فوتبال سیاسی و گذار از مرحله واکنشی حرکت ملی آذربایجان
اهداف سیاسی نقش مهمی در گسترش فوتبال در سطح جهانی داشته اند، از طرفی تاثیر فوتبال بر یک سری جریانات و رویدادهای سیاسی روشن و مشخص است. این تاثیر متقابل در ایران نیز قابل رویت است و فوتبال تنها یک ورزش نیست ، بلکه هم از سیاست تاثیر می پذیرد و هم بر جریانهای سیاسی تاثیر می گذارد.
در چنین شرایطی، خواه در مسابقاتی که به خواست استعمارگران صورت بگیرد، خواه در مسابقاتی که با خواست و اراده ملت‌ها و حکومت‌های ملی ترتیب داده شوند، یک اصل و قاعده طبیعی وجود دارد. هر ملتی چه در اسارت باشد، چه مستقل و یا حاکم بر ملتی دیگر، تیم خود و تیم منسوب به ملت خود را تشویق می کند. لیکن در ایران شرایطی متفاوت از این قاعده عمومی و طبیعی شاهد بوده ایم و استعمار مرکز و فارس‌گرا حتی در این حوزه نیز تاثیر خودش را گذاشته بود و همه، طرفدار یکی از دو تیم پایتخت بودند. دلیل اصلی این مساله ، اعمال سیاست آسیمیلاسیون از جانب حکومت در ایران بود.
احساساتی چون از خود باختگی، فارس زدگی، ارجحیت دادن به تهران و … در فوتبال نیز قابل مشاهده بود. فارس را برتر دانستن، زبان فارسی را بهتر و یا شیرین تر از زبان خود دانستن و تبلیغاتی که در این راستا کانال‌های تلوزیونی در اذهان ملت تزریق می کردند، تاثیر خود را گذارده بود.
با تقویت حرکت ملی آذربایجان این احساس مصنوعی در مورد مام میهن (ایران) رفته رفته رنگ باخت. تورک گرایی و آذربایجانچی‌لیق روز به روز بر پان ایرانیسم و پان فارسیسم غالب شد و اکنون طرفداران فوتبال در آذربایجان‌جنوبی تیم تیراختور را به عنوان تیم همه تورک‌های جنوب آراز دانسته و روز به روز بر طرفداران این تیم افزوده شد است. این افزایش نشانگر قدرت یافتن حرکت ملی آذربایجان و کاهش قدرت تاثیر آسیمیلاسیون بود و تراختور، سانسور موجودیت تورک توسط رژیم ایران را در هم شکست.
با ظهور پدیده تراکتور، مردم آذربایجان بستری مناسب برای نمایش هویت و موجودیت خود و نیز مقاومت در برابر قدرت استعمارگر مرکزی یافته بودند و حرکت ملی آذربایجان برای رهایی از فشار و خفقان حاکم، به ناچار میدان فوتبال را به عنوان راه گریزی انتخاب کرده بود. ولی اکنون نه مقاومتی در کار است و نه حس ناچار ماندن. مردم آذربایجان دارند به پایگاه غول‌پیکر آپارتاید فارس (چه حکومت و چه اپوزیسیون‌اش) حمله می‌کنند، حرکت ملی آذربایجان مختصات بازی عوض کرده و زمین بازی را خودش تعیین میکند و در این برهه تاریخی، تراختور نقش مهمی در شکستن بایکوت و حمله‌های اپوزیسیون حکومت ایفا میکند.
در این بین، تیراختور را میتوان ویترین هیجان‌انگیز حرکت ملی دانست که تک تک حرکات آن به مثابه یک تشکیلات عظیم سازمان یافته میماند و به حدی به بلوغ رسیده که در حال حاضر تبدیل به میدان دار همه اتفاقات اخیر در ایران شده است. بازی حرکت ملی آذربایجان در میدان فوتبال بازی دوسر بردی را برایش رقم زده است. شکستن کاخ بایکوت و سانسور رسانه‌ای فارس محور که رقص ۴ نفر در تهران را سقوط نظام تلقی میکند فقط یک نمونه کوچک از آن دستاوردهاست.
محمدامین مرادی
