وقتی آقا محمد خان قاجار ۲۳۵ سال پیش با کیاست خود دهکده پرآب و نعمت تهران را در دامنه های رشته کوه دماوند به عنوان پایتخت ترکان قاجار انتخاب کرد و به آبادانی تهران همچون صفویان ترک که آبادانی اصفهان مدیون آنهاست پرداخت، اکثر کوچه ها و محلات به زبان ترکی بود ولی حکومت ۱۵۷ ساله ها آنها منقرض و پهلوی اول شکل گرفت.
محمد علی فروغی معمار از یکسان سازی فرهنگی برنامه های وسیعی برای زدون تمام اسامی جغرافیایی و تاریخی اقوام ایران به اجرا گذاشت که به نظر می رسد بعد از ۱۰۰ سال امروز زاکانی در شهرداری تهران به امحای اسامی تک و توک بجا مانده این اسامی همت می گذارد.
گزارش معنا دار رسانه ای موسسه همشهری بهمن ماه نشان میدهد که شهرداری تهران کمر به تغییر نام محله ده ها هزار نفری یاخچی آباد برآمده و بهانه این امر را کوچ اکثر ترک زبانان از این محله و ساکن شدن گروههایی از اقوام دیگر و سختی نوشتن خارجی اسم آن در گفتگوی های ساختگی با ساکنان آن عنوان میکند.
به یاد خاطره ای از شادروان استاد شهریار افتادم که وقتی در یکسان سازی فرهنگی «قوشا چای» را به میان دو آب «میاندوآب» و جیغاتی را به زرینه رود و تاتوئو را به سیمینه رود تغییر می دادند، وقتی قره چمن که محال خشکناب زادگاه پدري اش بود را به سیاه چمن عوض کردند؛ می گویند شهریار، عصبانی وارد عمل شد و به کار گزاران فرهنگی وقت گوشزد کرد که سیاه چمن قره چمن نیست و قره چمن از شر تغییر نام رهایی یافت.
سیاست انگلیسی رضاخان به سرکردگی فروغی هنوز هم بقایایش زنده است و تا این اواخر حتی نام هاي ترکی را روی بچه ها قدغن کرده بودند و نشر آثار به سایر زبان های رایج ممنوع بود.
یادداشت از محمد فرج پور باسمنجی
