ستون پنجم و راه های تشخیص آن/محمد عینی
اکتبر سال ۱۹۳۶ سپاهی متشکل از چهار ستون سرباز به رهبری دیکتاتوری خونریز به نام فرانسیسکو فرانکو که مورد حمایت رژیمها و گروههای فاشیستی همانند نازیهای آلمان بود عازم فتح مادرید میشود تا بساط جمهوری را برچیند و دوره طولانی مدت دیکتاتوری فرانکو در اسپانیا را پایه گذاری کند.
با فرمان فرانکو قبل از آغاز یورش به مادرید ، ژنرال مولا ویدال که فرماندهی سپاه فرانکو در حمله به مادرید را بر عهده داشت مأمور می شود تا نامه ای برای جمهوری خواهان مادرید بنویسد و مولا در این نامه چنین مینویسد که : « من با چهار ستون سرباز و تجهیزات از چهار جهت به سوی شهر در حرکتم، اما شما فقط روی این چهار ستون حساب نکنید بلکه ستون دیگری هم داریم که در داخل شهر و حتی در میان جمع شما هستند که برای ما فعالیت می کنند! آنها «ستون پنجم» ما هستند. اگر از چهار ستون اعزامی واهمه ندارید از این ستون پنجم بترسید که در تمام امور و شئون شما «نفوذ» دارند و راه ورود چهار ستون را به داخل شهر هموار می کنند.»
و ستون پنجم در لحظه ای حساس و سرنوشت ساز خنجر آغشته به زهر خیانتش را در قلب جمهوری خواهان مادرید فرو کرده و مادرید با کمک ستون پنجم و نفوذیِ سپاه فرانکو سقوط میکند و از آن روز به بعد اصطلاح ستون پنجم وارد ادبیات سیاسی جهان میشود.
برای جلوگیری از نفوذ ستون پنجم در یک حرکت و جریان ، باید نسبت به تمامی کنش ها و واکنش های مشکوک که معمولا پس از سپری کردن یک پروسهی اعتماد سازی بروز پیدا میکنند ، و منافذی که احتمال نفوذ از آن ها به شدت بالاست حساس بود.
و اعتماد مطلق ، واکنش های احساسی و کنار گذاشتن احتیاط در مواجهه با قطب های تولید کننده محتوای ایدئولوژیک که سرمنشاء مشخص و قابل اعتمادی ندارند ، در حرکتی که احتمال نفوذ در آن بسیار بالاست ، زمینه مناسبی را برای قدرت گیری ستون پنجم و اعمال نفوذ بیشتر در آن حرکت را فراهم میاورد.
قطعاً نقد منصفانه و استوار بر پایه منطق ، علم و مستندات ، نعمت بزرگیست که میتواند با اصلاح ایرادات در یک حرکت و جریان ، آن را به اهداف مد نظرش نزدیک تر کند اما اگر در حرکتی تخریب مغرضانه ، جایگزین نقد منصفانه و در مقابل آن خود رای بودن و روح دیکتاتوری و تخریب منتقد ، جایگزین مباحثهی منطقی و نقد پذیری شود قطعا میتوان سرنخ هایی از پروژه نفوذ و ستون پنجم را در آن حرکت یافت.
زیرا در فضایی که بیان و نقد منصفانه و مستدلِ عقاید و نگرش ها بصورت آزادانه و شفاف و بدور از تخریب منتقد جریان دارد جایی برای نفوذ باقی نمی ماند و لازمه ی پیاده سازی پروژه نفوذ فضایی مه آلود است.