اولين‌بار سعيد جليلي پس از پيروزي حسن روحاني در انتخابات رياست‌جمهوري، ايده تشکيل دولت در سايه را مطرح کرد که اين طرح با واکنش‌هاي مختلفي از سمت دو جريان سياسي کشور مواجه شد. اصلاح‌طلبان در برخورد با ايده دولت در سايه، موضع انتقادي اتخاذ و نگراني‌هايي را نسبت به اين موضوع مطرح کردند. اصول‌گرايان اما با استقبال از دولت موازي مدعي شدند تحقق اين ايده به ايجاد فضاي انتقادي نسبت به دولت مستقر کمک مي‌کند، اگر چه برخي فعالان سياسي و کارشناسان با ترديد، اين ايده را به چالش کشيدند که محمد کيانوش‌راد، نماينده مجلس ششم از اين دسته است؛ او دراين‌باره به «وقايع‌اتفاقيه» گفت که اگر عنوان دولت در سايه، ابزاري صرفا براي تخريب و سياه‌نمايي و خلاف واقع‌گويي شود، قاعدتا يک پروپاگانداي تبليغاتي عليه دولت‌هاي مستقر خواهد بود. اين اظهارنظر درحالي مطرح شد که محمدرضا اميرحسن‌خاني، نماينده اصول‌گراي مجلس شوراي اسلامي نيز در مصاحبه‌اي با «وقايع‌اتفاقيه» گفت که معتقد است دولت در سايه اگر به حفظ منافع ملي کمک کند، قطعا خوب خواهد بود و اگر حفظ منافع حزبي و جناحي باشد، خير کمکي نمي‌کند.
دولت‌ها از انتقادات استقبال کنند
کيانوش‌راد در پاسخ به اين سؤال که اينکه آيا اين ايده مي‌تواند به دولت مستقر کمک کند، گفت: نظارت و انتقاد واقع‌بينانه بر دولت، مي‌تواند جنبه‌هاي مثبت و سازنده‌اي داشته باشد. دولت‌ها نيز بايد از نظارت مردم و انتقادهاي جريان‌هاي سياسي استقبال کنند و جريانات سياسي هم انتقاد را به قصد اصلاح در فعاليت‌هاي دولت‌ها در نظر بگيرند. دراين‌صورت چنين نگرشي مثبت خواهد بود. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب تصریح کرد: اگر انتقادات براي سياه‌نمايي و مچ‌گيري باشد و هدف از آن، طرح موضوعاتي خلاف واقع و به قصد اتهام و تشويش اذهان عمومي صورت بگيرد، از جانب هر کس باشد غير‌سازنده و به زيان منافع ملي است. او با اشاره به اينکه متأسفانه گاهي جريان‌هاي سياسي کشور از فضاهاي انتخاباتي خارج نمي‌شوند و در فضاي انتخابات مي‌مانند، گفت: بايد بپذيريم انتخابات به پايان رسيده و دولت مستقر شده است. معتقدم همه جناح‌ها بايد در راستاي پيشرفت منافع ملي، دولت را کمک کنند اما دولت بايد بپذيرد و نه به نمايندگان نه به نهادهاي نظارتي بلکه به همه شهروندان بايد پاسخگو باشد. کيانوش‌راد معتقد است، دموکراسي به معناي حاکميت برنامه‌هاي اکثريت و دادن فرصت به اقليت است و حاکميت برای نقد ديدگاه‌هاي خودش به‌منظور تغيير احتمالي نظر مردم و جابه‌جايي قدرت در هنگامه انتخابات به اين مسئله نياز دارد.
بپذيريم انتخابات تمام شده است
ازسوي‌ديگر اما اميرحسن‌خاني گفت: دولت در سايه اگر به حفظ منافع ملي کمک کند قطعا خوب خواهد بود اما اگر براي حفظ منافع حزبي و جناحي باشد، کمک نمي‌کند و بيشتر سنگ‌اندازي تلقي خواهد شد. اين نماينده اصول‌گراي مجلس با تأکيد بر اينکه اگر حفظ منافع ملي مدنظر باشد همه جناح‌ها بايد به دولت کمک کنند و نبايد مانع کار دولت شوند، افزود: دولت نبايد هر سؤال و انتقادي را به‌مثابه سنگ‌اندازي در کار خود ببيند. اينکه جناح پرسشگر، مانع کار دولت مي‌شود، زيرسؤال‌بردن اصل نظارت است. اينکه دولت در سايه مي‌تواند تهديدي براي استمرار دولت مستقر باشد از ديگر سؤالاتي است که پس از طرح اين ايده شکل گرفت. دراين‌باره نماينده اصول‌گراي مجلس گفت: اگر نگاه منافع ملي باشد خير اما اگر نگاه حزبي و جناحي باشد يقينا مي‌تواند دولت را تهديد کند. اگر اين‌چنين باشد گمان نمي‌کنم مشکلي براي دولت به‌وجود آيد. حسن‌خاني درباره نقش احزاب در دولت در سايه گفت: کشور از لحاظ توسعه احزاب نتوانسته احزاب را توسعه دهد. از اين منظر کشور عقب است و نتوانستيم جايگاه خاص احزاب را پيدا کنيم. به باور او، از الزامات يک نظام پارلماني، وجود و فعاليت احزاب است. در کشور، بيشتر بحث جناح‌ها مطرح است و احزاب خيلي جايگاه ندارند و فقط حزب مؤتلفه اسلامي توانست در انتخابات دوره دوازدهم نماينده معرفي کند و حرکت روبه‌جلو داشته باشد. او اضافه کرد: يقينا تقويت احزاب به ارتقاي نظام مردمسالاري کمک مي‌کند. کيانوش‌راد در پاسخ به اين سؤال که آيا دولت در سايه مي‌تواند تهديدي براي استمرار دولت مستقر باشد از منظر دموکراسي پاسخ داد و گفت: دموکراسي به معناي اجراي برنامه‌هاي اکثريت و دادن فرصت به اقليت برای ارائه ديدگاه‌هاي خودش به‌منظور تغيير احتمالي نظر مردم و جابه‌جايي قدرت در هنگامه انتخابات است. دموکراسي‌ها فرض بر آن هستند که گروه اقليت با طرح ديدگاه‌هاي خود، امکان تغيير نظرات مردم را پيدا مي‌کنند و در يک انتخابات آزاد مي‌توانند گرايش مردم به خود را راستي‌آزمايي کنند و درصورتي‌که مردم در طول دوره چهار سال از حمايت اکثريت دست برداشتند، امکان حاکميت اقليت را در دوره بعد به‌صورت اکثريت پيدا کنند. به‌این‌ترتيب، فارغ از اينکه نيت تشکيل‌دهندگان دولت در سايه چيست، نفس حرکت در جهت انسجام و تشکيلات براي ايجاد نقد يا حمايت دولت مفيد و سازنده خواهد بود. کيانوش‌راد همچنين درباره موضع انتقادي و تشکيل دولت در سايه توسط اصلاح‌طلبان در دولت يازدهم و عدم استقبال دولت يازدهم نيز گفت: اصلا نيازي به استقبال دولت‌ها از طرح اين موضوع نيست بلکه اين حق گروه‌هاي سياسي و اقليت‌هاست تا با تشکيل کارگروه‌هاي مختلف با عناوين مختلف ازجمله دولت در سايه يا احزاب سياسي به نفع ارزيابي دولت‌هاي مستقر بپردازد؛ درنتيجه براي تشکيل چنين گروه‌هايي، نيازي به کسب مجوز يا توصيه يا منع فرد يا جرياناتي نبايد داشته باشد و هر‌کسي که احساس مسئوليت مي‌کند بايد در اين مسير گام بردارد. کيانوش‌راد در پاسخ به اين سؤال که نگاه دولت‌هاي خارجي به دولت در سايه چگونه است، گفت: در کشورهاي پيشرفته معمولا گروه‌هاي اقليت سعي مي‌کنند با رصدکردن تمامي دستگاه‌هاي دولت حاکم، نسبت به نقدوبررسي و ارزيابي و ارائه پيشنهاد به جامعه خود کمک کنند و هنگامي که اشکالاتي هم در سيستم دولت مسقر مي‌بينند به طرح آن اشکالات در ميان مردم بپردازند تا مردم به‌عنوان معيار و ميزان نهايي حاکميت در جامعه، قضاوت خودشان را در پاي صندوق‌هاي رأي با رأي‌دادن به دولت قبلي يا دولت در سايه منتقد نشان دهند. بااين‌حال، کيانوش‌راد در پاسخ به اين پرسش که کشورهاي ديگر به دولت مستقر و دولت در سايه چه واکنشي دارند، گفت: با توجه به رأي و وزني که هر جناح در آراي عمومي آن کشور دارند به همان نسبت کشورهاي خارجي هم به آنها نگاه مي‌کنند.
بیشتر بخوانید
ضرب‌المثل معروفی هست که می‌گوید «شکست، یتیم است»؛ وضعیت اردوگاه انتخاباتی اصولگرایان، امروز با کمی تساهل و تسامح مصداق روشن این داستان است.
اصولگرایانی که هفته گذشته این موقع، با اعلام نتیجه انتخابات، رؤیای ریاست جمهوری را از دست رفته دیدند و حال در «روز روشن» و «چراغ به دست» دنبال مقصر و مسئول این ناکامی می‌گردند. البته بسیار ی از اصولگرایان نتیجه انتخابات را پذیرفته اند اما برخی دیگر با «خوانش های ناروا» می کوشند نتیجه انتخابات را به مسائل دیگر فرافکنی کنند.با اینکه هر طیف از اصولگرایان از دریچه چشم خود به این هزیمت می‌نگرد، اما دو رویکرد بر عموم صداها و تحلیل‌ها غلبه دارد. دو رویکردی که اتفاقاً هر چه می‌گذرد، صریح‌تر و مصمم‌تر حرف می‌زند و اگر همین گونه پیش برود، بعید نیست به چالشی جدی در این اردوگاه تبدیل شود. چه یک سوی میدان، میدانداران رقابت‌های اخیر هستند که با پهن کردن فرش قرمز پیش پای سید ابراهیم رئیسی، او را به میدان رقابت دعوت کرده و در دو ماه گذشته با حمایت‌های همه‌جانبه مادی، معنوی، سیاسی و رسانه‌ای او را پشتیبانی کردند و حال معتقدند دلایل شکست‌شان بیرون این اردوگاه و ساز و کارهایش نهفته است؛ کلیدواژه مستعمل این گروه «تخلف» در انتخابات از سوی رقیب بویژه دولتمردان است؛ چنان که حتی شخصیت‌هایی مانند آیت‌الله موحدی کرمانی دبیرکل جامعه روحانیت مبارز با التجا به آیت‌الله احمد جنتی دبیر شورای نگهبان، مدعی جابه‌جایی میلیونی آرا شده و سید احمد خاتمی، خطیب موقت نماز جمعه تهران از پشت تریبون نماز جمعه خواستار رسیدگی جدی و محاکمه «مقصران» شده است. پیشتر روزنامه کیهان فردای روز برگزاری انتخابات با تیتری سرخ رنگ بر «تخلفات» تأکید کرده بود و رئیس ستاد ابراهیم رئیسی هم در نامه‌ای به وزارت کشور، خواستار رسیدگی به موضوعاتی از این دست شده بود.
عمده این اظهارات اما روز پنجشنبه در نخستین همایش «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» مطرح شد؛ جبهه‌ای که نخستین تکیه‌گاه سیاسی سید ابراهیم رئیسی محسوب شده و بدنه ستادی او را تزریق کرد. در همین نشست بود که آیت‌الله موحدی کرمانی با «حلال» دانستن 16 میلیون رأی ریخته شده به سبد رئیسی، تلویحاً آرای ریخته شده به سبد حسن روحانی را دست‌کم شبهه‌دار توصیف و عنوان کرد آرای رئیسی 3 میلیون بیشتر و آرای روحانی دو میلیون کمتر بوده است. او البته هیچ سندی برای گفته خود مطرح نکرد اما تأکید کرد جبهه مردمی در این انتخابات اشتباهی نداشت. به گزارش فارس، حجت‌الاسلام محمدحسن رحیمیان رئیس شورای مرکزی «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» هم از «جبهه 16 میلیونی» سخن گفت و تأکید کرد: عده‌ای فکر می‌کنند در این انتخابات شکست خوردیم، ولی در مقابل رسوایی تخلفات گسترده و خرید رأی و دین‌فروشی طرف مقابل شکستی رخ نداده است. او با اشاره تلویحی به یادداشت حسین شریعتمداری مدیر مسئول کیهان بعد از اعلام نتیجه، گفت: ما از اول هم می‌گفتیم که اگر چنانچه نامزدی در مقابل رئیس جمهوری مستقر پیروز می‌شد، این یک معجزه بود، چون این طرف 40 روز فرصت تبلیغ داشت ولی طرف مقابل 4 سال دولت و تریبون در دستش بود و همه ابزار قدرت و تبلیغ را در دست داشت.
وی ادامه داد: «طرف مقابل به هر وسیله‌ای متوسل شده تا حتی آرای سیاه را به خود جذب کند، ولی این طرف روی اصول و ارزش‌ها پافشاری کرده است و 16 میلیون رأی مؤمنانه خالص به دست آورده است.» رحیمیان توضیح نداد منظورش از «آرای سیاه» چیست؟ اما در عین حال گفت: بخش بزرگی از آن 23 میلیون رأیی که طرف مقابل به دست آورد، متعلق به انقلاب و نظام است و آنها اینطور تشخیص و رأی دادند؛ مرزبندی ما بین انقلابی و ضدانقلاب است و آنهایی که غیرانقلابی هستند یا در مصداق تشخیص اشتباه داده‌اند را از خودمان می‌دانیم و باید جذب‌شان کنیم.
البته هم وزارت کشور و هم شورای نگهبان به این ادعاها پاسخ دادند؛ چنانکه آیت‌الله احمد جنتی دبیر شورای نگهبان در جلسه هیأت رئیسه مجلس خبرگان رهبری به صراحت تأکید کرد «بنده سلامت انتخابات را تأیید می‌کنم که خیلی خوب بود» به گزارش ایسنا، او در پاسخ به شبهه «تخلفات» نیز گفت: تخلفاتی هم صورت گرفته که بر اساس گزارش‌های ناظران از دور و نزدیک و برخی گزارش‌های مردمی بوده است و شورا نیز حسب مورد به مسأله ورود داشته است. البته بخشی از تخلفات، طبیعی است و در همه دوره‌های انتخابات اعم از مجلس و ریاست جمهوری بوده است. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان هم تصریح کرده «تخلفات جزئی بوده و تخلف مهمی که نیاز به متوقف کردن روند انتخابات داشته باشد، رخ نداده است.»
«جمنا» متهم ردیف اول شکست
فارغ از پاسخ‌های نهاد ناظر بر انتخابات، اصولگرایان میانه‌رو و چهره‌هایی که یا در مجموعه «جمنا» نبودند یا به ساز و کار این نهاد انتقاد داشتند، مسبب اصلی شکست رئیسی را خود اصولگرایان می‌دانند. چنان که پیام فضلی‌نژاد یکی از نویسندگان روزنامه کیهان در توئیتر خود نوشت: «قهر با نتیجه انتخابات با هر تفسیری مقدمه روگردانی از مردم است؛ اشتباهی ویرانگر که آخرین امیدها به واقع‌گرایی اصولگرایی را بر باد می‌دهد.» او بعد از اعلام نتیجه انتخابات هم در تحلیل نتایج نوشته بود: «دور از انتظار نبود: رأی آقای قالیباف جذب نشد؛ ابتذال تتلو فاجعه آفرید و انرژی جنبش دو روز آخر هدر رفت؛ میرسلیم کنار نرفت و یک اوج و فرود سریع.» محمد مهاجری، دیگر چهره اصولگرا از زاویه دیگری به شکست جریان متبوعش در انتخابات نگریست و در یادداشتی نوشت: «چهارسال پیش کل رأی کاندیداهای اصولگرا در انتخابات ریاست جمهوری 15 میلیون بود. امسال هم خودمان را کشتیم.
بیشتر بخوانید
رییس هیات نظارت بر انتخابات شورای شهر و روستا استان تهران با بیان اینکه در شمارش آرای پنجاه نفر اول هیچ تغیری در نتیجه پیشتر اعلام شده بوجود نیامد، گفت: در برخی موارد شاهد این بودیم که چند رای بیشتر به نام آقای چمران ثبت شده بود که با توجه به جزئی بودن آن، به مسئله ورود نکردیم. علیرضا رحیمی در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی ایلنا با اشاره به آخرین وضعیت رسیدگی به شکایت‌های لیست خدمت نسبت به نحوه برگزاری انتخابات شورای شهر تهران اعلام کرد: اعضای لیست خدمت مدعی عدم حضور ناظران مورد تایید شورا در مرحله تجمیع آرا بودند و می‌گفتند که نظارتی براین انتخابات نداشته‌اند و از این رو نسبت به نحوه شمارش آرا مطمئن نبودند.او گفت: بر این اساس اعضای لیست خدمت دیداری با رییس مجلس شورای اسلامی داشتند که آقای لاریجانی طی تماس با اعضای هیات نظارت خواستار رسیدگی به این مسئله شدند.
رئیس هیات نظارت بر انتخابات شوراها در استان تهران یادآور شد: با وجود اینکه نگاه و باور ما این است که همه شکایت‌ها باید درچارچوب قانون و براساس شرایط قانونی مطرح شده و مورد رسیدگی قرار گیرند، با توجه به درخواست رییس مجلس، هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شورای شهر در استان تهران و همچنین شهر تهران در جلسه‌ای مشترک آرای نفرات اول تا پنجاهم را به صورت رندوم مورد بررسی قرار داده و به ویژه آرای آقای چمران را مجدداً تطبیق دادند تا اگر احیاناً رای به اشتباه برای ایشان کم یا زیاد شده مشخص شود.
نماینده مردم تهران در مجلس دهم خاطرنشان کرد: این جلسه امروز که با حضور رییس کمیته IT ستاد انتخابات کشور در هیات مرکزی نظارت بر انتخابات برگزار و صورتجلسه آن تهیه شد، علی‌رغم تطبیق متعدد آرا به صورت رندوم هیچ‌گونه تغییری در نتیجه‌ای که پیشتر اعلام شده بود و درسامانه وزارت کشور تجمیع شده بود رخ نداد و حتی یک مورد مغایرت پیدا نشد و حتی در برخی موارد شاهد این بودیم که چند رای بیشتر به نام آقای چمران ثبت شده بود که با توجه به جزئی بودن آن، به مسئله ورود نکردیم.
رییس هیات نظارت بر انتخابات شوراها در استان تهران تصریح کرد: نگاه ما این است که مرجع ارائه شکایات و اعتراض‌ها، هیات‌های نظارت استانی و همچنین هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها است و اگرچه مراجعه به مسئولان و حتی روسای قوا برای احقاق حق هیچ‌گونه منعی ندارد اما به هرحال این نحوه طرح شکایت در قانون رسمیت ندارد.او گفت: با این همه و با وجود اینکه از نتیجه انتخابات اطمینان داشته و این نتیجه به صورت رسمی مورد تایید ناظران و برگزارکنندگان رسیده و هیات نظارت و اجرایی به صورت مشترک آن را امضا کرده‌اند و نیاز به بازنگری نبود، صرفاً به خاطر اطمینان‌بخشی این بازنگری صورت گرفت و از سوی تمام حضار متشکل از هیات نظارت و اجرایی تعیین و صورتجلسه شد. رحیمی تصریح کرد: با توجه به اینکه مراحل اهراز حویت و اعلام نتایج به صورت الکترونیکی به سامانه وزارت کشور ارسال می‌شد تمامی موارد مربوط به بازنگری با حضور رئیس کمیته IT وزارت کشور انجام شد و این نتیجه متعاقباً از سوی هیات نظارت نیز اعلام می‌شود.
بیشتر بخوانید
دکتر اصغر مهاجری، جامعه‌شناس، می‌گوید: اینکه یک روز یک هنرمند را از خودمان دور کنیم و روز دیگر او را کنار خود بنشانیم شیوه‌ای نیست که مردم با آن فریب بخورند. این روش‌های هیجانی دیگر جواب نمی‌دهد.فهیمه حسن‌میری: شهرها آرام گرفته‌اند. هیاهوی انتخابات تمام شده، پوسترها و بنرهای تبلیغاتی جمع شده‌اند، از رنگ‌ها و پرچم‌ها و شعارها هم دیگر خبری نیست. این شهرهای آرام، بعد از تلاش و تکاپو برای انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر، حالا در آرامش بعد از اعلام نتایج به سر می‌برند. آرامش و در عین حال انتظار. انتظار تحقق وعده‌هایی که شنیده‌اند و آنچه برای بهتر شدن اوضاع به کاندیدای مورد نظرشان رای داده‌اند.حضور پرتعداد و پرحوصله مردم در صف‌های طویل حوزه‌های اخذ رای در جمعه‌ای که پشت سر گذاشتیم، از نگاه جامعه‌شناسان قابل تحلیل است. فضایی که بعد از انتخابات ایجاد شده و نوع مواجهه گروه‌هایی با رای متفاوت هم همینطور. دکتر اصغر مهاجری درباره این فضای پساانتخاباتی جامعه معتقد است همانطور که جامعه به بلوغ سیاسی برای شرکت در انتخابات رسیده، لازم است به این تشخیص هم برسد که کدام شعارها از کدام نامزدها قابل محقق شدن است و درواقع باید با تشخیص سره از ناسره، منتظر عملی شدن کدام وعده‌ها باشیم. گفت‌وگوی خبرآنلاین با دکتر اصغر مهاجری، جامعه‌شناس را در ادامه بخوانید:
همانطور كه دیدیم انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری با استقبال گسترده مردم مواجه بود و مردم ساعت‌ها برای رای دادن در صف‌های طویل ایستادند. تحلیل شما به عنوان جامعه‌شناس از این اتفاق چیست؟ این مشاركت نشان‌دهنده افزایش میزان درك سیاسی و اجتماعی و فعالیت مدنی است یا گزینه‌های دیگری مثل فضای احساسی و رقابتی ایجادشده در جریان انتخابات را موثر می‌دانید؟
در دهه گذشته به خصوص در چند سال آخر فعالیت دولت احمدی‌نژاد، سرمایه اجتماعی در ایران رو به كاهش گذاشت. سرمایه اجتماعی سه ضلع طلایی دارد؛ اعتماد، شفافیت و مشاركت. در چند سال گذشته به دلیل این كه نظام سیاسی و دولت شفاف و درست عمل كرد، دوباره سرمایه اجتماعی رو به فرسایش به جامعه بازگردانده شد. وقتی اضلاع اعتماد و شفافیت وجود داشته باشند، مشاركت افزایش پیدا می‌كند. همانطور كه در این انتخابات دیدیم، شاهد بازگشت سرمایه اجتماعی بودیم. داشتن سرمایه اجتماعی بسیار مهم است و اگر كشوری انواع سرمایه‌ها مانند اقتصاد و تكنولوژی و … را داشته باشد اما سرمایه اجتماعی را نداشته باشد یا سرمایه اجتماعی دچار بحران شده باشد، امكان توسعه و پیشرفت در آنجا وجود ندارد. به عبارت دیگر عقلانیت مدیریت سیاسی كشور باعث شده كه مردم به مشاركت دلگرم شوند و حتی فریب شعارها و وعده‌های غیرمنطقی را نخورند.
اتفاقی كه مورد توجه رسانه‌های خارجی هم قرار گرفته و تاكید كردند كه مردم ایران وعده افزایش یارانه را نادیده گرفتند. بله همانطور كه دیدیم مردم فریب چنین وعده‌هایی را نخوردند. با این كه وضعیت اقتصادی مردم به دلایل مختلف داخلی و بین‌المللی چندان خوب نیست، ولی مردم به دلیل همان عقلانیت سیاسی، رفتارهای کاندیداها را هم عاقلانه‌تر بررسی کردند و می‌دانستند كه نباید طمع‌ورزی كنند یا از روی هیجان رفتار كنند. من معتقدم كه اگر نظام سیاسی و دولت ما فقط مشاركت را در روز انتخابات موكول نكند و مردم در فرایندی كه در طول چهار سال وجود دارد مشاركت داشته باشند و در برنامه‌ریزی‌ها دخیل باشند، از یك ثبات تصمیم‌گیری عقلانی بیشتری هم برخوردار می‌شوند. در كشور ما این سابقه وجود داشته و ممكن است داشته باشد كه در كشورمان به دلیل كم‌كاركردی احزاب، مردم دچار این هیجانات بشوند و افرادی كه سوار بر امواج باشند برنده شوند. اما زمانی كه مردم در مدیریت و اجرا شریك باشند و شفافیت عملكردها بالا باشد، رفتارشان در فرایند جامعه‌پذیری سیاسی تغییر پیدا می‌كند و رفتارهای متناسب سیاسی را نشان می‌دهند همانطور كه 29 اردیبهشت یكی از آنها را شاهد بودیم.
عده‌ای معتقدند این انتخابات اینطور نشان می‌دهد كه فضای جامعه دوقطبی شده و مردم به دو گروه با خواسته‌های متفاوت تبدیل شده‌اند. شما با این نظر موافقید؟ از نظر ما جامعه‌شناسان اگر فقط یك هنجار مطلق، یك سلیقه، گفتمان و نظام ارزشی بر جامعه حاكم شود، آن جامعه رو به بیماری است. چنین جامعه‌ای مانند آب راكدی می‌ماند كه حركت نمی‌كند. تفاوت در طرز فكرها، شیوه‌ها و سلیقه‌های متفاوت است كه یك جامعه را پویا می‌كند. باید این را بپذیریم كه در جامعه سلایق مختلف وجود دارد اما اهداف یكسان است، همه می‌خواهند در كشوری آباد و رو به پیشرفت و توسعه با برخورداری از شاخص‌های رفاه زندگی كنند؛ اما در شیوه‌های رسیدن به این آرمان‌ها و اهداف است كه تفاوت‌ها وجود دارد. به عنوان مثال ممكن است رویكرد عده‌ای در فقرزدایی این باشد كه به مردم كمك مستقیم شود و عده دیگری این تصور را داشته باشند كه مردم را توانمند كنند كه فقر برطرف شود. این سلیقه‌ها در ایران دارای طرفداران متعددی هستند اما شیوه‌ای كه پیروز شد و اكثریت افراد به آن رای دادند شیوه عقلانی رفتار كردن بود نه شیوه‌های هیجانی.
بیشتر بخوانید
عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور دقایقی قبل پیروزی رئیس جمهور روحانی را اعلام کرد. روحانی با ۲۳۵۴۹۶۱۶ رای (۵۷ درصد آرا) رئیس جمهور دولت دوازدهم شد و پس از او ابراهیم رئیسی با ۱۵۷۸۶۴۴۹ رای (۳۸.۵ درصد آرا)، مصطفی آقامیرسلیم با ۴۷۸۲۱۵ رای و مصطفی هاشمی طبا با ۲۱۵۴۵۰ رای از آرای انتخابات دیروز سهم داشتند. این آمار پس از شمارش ۴۱۲۲۰۱۳۱ رای به دست آمده است.
بیشتر بخوانید
عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور دقایقی قبل پیروزی رئیس جمهور روحانی را اعلام کرد. روحانی با ۲۳۵۴۹۶۱۶ رای (۵۷ درصد آرا) رئیس جمهور دولت دوازدهم شد و پس از او ابراهیم رئیسی با ۱۵۷۸۶۴۴۹ رای (۳۸.۵ درصد آرا)، مصطفی آقامیرسلیم با ۴۷۸۲۱۵ رای و مصطفی هاشمی طبا با ۲۱۵۴۵۰ رای از آرای انتخابات دیروز سهم داشتند. این آمار پس از شمارش ۴۱۲۲۰۱۳۱ رای به دست آمده است.عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور دقایقی قبل پیروزی رئیس جمهور روحانی را اعلام کرد. روحانی با ۲۳۵۴۹۶۱۶ رای (۵۷ درصد آرا) رئیس جمهور دولت دوازدهم شد و پس از او ابراهیم رئیسی با ۱۵۷۸۶۴۴۹ رای (۳۸.۵ درصد آرا)، مصطفی آقامیرسلیم با ۴۷۸۲۱۵ رای و مصطفی هاشمی طبا با ۲۱۵۴۵۰ رای از آرای انتخابات دیروز سهم داشتند. این آمار پس از شمارش ۴۱۲۲۰۱۳۱ رای به دست آمده است.عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور دقایقی قبل پیروزی رئیس جمهور روحانی را اعلام کرد. روحانی با ۲۳۵۴۹۶۱۶ رای (۵۷ درصد آرا) رئیس جمهور دولت دوازدهم شد و پس از او ابراهیم رئیسی با ۱۵۷۸۶۴۴۹ رای (۳۸.۵ درصد آرا)، مصطفی آقامیرسلیم با ۴۷۸۲۱۵ رای و مصطفی هاشمی طبا با ۲۱۵۴۵۰ رای از آرای انتخابات دیروز سهم داشتند. این آمار پس از شمارش ۴۱۲۲۰۱۳۱ رای به دست آمده است.عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور دقایقی قبل پیروزی رئیس جمهور روحانی را اعلام کرد. روحانی با ۲۳۵۴۹۶۱۶ رای (۵۷ درصد آرا) رئیس جمهور دولت دوازدهم شد و پس از او ابراهیم رئیسی با ۱۵۷۸۶۴۴۹ رای (۳۸.۵ درصد آرا)، مصطفی آقامیرسلیم با ۴۷۸۲۱۵ رای و مصطفی هاشمی طبا با ۲۱۵۴۵۰ رای از آرای انتخابات دیروز سهم داشتند. این آمار پس از شمارش ۴۱۲۲۰۱۳۱ رای به دست آمده است.
رئیس کل بانک مرکزی جلب اعتماد عمومی نسبت به صحت و دقت آمارهای منتشره این بانک را دستاورد ارزشمندی دانست و گفت: با وجود اینکه برخی در رقابت‌های سیاسی سعی کردند در صحت این آمارها تردید ایجاد کنند، اما این تلاش ها نتوانست خدشه‌ای در اعتماد عمومی ایجاد کند.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، ولی اله سیف روز شنبه در افتتاحیه «سی و نهمین هم اندیشی آموزشی آمار اقتصادی» که در نوشهر برگزار شد، بر اهمیت آمار در تصمیم گیری های اقتصادی تاکید کرد و گفت: آمار به معنای مشاهده، یادگیری و به اشتراک گذاشتن واقعیت‌ها درباره جهان واقعی بدون دخالت دادن تعصبات و قضاوت است.وی افزود: اهمیت و نقش آمار به عنوان ابزار جمع‌آوری، طبقه‌بندی، تجزیه و تحلیل با رشد و توسعه جوامع بشری نمایان‌تر شده و برای برنامه‌ریزی و ارزیابی برنامه‌های دولت و بخش خصوصی، مباحث سیاستی و مطلع نگاه داشتن مردم از وضعیت کشور و ارائه تحلیل‌های مقایسه‌ای، بسیار حیاتی و ارزشمند است.
سیف در ادامه گفت: با گسترش رقابت‌های جهانی از یک سو و اهمیت سیاست دولت‌ها و سیاستگذاری بانک‌های مرکزی از سویی دیگر، دقت در تصمیم‌گیری‌ها اهمیت ویژه ای یافته که این موضوع نیز منوط به در اختیار داشتن آمار و اطلاعات صحیح، به روز و دقیق است.وی یادآور شد، اکثر کشورها نیز برای دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی مد نظر خود، اقدام به تهیه برنامه‌های توسعه کوتاه، میان و بلندمدت می کنند که در این مسیر نیز تبیین وضعیت موجود و پیش بینی تحولات اقتصادی و اجتماعی در آینده، شرط لازم در برنامه‌ریزی و تدوین برنامه‌های توسعه است.
سیف بر نقش بانک مرکزی به عنوان یکی از مراجع تولید، جمع‌آوری و پردازش اطلاعات برای برنامه ریزی های اقتصادی تاکید و تصریح کرد: تحلیل وضعیت موجود و پیش‌بینی آینده، براساس الگوهای کمّی، ریاضی و اقتصادی در قالب مدل‌های اقتصادسنجی انجام می‌شود.به گفته وی، این امر مستلزم وجود داده‌های آماری است و بدون این داده‌ها امکان برنامه‌ریزی صحیح اقتصادی وجود نخواهد داشت. لذا تحت این شرایط نقش و اهمیت نهادهای آماری کشور به ویژه بانک مرکزی، به عنوان یکی از مراجع تولید و جمع‌آوری داده‌های آماری و پردازش اطلاعات در جهت برنامه ریزی کاملا مشخص است.
** جذب سرمایه گذاری خارجی نیازمند شفافیت
وی افزود: در مقیاس بین‌المللی نیز یکی از مباحث بسیار مهم در راستای جلب و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، شفافیت است که مبحث گسترده‌ای بوده و بخشی مهمی از آن با فرایند‌های مختلف تهیه و انتشار آمار و اطلاعات مرتبط است.
در این راستا از سوی بانک مرکزی تلاش‌های زیادی برای انتشار منظم و به موقع آمار و اطلاعات اقتصادی منطبق با استانداردهای بین‌المللی انجام شده که به طور قطع نقش مهمی در ارتقای جایگاه شفافیت اقتصادی کشور برخوردار است.
** چارچوب کلی نظام آماری بانک مرکزی بدون تغییر باقی مانده است
رئیس شورای پول و اعتبار با اشاره به سابقه تاریخی نظام آماری بانک مرکزی گفت: سابقه تولید آمارهای اقتصادی در بانک مرکزی به تاسیس بانک ملی در سال 1307 باز می‌گردد که بعد از تاسیس بانک مرکزی، در سال 1339 فعالیت‌های آماری از بانک ملی به این نهاد جدید منتقل شد.
سیف ادامه داد: به همین ترتیب نظام آماری در طول سالیان گذشته به تدریج تغییراتی را تجربه کرده، اما همچنان چارچوب کلی این نظام بدون تغییر باقی مانده است.
وی ادامه داد: چارچوب نظام آماری در بانک مرکزی شامل جمع‌آوری داده‌های خام از منابع داخلی و خارجی، پردازش داده‌های خام بر اساس استانداردها و دستورالعمل‌های بین‌المللی و سپس انتشار مستمر و به‌هنگام این آمارها است.
سیف با اشاره به تلاش بی وقفه آمارگیران بانک مرکزی خاطرنشان کرد: بانک مرکزی برای انجام این وظایف مهم، بر 400 آمارگیر خود در 79 شهر کشور متکی است که داده‌های خام مورد نیاز را بدون وقفه و با دقت جمع‌آوری می‌کنند.
وی گفت: با همت و پشتکار آمارگیران، اکنون بانک مرکزی به عنوان یک مرجع مهم تخصصی تولید آمارهای اقتصادی در کشور شناخته می‌شود که پیشینه‌ای طولانی در زمینه جمع‌آوری، پردازش، تولید و انتشار آمارهای اقتصادی دارد و به‌عنوان یکی از مراجع مهم آمارهای اقتصادی در کشور شناخته می‌شود.
بیشتر بخوانید
خانه نشینی ما ، آرزوی تندروها
بعضی چنان از عدم شرکت در انتخابات می گویند که انگار در خانه نشستن و روی مبل لم دادن بزرگ ترین افتخار زندگی شان است! ای کاش این دوستان بدانند که این آرزوی تندروهاست که عموم مردم روز انتخابات خانه نشین شوند تا با سبد رأی دهندگان ثابتی که دارند، کشور را به دست گیرند و سرنوشت همان خانه نشینان را ، آن طور که تندروها دوست دارند، رقم بزنند. رای دادن کار آسانی است؛ نوشتن اسمی روی یک تکه کاغذ و انداختن آن به صندوق. کدام کار آسان به این اندازه می تواند سرنوشت یک سرزمین را تغییر دهد؟ رای دهیم، نه حتی به خاطر کسی که اسمش را می نویسیم که برای میهن زخم خورده مان ایران.
علی لاریجانی کاری کرد کارستان
علی لاریجانی، هر چند کاندیدای ریاست جمهوری نیست ولی با یک موضعگیری تاریخی، کاری کرده کارستان. بعد از این که برخی کاندیداها، با وعده دروغین افزایش یارانه ها به 150 هزار تومان خواستند مرد را فریب داده و برای خود رأی بخرند، رئیس مجلس، دو نکته فنی و قانونی را با مردم در میان گذاشت: اولاً با منابع موجود کشور نمی توان چنین یارانه ای را پرداخت کرد و به فرض پرداخت، به حدی گرانی و تورم به بار می آورد که کمر مردم می شکند. ثانیاً مگر افزایش یارانه ها دست رئیس جمهور است؟ چنین تصمیمی در اختیار مجلس است که نه تنها با آن مخالف است بلکه قانونی تصویب کرده که افراد دارای تمکن از لیست یارانه بگیران حذف شوند.بنابراین، چنین چیزی در عمل اتفاق نخواهد افتاد. بعد از این موضعگیری بود که مردم فهمیدند با یک حرف واهی و صرفاً انتخاباتی طرف هستند و تیر مدعیان به خطا رفت. اقتصاددانان هم البته صحت سخنان رئیس مجلس را با عدد و رقم و منطق تایید کردند.
فیلم انتخابانی روحانی
حسن روحانی در فیلم انتخاباتی اش:
– حرف های مخالفانش را بدون سانسور در فیلم انتخاباتی اش گنجاند.
– تصاویر رقبایش را پخش کرد.
– تیترهای خبرگزاری ها و روزنامه های مخالف علیه خودش را به نمایش گذاشت.
این یکی از نقاط قوت اوست، نه در فیلم انتخاباتی اش که در دوره ریاست جمهوری اش.
او همچنین بی آن که چیزی در نقد عملکرد یکجانبه صدا و سیما بگوید، وقتی نام این رسانه را گفت، فقط خنده معنی داری کرد و مردم فهمیدند آنچه باید می فهمیدند را!
حامیان و اطرافیان کاندیداها را بشناسیم
یکی از راه های شناخت بهتر کاندیداها، شناخت اطرافیان و حامیانشان است.
روحانی: سید حسن خمینی، محمد جواد ظریف، اسحاق جهانگیری، بیژن زنگنه، علی اکبر ناطق نوری، عراقچی، طیب نیا، صالحی امیری، قاضی زاده هاشمی، نیلی و … (مرحوم هاشمی نیز تا آخرین روز حیاتش حامی روحانی بود)
رئیسی: علم الهدی (پدر خانم آقای رئیسی) ، حسین الله کرم، سعید جلیلی، حاح منصور ارضی، محمد یزدی، موحدی کرمانی، سعید حدادیان، علیرضا پناهیان، حمید رسایی، الیاس نادران، علیرضا زاکانی، مسعودمیرکاظمی، زریبافان، فرهاد رهبر، نادر طالب زاده
قالیباف: به جز حجه الاسلام حسن کردمیهن که یکی از متهمان حمله به سفارت عربستان است، محمد دهقان نماینده اصولگرای مجلس و رئیس ستاد قالیباف و نیز چند مشاور تبلیغاتی که استخدام کرده و برخی مدیران شهرداری که خودش منصوب کرده، چهره شاخص دیگری ندارد
میرسلیم: اعضای حزب مؤتلفه
جهانگیری: با روحانی همپوشانی دارد و نهایتا به نفع او کنار خواهد رفت
هاشمی طبا: تنهاست
ادعاها را برنمی‌تابد و به‌شدت از بی‌تعهدی برخی کاندیداهای ریاست‌جمهوری شاکی است. می‌گوید: «این چه حرف‌هایی است که بیان می‌شود؟»، «فقط ادعا پشت ادعا، بدون هرگونه سند و دلیلی»، «تعجب می‌کنم می‌شود برای رأی‌جمع‌کردن، هرگونه تعهدی کرد؟» اینها تنها بخشی از حرف‌های عباس آخوندی، وزیر راه، مسکن و شهرسازی، است. کمتر پیش می‌آید که در سفرهای «راه» خود که مشغول بازدید از پروژه‌هاست، حرف‌های سیاسی بزند، اما این‌بار به خاطر فضای ایجادشده در تبلیغات انتخاباتی، حاضر به گفت‌وگو دراین‌باره شد. آخوندی در گفت‌وگو با «شرق» درباره وعده‌های انتخاباتی شهردار تهران که این‌بار سودای ریاست‌جمهوری را در سر می‌پروراند، می‌گوید: «کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند، در عملکرد اجرائی خودشان عمدتا متحد همین گروه‌ها (گروه‌های رانت) هستند… همین شهردار، مدعی تقسیم جامعه ایران به چهار درصد و ٩٦ درصد است». اینجاست که شاکی می‌شود و درباره عملکرد قالیباف که داعیه دولت مردم را دارد، می‌گوید: «واقعا چنین بحثی از سوی این فرد، جوک است!» وزیر راه‌وشهرسازی پروژه پل صدر را مثال می‌زند که برای اجرای آن، زمین‌های عباس‌آباد که به توصیه مقام معظم رهبری برای عموم مردم بود، از سوی قالیباف به فروش رسید. می‌گوید: «مجوز اطلس‌مال را به این خاطر دادند که هزینه پل صدر را تأمین کنند… همه این کارها را کرده‌اند و در چشم مردم نگاه می‌کنند و می‌گویند ما دنبال شفافیت و جنگ ٩٦ درصد علیه چهار درصد هستیم. واقعا این نوع اظهارات گمراه‌کننده جای شگفتی دارد» و تأکید می‌کند همه این حرف‌ها به خاطر فرار از پاسخگویی و گمراه‌‌کردن اذهان مردم است. البته او به همین بسنده نمی‌کند. از وعده‌های ابراهیم رئیسی، دیگر کاندیدای ریاست‌جمهوری، درباره مسکن‌سازی بسیار گله‌مند است.
نمی‌گذارد کلام منعقد شود و با تندی می‌گوید: «کاملا روشن است این وعده‌ها، خلاف سیاست‌های مقام معظم رهبری است». آخوندی در بیان چرایی گفته خود می‌گوید: «وقتی در جامعه گفته می‌شود می‌خواهیم مخابرات، پتروشیمی و صنایع بسیار پیچیده را به بخش خصوصی بدهیم، مسکن را که سال‌های زیادی در دست مردم بوده به بخش دولتی بدهیم؟
اینکه معلوم است بیشتر یک نوع اقدام عوام‌فریبانه است. همین کاری که دولت قبلی کرد… هنوز ملتی اسیر کار او هستند» و اینجاست که هشدار می‌دهد: «تعجب می‌کنم می‌شود برای رأی‌جمع‌کردن، هرگونه تعهدی کرد؟ اگر قبلی‌ها نمی‌دانستند چنین اقداماتی چه عواقبی دارد، کسانی که تعهد می‌کنند قطعا می‌دانند چگونه این طرح، اقتصاد ایران را گرفتار کرده است».
حدود يك هفته قبل شما خبر از ايجاد رانت در دولت قبل براي تُرك‌ها در مسكن مهر داديد. در دولت گذشته، از قِبل مسكن مهر چه ميزان فضاي رانتي براي كشورها و گروه‌هاي ديگر ايجاد شد؟
فارغ از مباني اصلي براي اينكه چرا مسكن اجرا شد و چقدر بهره‌وري داشت، نحوه اجراي آن، جاي ترديد جدي دارد. در دولت قبل، فقط ٥٣هزار واحد مسكوني به يك شركت ترك واگذار شد. انگار مسكن مهر تكنولوژي پيچيد‌ه‌اي داشته كه پيمانكاران ايراني از عهده آن برنمي‌آمدند. مبلغي كه با يك شركت ترك قرارداد بسته شده بيش از سه هزار ميليارد تومان است. با توجه به اينكه آن زمان كه اين قرارداد را بستند، يك دلار، هزار تومان بود، در معناي ديگر مي‌توان گفت مبلغ قرارداد واگذارشده بيش از سه‌ميليارد دلار است. اين جدا از ادعاهايي است كه معمولا پيمانكاران در پايان كار دارند. نتيجه آن نوع شعار‌دادن و كار‌هاي بي‌فكر، چنين هزينه‌هاي سهمگيني بر دوش مردم است.
چيني‌ها در اين پروژه مشاركت نداشتند؟
عمدتا شركت‌هاي تركيه‌اي قرارداد بسته‌اند.
به گفته برخي كارشناسان، ظاهرا به جز پيمانكاران تركيه‌اي، پروژه‌ها در داخل به گروه‌هاي خاصي داده شده بود. اين صحت دارد؟
بله، من چندين‌بار اعلام كرده‌ام در كل اين مجموعه كه واگذار شده و شايد به قيمت امروز بيش از ١٠٠هزار ميليارد تومان باشد، حتي يك مناقصه برگزار نشده است. افراد فني، مفهوم اين كار را متوجه مي‌شوند كه امكان رانت و خطا و فساد چقدر زياد است. سازمان بازرسي گزارش جالبي در اين زمينه ارائه كرده. به نظرم خوب است كه همين گزارش منتشر شود. چون نسبت به نحوه ارجاع كار، مسائل فني، انتخاب مكان‌ها، واحدهاي خالي، گزارش‌هايي كه درباره پيشرفت كار داده شده، نشان داده كه تخصيص منابع بانك و… اكثرا خطا بوده است. بزرگ‌ترين معترض هم سازمان بازرسي و كميسيون اصل٩٠ مجلس شوراي اسلامي بوده‌اند.
در حوزه بنادر يك‌سري ادعا از طرف بعضي افراد از جمله آقاي قاليباف مطرح شده. او در مناظره انتخاباتي به قاچاق از بنادر ايران اشاره كرده كه واكنش سازمان بنادر را در پي داشت. پاسخ شما به چنين ادعاهايي چيست؟
بايد ديد هدف از اين بحث‌ها چيست. وقتي درباره قاچاق صحبت مي‌شود، اگر ميزان قاچاق مشخص باشد ماموران انتظامي و گمرك شناسايي و اقدام قانوني مي‌كنند. بنابراين همه حرف‌ها جنبه برآوردي دارد و فكر نمي‌كنم كسي آمار دقيقي داشته باشد. اگر بشناسند و بدانند كه بايد اقدام و ضبط كنند. ولي آدرس غلط دادن و گمراه‌كردن مردم در اين اظهارات بسيار روشن است. بنادر و مبادي رسمي ايران در كنترل دولت، نيروي انتظامي، گمرك و تمام دستگاه‌هاي نظارتي است و غيرممكن است كه چنين اتفاقي بيفتد. بنابراين اگر چنين ادعاهايي مطرح مي‌شود عمدتا درباره مبادي ورودي غيررسمي است نه رسمي يا مبادي ورودي‌اي كه در كنترل دولت نيست. معمولا اين اظهارات كلي كه گفته مي‌شود، به نظر من هدف گمراه‌كردن اذهان عمومي است كه از آن نقطه، توجه مردم را منحرف كنند.
بیشتر بخوانید
رئيس‌جمهوری روز گذشته در ارومیه گفت: «قبل از آنکه به آذربایجان غربی بیایم، به گلستان رفتم تا سری به معدنچیان عزیزمان در آزادشهر بزنم. در سراسر ایران غمخواری، عشق و برادری وجود دارد. این معدن در بخش خصوصی و در اختیار یک نهاد بوده است و آنها باید پاسخ‌گوی مردم باشند. ما با همه توان در کنار مردم و کارگران و در کنار معدنچیان و خانواده‌های عزیزازدست‌داده خواهیم بود، ولی کسانی که مسئول آن معدن بوده‌اند، چرا مهر سکوت بر دهان زده‌اند؟»
حجت‌الاسلام حسن روحانی عنوان کرد: «دیدن دریاچه ارومیه برای من شعف‌آور است. من چهار سال قبل به شما مردم ارومیه قول دادم و گفتم اگر رئیس‌جمهور شوم، اولین موضوعی که در دولتم مطرح خواهم کرد، دریاچه اروميه است. یادتان هست آن روز شما از اشک چشم خود یاد کردید. یادتان هست غم سراسر غرب ایران را برای خشک‌شدن دریاچه ارومیه فرا گرفته بود ولی امروز همه ما خوشحالیم که این دریاچه را تثبیت کردیم.»
او ادامه داد: «مردم آذربایجان و غرب ایران بدانید در هشت سال قبل از این دولت، آب دریاچه ارومیه سه متر و ١٠ سانتي‌متر پایین آمد و اگر اقدامات این دولت نبود، شما یک کویر خشک را در اینجا شاهد بودید. زنان و مردان و مردم قهرمان، سر ایران، آذربایجان است. چشم زیبای ایران، دریاچه ارومیه است. می‌خواستند این چشم زیبای آبی را در این بدن نبینند، ولی امروز شاهدیم امواج دریاچه حیات خود را فریاد می‌زند. در این سه‌سال‌ونیم، دو هزار میلیارد تومان صرف دریاچه ارومیه شده و بعد هم ادامه خواهیم داد. دریاچه ارومیه باز هم جاذبه گردشگری خود را احیا خواهد کرد».
او افزود: «چرا از ارومیه سخن گفتم چون می‌خواستم بگویم اگر وعده‌ای به شما دادیم، به آن عمل خواهیم کرد. امروز به شما مردم ارومیه و آذربایجان غربی می‌گویم در این استان هر روز شرایط زندگی و شرایط کسب و کار برای جوانان آماده‌تر خواهد شد. من از اینکه در سال ٩٥، ٤٤١ بنگاه اقتصادی راه‌اندازی شد هنوز راضی نیستم و اینکه ١٨ هزار جوان مشغول شده راضی نیستم بلکه باید جوان بی‌کار در این سرزمین باقی نماند».
هشت سال کشور دست شما بود، با جوانان چه کردید؟ روحانی ادامه داد: «کسانی از اشتغال باید حرف بزنند که کارنامه خود را به مردم نشان بدهند. در ستادهای آنها کسانی هستند که هشت سال قبل کشور در اختیار آنها بود و دیدید با جوانان ما و اشتغال این کشور چه کردند؟». این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری با بیان اینکه «هشت سال شغلی برای این سرزمین نبود» عنوان کرد: «برخی از رسانه‌ها آن هشت سال را سکوت کردند و از بی‌کاری جوانان سخن نگفتند ولی سال قبل که ٦٥٠ هزار شغل ایجاد شد، دم از بی‌کاری می‌زنند و می‌گویند باید مالیات بدهید؛ ولی کسی نمی‌پرسد آنجا که شما مدیریت می‌کنید، تا حالا مالیات داده‌اید؟».
او با اشاره به ضرورت حضور زنان در فضای کسب‌وکار گفت: «ما برای اشتغال زنانمان عمل و تلاش کرده‌ایم. در هشت سال قبل از این دولت ٨٦٠ هزار زن بی‌کار شدند. در این سه‌سال‌ونیم ٧٥٠ هزار بانو مشغول به کار شدند. شخصی می‌تواند از اشتغال زنان سخن بگوید که در مقام عمل برای ٧٥٠ هزار زن اشتغال ایجاد کرده باشد».
روحانی عنوان کرد: «عده‌ای می‌خواهند ما را از مسیری که آمدیم بازگردانند، ما از مسیر بازنمی‌گردیم». این کاندیدای ریاست‌جمهوری خطاب به منتقدانش، افزود: «از آزادی بیان و انتقاد سخن می‌گویند. یاللعجب. آنها که زبان‌ها را بریدند و دهان‌ها را دوختند. شما که در سال‌های گذشته آنچه از شما صادر شد، کلمه ممنوعیت بود؛ ممنوعیت قلم، ممنوعیت تصویر. لطفا شما دم از آزادی نزنید که آزادی خجالت می‌کشد. شما دم از انتقاد نزنید. شما در نهادی کار می‌کنید که کسی جرئت انتقاد از آن نهاد را ندارد. تخریب را در این جامعه رقم می‌زنند ولی زنان و مردان ما با آگاهی در برابر سیاه‌نمایی آنها ایستاده‌اند».
او گفت: «در این چهار سال شما کاسبان تحریم، کاسبی‌تان کساد شده است، ناراحت هستید؟ می‌خواهید ما را به چهار سال قبل بازگردانید ولی ما عقب بازنمی‌گردیم. ما راهمان را انتخاب کرده‌ایم. راه ما آزادی است. باز هم می‌خواهید تحریم و حصر را به ایران بازگردانید. ما مخالف تحریم و حصر ایران هستیم». روحانی یادآور شد: «ما می‌خواهیم با دنیا زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشیم. ما نمی‌خواهیم جوان کرد و ترک ما سر مرز کوله‌بری کند بلکه می‌خواهیم به جاي کوله، جوان ما صادرات کند. ما استان‌های مرزی‌مان را استان‌های صادراتی ایران قرار خواهیم داد».
بیشتر بخوانید
مناظره نامزدهای رياست جمهوري با اين هدف طراحي شده‌اند كه نامزدها در بخش‌هاي مختلف «برنامه» خود را براي تنوير افكار عمومي ارايه کرده و از پايگاه برنامه خود برنامه ديگر نامزدها، از جمله برنامه دولت مستقر، را نقد كنند. طبيعتا اين رويه امكان انتخاب اصلح را به نحو شايسته تري ميسر مي‌كرد.
اما انچه در مناظره شب گذشته خصوصا از جانب نامزدها روي داد، تعريف زمين بازي بر اساس مچ‌گيري، ارايه مطالب تكراري و كلي‌گويي بود. لاجرم در اين زمين بازي، نامزدهای دولت نيز مجبور به پاسخگويي به اتهامات شدند. در اين ميان، مردم متضررهای اصلي بودند كه اين گفت‌وگوها معياري براي تصميم اصولي در اختيارشان قرار نداد.
مناظره دوم انتخابات ریاست‌جمهوری کمابیش به مانند مناظره نخست جدال شعار و ادعا با واقع‌گرایی و عملگرایی بود. البته بدیهی است که مناظره‌ها جایگاه مناسبی برای ارایه برنامه نباشد؛ خصوصا وقتی که انتخابات در دوره دوم دولتی مستقر برگزار می‌شود. در چنین شرایطی هدف اکثر کاندیداها به چالش کشیدن عملکرد و برنامه دولت مستقر است تا اثبات برنامه خود. اما به نظر می‌رسد از کاندیداهای منتسب به دولت، در این دور از انتخاباتش این رویه بیش از اندازه شور شده است. همین مسأله موجب شد که حسن روحانی در فرصت پایانی این مناظره به لحنی اعتراض آمیز بگوید که «برخی کاندیداها طوری صحبت می‌کنند که گویی دولت دراین ٤سال هیچ عملکرد مثبتی نداشته و هیچ کاری انجام نداده است».
مهمترین حلقه مفقوده در رقابت‌های انتخاباتی این دور، عدم اعتنا به روش ایجابی در بحث است. کاندیداهای منتسب به دولت به دلیل اینکه ٤سال بر مسند کار بوده‌اند، طبیعی است که گزارشی از عملکرد خود را ارایه دهند. کما اینکه حسن روحانی نیز در روز ثبت‌نام در وزارت کشور اعلام کرد که برنامه عملی‌اش برای ٤سال دوم، ادامه همان برنامه‌هایی است که در چهار نخست طرح‌ریزی کرده بود. از این جهت بود که شعار «دوباره برای ایران» و «از نیمه راه باز نمی‌گردیم» را برای ستاد خود انتخاب کرد. حال فرصتی برای کاندیداهای منتقد دولت فراهم است تا نه‌تنها برنامه فعلی دولت مستقر را نقد کنند بلکه برنامه دولت خود را نیز ارایه دهند. اما آنچه در عرصه عمل و واقعیت رخ داده این است که تنها قسمت اول کار از سوی کاندیدای منتقد انجام شد و در قسمت دوم کار، کاندیداهای منتقد تنها به بیان شعارها و وعده‌ها بسنده کرده‌اند. شعارها و وعده‌هایی که هنوز بنیان منطقی عملی بودنشان را برای رأی دهندگان تشریح نکرده‌اند.
وقتی که روال کار به این سمت پیش برود بدیهی است که تنها یک بخش از کار در مناظره‌ها برجسته می‌شود و آنها نقدی تند و تیز است که هر روز بیشتر از دیروز فاصله‌ا‌ش را با سیاه‌نمایی کم می‌کند. وقتی چنین روشی به روال معمول تبدیل شود، تقابل در مناظره‌ها نیز از سمت و سویی که برای آگاهی بخشی به جامعه مفید است فاصله گرفته و به سمت ایجاد ابهام و تردید در ذهنیت رأی‌دهندگان حرکت می‌کند. مردم در میانه ادعاها و تکذیب‌های پی در پی می‌مانند. جالب اینجا است که برخی از کاندیداها به‌رغم اینکه ادعاهایشان از سوی برخی نهادهای رسمی و حقوقی کشور تکذیب می‌شود باز هم به تکرار ادعاهایشان ادامه می‌دهند. گویی کسی قرار نیست که قانع شود که واقعیت ماجرا چیست و چه زمانی باید بر صحت و یا سقم یک ادعا نقطه پایانی قرار داد.
ادعا و سر دادن شعار ایجاد ٥میلیون شغل و پرداخت کارانه ٢٥٠هزار تومانی و یا سه برابر کردن یارانه‌ها به خودی خود جذابیت دارد. اما این جذابیت تا زمانی که به مرحله اقناع مخاطب نرسد، فایده‌ای برای هیچ یک از کاندیداها ندارد. اقناع مخاطب و کمک به تصمیم‌گیری بهتر نیز اساسا یکی از اهداف برگزاری مناظره‌های زنده و برنامه‌های تلویزیونی برای کاندیداها است. متاسفانه تاکنون هیچ یک از کاندیداهایی که در این مناظره‌ها شعارها و وعده‌هایی اینچنین مطرح کرده‌اند، در اقناع مخاطبان خود نسبت به عملی بودن این وعده‌ها موفق نبوده‌اند. دلیل نخست این است که اساسا برنامه‌ای مدون و شدنی برای این امر ارایه نکرده‌اند. در برخی از موارد، محقق کردن این شعارها اساسا از شئونات رئیس‌جمهوری نیست. برای مثال درخصوص سه برابر کردن یارانه‌ها، اختیار این امر در دستان مجلس است نه دولت. آن هم مجلسی که هم الان دولت را به کاهش یارانه‌ها و یا حذف برخی از قشرهای برخوردار از دریافت یارانه مکلف کرده است. اما متاسفانه حتی هشدارهای برخی از مقامات رسمی کشور در انذار برخی از کاندیداها به سر دادن شعارهای غیرعملی نتوانسته آنها را از این کار باز داشته و این روند همچنان ادامه دارد. در چنین شرایطی است که مناظره تنها یک کارکرد پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید
