ترکها و عربها،ترکان جهان و هنر نگارگری ترکان باستان/پرویز شاهمرسی
_ترکها و عربها
عربها از دوره قبل از اسلام با ترکها آشنایی داشته اند. در اشعار برخی از شعرای آن دوره مانند نابغه ذبیانی و اعشی و نیز مطالبی که از ابوطالب عموی پیامبر اکرم نقل شده، از گؤگ ترکها با اسم ترک سخن رفته است. در برخی از منابع نیز به چادر ترکی (قبه ترکیه) که یپامبر اکرم در آن اعتکاف کرده اشاره شده است. در دوره ای از فتوحات بویژه در منطقه خراسان، ترکها و عربها با هم درگیر شدند ولی سرانجام جنگ «تالاس» موجب شکست چین و پیروزی عربها شد. پس از این حادثه، ترکها دسته دسته به دین اسلام راه یافتند. ورود ترکان به عالم اسلام، روز بروز افزایش یافته و در دوره بنی عباس به اوج خود رسید. ذکر احادیث جعلی در ستایش ترکها نیز در این دوره رشد یافت. در دوره های بعدی، ترکان حکومتهایی مانند مملوکان در مناطق اسلامی ایجاد کردند و سپس عربها بمدت بیش از چهارصد سال تحت سیطره حکومت عثمانی درآمدند.
_هنر نگارگری ترکان باستان
ترکان باستان همانند دیگر اقوام صحرانشین هنر نگارگری خود را بر روی یراق اسب یا سگک کمربند انجام می دادند در حالی که اقوام یکجانشین در قلمرو هخامنشی یا آشور آن را برروی تخته سنگهای ثابت انجام می دادند. تفاوت هنر نگارگری این دو را می توان چنین بیان کرد که در تصاویر مربوط به هنر اقوام یکجانشین حیوانات در فضایی آرام و در میان شاخ و برگ درختان در حال گذر هستند در حالی که در نگارگری ترکان باستان، صحنه شکار بصورتی واقعی نشان داده می شود بطوری که صحنه فرورفتن چنگال عقاب یا شیر بر بدن شکار و خرد شدن بدن او به زیبایی تصویر شده است. در این تصاویر پیوستگی خاصی میان شکار وشکارچی دیده می شود گویا که این هردو تا ابد باهم هستند. بقایای هنر ترکان باستان در جاهایی مانند اوردوس و پازیریک یافت شده است.
_ترکان جهان
طبق پژوهش احمدجعفراوغلو، همه کسانی که امروزه به عنوان ترک زبان شناخته می شوند، به شاخه های زیر تقسیم می شوند:
1- ترکان سیبری: یاکوت، کاراگاس، سوین، ایرتیش و توبول.
2- ترکان آلتایی: کیشی، تلنگیت، تلئوت، توبا و کوماند.
3- ترکان خاکاس: ساگاس، بلتیر، کاچار، کویبال، قیزیل، شور، کاماسین، چولم و چات.
4- ترکان ترکستان شرقی و غربی: قاراقالپاق، ازبک، قرقیز، قزاق و ترکمن.
5- ترکان قفقاز: نوغای، کوندور، قره چای، بالکار، قمق و آذربایجانی.
6- ترکان ایران: آذربایجانی، قشقایی، افشار، قاجار، شاهسون، قره داغ، قره پاپاق، خمسه، کنگرلو، خراسانی، بوچاقچی، قرایی، بیات، قاراچورلو، ترکمن.
7- ترکان ایتیل – اورال: غازان، آستاراخان، باشقیر و چوواش.
8- ترکان کریمه، لهستان، لیتوانی و گاگائوز.
