باشلیق و چکمه های بلند آشیق ها؛ یادگاری از شیوه پوشش مادها/امیرافشار افشاری
بعد از سقوط دولت ماد توسط مهاجمان تازه از راه رسیده ( البته با خیانت و جنایت کوروش علیه آستیاق) اقوام مغلوبه مجبور به خراج دادن به هخامنشیان شدند که این صحنه ها بر روی سنگ ها به تصویر کشیده شده است . یکی از نکات جالب توجه این سنگ نگاره ها نوع پوشش و لباس اقوام مغلوبه مخصوصا مادها در هنگام تقدیم هدایا می باشد؛ در آثار به دست آمده مانند مفرغ لرستان،سنگ نگاره های اکباتان و …نوع پوشش و لباس خراجگزاران به وضوح قابل مشاهده است و می توان از طریق شیوه پوشاک و نوع لباس آنها به هویت واقعی و قومیت آنها نیز پی برد.
در کتاب”تاریخ ایران باستان- آریاها و مادها” و به نقل از روایات هرودوت و گیرشمن در خصوص،پوشاک و نوع پوشش مادها، گنجینه های آثار هنری ماد و شباهت آثار هنری و باستانی به دست آمده از لرستان،همدان و سایر مناطق تحت نفوذ مادها با یکدیگر می خوانیم:”در مفرغ لرستان تصویر خراج گزاران به تصویر کشیده شده است که این یک سبک هنری مادها است که شخصیت را به گونه ای روشن و با علامت مشخصی مجسم می کند [ به گونه ای ] که به کمربند او یک شمشیر کوتاه سکایی آویزان است و بر روی سر این مرد کلاهی به شکل بشلیق [ باشلیق ] Bashliq و بر پاهایش نیز چکمه ای بلندی دارد”( خدادادیان،1379 : 180 )
با توجه به مطالب دکتر خدادادیان، مشخصات عینی داده شده در متن فوق منجمله وجود چکمه و باشلیق(کلاهی به شکل بشلیق) را دقیقا می توان با نوع پوشش کنونی مردم آذربایجان خاصه اوزان ها ،آشیق ها ،گروههای رقص آذربایجانی،آلپ ها و سربازان ترک و حتی توده مردم آذربایجان تا ده بیست سال قبل مطابقت داده و تشبیه سازی نمود؛ و از طرف دیگر نشانه های کهن و عناصر تاریخی شمشیر کوتاهی که ساکاها بر کمر خود آویزان می کردند را نیز می توان در بین تورکان اوغوز طی 1500 سال گذشته مشاهده و مطالعه نمود.
همچنین از مقابر لرستان یک نوع بشقاب های مفرغی به دست آمده است که شباهت بسیار نزدیک و خویشاوندی سبک هنر مادی آن را می توان با مفرغ لرستان تأیید کرد و در کاوش های تپه ها باستانی همدان نیز مجسمه ی هفت قوچ به دست آمده که بسیار با هم شباهت دارند و بی تردید از آثار هنری مادها هستند(خدادادیان،1379: 182)، هنری که از هنر و فرهنگ اقوامی مانند کیمر و ساکا تاثیرپذیری زیادی داشته است. باید این نکته را نیز در نظر داشت که آثار هنری هخامنشیان نیز [بدون کم و کاست تقلیدی غیرمستقیم ]از سبک و ساخت آثار هنری کیمری ها و سکاها بوده است که از طریق مادها به آنها(هخامنشیان) رسیده است(همان،1379: 182)
منبع:
1- خدادادیان،اردشیر، تاریخ ایران باستان(آریاها و مادها)، تهران،نشر به دید،1379