صمد بهرنگی، معلم اولاراق، داهی بیر شخصیت دیر؛ بو تکجه ایشیق ساچان (آیدینلادان)اثرلر یاراتماغینا گوره دگیل، بلکه بو اثری لری هانسی چاغدا یازدیغنا گوره دیر. صمدین یاراتدیغی علمی و ادبی اثرلر، پهلوی حاکمیتینین، آذربایجانی محو ائتمک سیاستی‌نین دؤورونه دوشدور بو چوخ چتین‌دیر، بیر سیستئمین قاباغیندا دایاناسان کی، بو سیستئم ایراندا آیاغین آللاهلارین یئرینه قویموش و ایسته‌ییردی بوتون جمعیتین مقدراتین اؤز ألینه سالسین. بئله بیر زاماندا ضیالی اولماق أن پیس #طالع دیر. بو طالع، پرومته نین طالعی کیمی دیر، ایشیق یولو گؤستردیگین اوچون، قورت- قوشا یئم اولمالیسان!..
بعضی عافیت آختارانلار، صمدی تورکون ضیددی کیمی قلمه وئریرلر!
صمد پان‌تورکیسم علیهنه ایدی، اما اؤزونون و میللتینین دیلی تورک، کولتورو تورک و نهایت تورک اولدوغون ایثبات ائتمک ایسته‌ییردی و عین حالدا بوندان گلن حاقلاری‌دا طلب ائدیردی. بو ضیدیتلی بیر دوشونجه دگیل، تورک اولماق، عئیبه‌جر بیر شی دگیل. فارس اولماق و یا عرب اولماق، باشقا سوی -کؤکه یا کولتوره #منسوب اولماق، پیس دگیل، بلکه او فیکیر انسانین علیهینه دیر کی، اؤزونو ایثبات ائتمکله، باشقاسینی داناراق، طبیعی بیر حاققی آرادان گؤتورمک ایسته‌ییر. صمد ده سولچو دوشونجه‌سی وارایدی. بودا اونون جمعیته قایغی گؤسترمگیندن ایره‌لی گلیردی. کاپیتالیسم ایقتصادی سیاست، پهلوی دؤورونده، کاپیتال صاحیبی اولانلاردان، آشاغی طبقه‌سی‌نین آراسیندا مسافه‌نی چوخالتمیشدیر. هئچ بیر سیاسی، حتی غیرسیاسی قوروپ یوخ ایدیر کی، بو طبقه نین حقوقی ایستک لرینی مدافعه ائتسین و یا بیت المالدا اولان حاققینی ساوینسین. بئله بیر سیستئم حقیقی معنادا ظولم اساسیندا قاباغا گئدیردی؛ باخمایاراق بو سیستئم کاپیتالیسم اساسیندا اؤزونو تعریف ائدیری، آنجاق اونون سیاسی و اقتصادی قورولوشوغو اوْنا اوْخشار بیر سیستئم دگیلدیر. بئله حالدا، سوسیالیسم و مارکسیسم، اؤزللیک‌له (خصوصاً) شرقده، بونون علیهنه، تکجه (یگانه) سیاسی اکتویست دوشونجه ایدی؛ و طبیعی دیر کی، بورادا بوتون اجتماعی، سیاسی و حتی ادبیاتدا دا بونا ماراق وار ایدی. بعضی لری بیزیم بو مدنی- میللی حرکتین ایچینده، دئموکراتیک ژئست توتاراق، سولچولوغو ائله محکوم ائدیرلر کی، نمونه سی حتی غرب و آوروپادا دا گورنمه‌ییب. سؤزسوز کی، (هئچ شبهه سیز) بونلار جاه‌طلب انسانلاردیر کی، آنجاق منیت لرینی «ترند» ائتمک ایسته‌ییرلر و آزاجیق سیاسی دوشونجه ایله، تئوریک عالمده، اؤزلرینی میثیلسیز ساییرلار. صمد جاه طلب، منویاتی‌نین آردینجا اولان یازیچی دگیلدیر. اؤزونو ساده جه عادی بیر معلم گؤروردو و بیر معلم اولاراق اؤز پئشه‌سینه صادق قالدی، و هامی بیلیر کی، انسانلارا دوزگون تعلیم وئرنلر محض حقیقی معلم لردیر.
بهنام کیانی – اجیرلی (دانش آموخته‌ی جغرافیای علوم سیاسی)
