فوتبال؛ پدیدهای برای تخدیر توده
امپراتورهای روم باستان، برای اینکه استیلای خود را بر مردم حفظ کنند، از استراتژی نان و سیرک، استفاده میکردند. این راهبرد کهن، دو مشخصه اصلی داشت: پخش نان بین تودهها و ایجاد سرگرمی برای آنان؛
فوتبال هم چیزی است از جنس نان و سیرک؛ پدیدهای برای تخدیر توده با ایجاد سرگرمی و هیجانهای کاذب؛ شما با فوتبال به خودآگاهی نمیرسید؛ ذات اندیشه در گوهر گرانبهایی است بهنام خِردورزی؛ بهقول ژانماری بروم، ورزشیشدن فراگیر، نشانهای است پررنگ از بیحسسازی آگاهی؛
برخی تجلی بخشی از مطالبات سیاسی در استادیومهای فوتبال را گواه راستینی بر آگاهیبخشی توده میدانند اما حتی ذات مطالبه مدنی و سیاسی نیز میدان خاص خود را طلب میکند کشاندن مطالبات مدنی به ورزشگاه، هم ذات ورزش را خدشهدار میکند و هم مطالبات را به لجن میکشد.
فرانکفورتیها اعتقاد دارند که فوتبال پدیدهای است برای شکلدهی به توده و حتی فراتر از آن، کنترل و هدایت آنها. در چند پژوهش دانشگاهی در خصوص هواداران فوتبال به الگوهایی یکسان برخوردم که شاید بازگویی آن باعث رنجش شود اما بههرحال باید این امر را در نظر داشت که همین فوتبال یک روی پنهان کثیف دارد: زدوبندهای خفتبار، تبانیهای عجیب، دلالیهای کثیف و رقابتهای نمایشی.