محمد فرشکاران رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی آذربایجانشرقی در اعتراض به غارت معدن سونگون آذربایجان توسط کرمانی ها گفت: «با انتقال مواد خام مس سونگون به کرمان، ارزش افزوده اصلی ثروت آذربایجان نصیب استانهای دیگر میشود.»
محمد فرشکاران در مصاحبه با خبرگزاری فارس گفت: «آذربایجان شرقی از نظر پتانسیل و منابع معدنی و کانی در سطح بالایی قرار دارد و ارزش افزودهای که مس سونگون میتواند در استان ایجاد کند بسیار بالا است. اما اینکه این مجتمع با توجه به اهداف توسعهای استان در چه نقطهای قرار گرفته و باید به کجا برسد محل تامل است! متاسفانه شاهد هستیم مواد خام مس سونگون بدون اینکه فرآوری شود، بارگیری شده و به سایر استانها بویژه کرمان میرود و در نتیجه ارزش افزوده اصلی ثروت آذربایجان نصیب استانهای دیگر میشود که اصلا منطقی نیست.»
او افزود: «قطعا ایجاد صنایع تبدیلی و حفظ ارزش افزوده مس در اشتغالزایی پایدار استان بسیار موثر خواهد بود و میتواند باب جلب سرمایه را در بخشهای دیگر هم باز کند.»
فرشکاران درباره «علت از دست رفتن جایگاه آذربایجان در صنعت و اقتصاد ایران» هم گفت: «آذربایجانشرقی به تدریج تبدیل به یک استان سرمایه فرست میشود! در برخی صنایع مثل قطعه سازی، چرم، صنایع تبدیلی کشاورزی و دام و طیور موفقیت نسبی داشتهایم و ثروتی به استان وارد شده اما این ثروت و سرمایه در استان پایدار نمانده است.»
او با بیان اینکه «معمولا صاحبان سرمایه، سعی کردهاند ثروت خود را به خاطر کسب ارزش افزوده بیشتر روانه تهران و در حوزههایی مثل مسکن سرمایهگذاری کنند» ، افزود: «شرایط اقتصاد ایران و عدم ثبات بازار باعث میشود حرکت سرمایه در سمتی که بیشترین سود را حاصل میکند، مثل فعالیتهای دلالی و زمین و مسکن باشد و همواره در اقتصاد ایران با این مسائل درگیر بودهایم که بجای پیروی از نظم تئوریک مشخص از نظم دلالی پیروی میکند!!»
فرشکاران گفت: «قشر مشخصی از این فضای معیوب اقتصادی بهره میبرد و در واقع ۸۰ درصد ثروت جامعه تنها در دست ۲۰ درصد افراد آن در گردش است؛ درآمد و سودی حاصل میشود اما بازخورد و بازتوزیع آن عادلانه و به نفع همه نیست. برای شکستن این فضا باید از قاعدههای تنبیهی و تشویقی استفاده کرد و اجازه نداد سرمایه استان براحتی خارج شود.»
او در پاسخ به اینکه «چرا آذربایجانشرقی در دولت روحانی جزو استانهای اول بودجه محسوب نمیشد و از بین استانهای دارای کلانشهر هم خارج شده»، گفت: «شاید محدودیتهایی که در مرکز اتفاق میافتد مثل قوانین و مقررات جلوی برخی اتفاقات را میگیرد و اجازه نمیدهد راحت حرکت کنیم. در این ارتباط نمیتوان نمایندگان یا مسوولان وقت را مقصر ماجرا دانست و آنها را به کوتاهی محکوم کرد. قطعا تلاشهایی صورت دادهاند اما اگر دیدگاه مرکز این باشد که آذربایجانشرقی جزو استانهای برخوردار و سطح یک است، از اعتباراتی مثل محرومیتزدایی و غیره محروم میشود.»
لازم به ذکر است، معدن مس سونگون ورزقان به عنوان بزرگترین معدن مس خاورمیانه، معدن «سرب و روی انگوران» زنجان به عنوان بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه و معادن طلای «زره شوران و آغدره» شهر تیکان تپه به عنوان بزرگترین معادن طلای خاورمیانه در آذربایجان جنوبی قرار دارند، اما به دلیل سیاست های تبعیض آمیز و تورک ستیزانه حکومت ایران، استحصالات این معادن عظیم آذربایجان چندین دهه است به استانهای فارس نشین مرکز کشور منتقل می شود و مردم تورک آذربایجان نیز با فقر، بیکاری و مهاجرت دست به گریبانند.
در خردادماه ۱۴۰۰ پورمحمدی استاندار وقت آذربایجانشرقی در اعتراف به تاراج معدن مس سونگون آذربایجان توسط حکومت فارسگرای ایران گفت: «هر روز به میزان ۵۰ میلیارد تومان کنسانتره مس از مسسونگون ورزقان به کرمان میرود اگر همین پول در خود استان بماند اینجا بهشت میشود.»
احمد علیرضا بیگی نماینده تبریز هم ضمن اذعان به کارشکنی مسئولان ایران در راه اندازی کارخانه مس در آذربایجان و تاراج معدن مس سونگون آذربایجان گفت: «روزانه یکهزار تن کنسانتره به ارزش ۲ میلیون دلار از مسسونگون ورزقان به خارج از آذربایجان می رود.»