نقش زنان در جنبش ملی هند
جنبش ملی هند از مهمترین جنبش هایی بود که توانست با وجود عقب ماندگی و جهل زدگی شدید جامعه هند، در مقابل بزرگترین حکومت استثمارگر دنیا، بریتانیا در میانه قرن بیستم به موفقیت دست یابد.
این جنبش در کمال ناباوری توانست دموکراسی نسبی را نیز با خود به ارمغان آورده، در احقاق حقوق زنان، اقلیت های مذهبی، اتنیکی و نژادی نیز موفقیت های شایانی بدست آورد.
جنبش با ایجاد ساختار فدراتیو و چند زبانه، جامعه ای بشدت متکثر و متشتت را متحد نمود و توانست آزادی و توسعه سیاسی را برای جامعه فقیر، عقب مانده و استثمارزده هند به ارمغان آورد.
در حالی که پاکستان که در همان سالها از هندِ بریتانیا جدا شد، تا کنون نتوانسته خود را از بند رادیکالیسم اسلامی، تروریسم و کودتاهای مکرر نظامیان نجات دهد.
یکی از مهمترین علل موفقیت جنبش ملی هند، نقش بارز زنان در این قیام عمومی بود.
“رانی لاکشمیبای” ، که به شخصیتی افسانه ای در تاریخ ناسیونالیسم هند تبدیل شد، یکی از پیشروان مبارزات استفلال هند بود.
زنان برجسته دیگری نیز بودند که حتی پیش از گاندی، نقش مشوق و رهبر زنان را در جنبش ملی ایفا کردند.
از زنان موثر در جنبش هند، خانم ” آنی بسانت” بنیانگذار جنبش تئوسوفی بود که همزمان، از آزادی زنان هند حمایت می کرد و ازدواج کودکان را یک آسیب اجتماعی می دانست و برای لغو آن در جامعه هند تلاش می نمود.
خانم بسانت حامی جدی آموزش زنان بود و معتقد بود که این امر به حل برخی از مبرم ترین مسائل کشور کمک می کند.
از دیگر زنان پیشرو در جنبش ملی هند و مشوق زنان به مشارکت در جنبش، خانم “ساروجینی نایدو” میباشد.
نایدو قبل از فعالیت جدی سیاسی، شاعری خوش قریحه بود که اشعار عاشقانه می سرود.
یکی از اعضای کنگره هند به او توصیه کرد که از شعر و قلم زیبای خود برای احیای مجدد روحیه استقلال طلبی مردم و کمک به آزادی سرزمین مادری استفاده کند.
چنین شد که نایدو وارد دور جدیدی از فعالیت ملی و ادبی شد و اشعار بعدی اش که سرشار از روح ملی و آزادی خواهی بود، در تشویق مردم به اتحاد و مبارزه بسیار موثر واقع شدند.
خانم نایدو در 1914 با مهاتما گاندی آشنا شد و از آن پس زندگی خود را وقف جنبش آزادی کرد.
او که به یک فعال سیاسی و یک مبارز آزادی تبدیل شده بود، در راس هیئتی برای دیدار نماینده بریتانیا در سال 1917 و بحث در مورد حق رای زنان اقدام نمود و توانست در سال 1918 در جلسه کنگره ویژه در بمبئی، قطعنامه ای در حمایت از حقوق زنان به تصویب رساند.
خانم نایدو در سال 1919 بعنوان نماینده کنگره ملی برای احقاق حقوق هند به انگلستان سفر کرد و همزمان پرونده حق رای زنان را نیز در آنجا مطرح کرد و با راه اندازی کمپین دفاع از حقوق زنان، به سراسر هند سفر نموده، همزمان از زنان خواست که به جنبش ملی بپیوندند.
او در سال 1920 به جنبش نافرمانی مدنی نیز پیوست و در سال 1921 به دنبال اعتراضات علیه سفر شاهزاده بریتانیایی به این شهر، از مناطق شورش زده بمبئی بازدید کرد. هدف آن سفر متقاعد کردن مردم برای اتحاد هندو_مسلمان بود.
او که در سال 1924 به آفریقای جنوبی سفر کرد، ریاست جلسه ای از کنگره آفریقای شرقی را بر عهده داشت و علیه آپارتاید سخنرانی کرد.
و مدتی را در نیز زندان گذراند و در کمیته های مختلفی که به آرمان آزادی اختصاص داشت، خدمت کرد.
ضمنا نمایندگی سازمان های مختلف زنان هند در سپتامبر 1931 در بمبئی با خانم ساروجینی نایدو بود.
او پیش‌نویس یادداشتی را که خواستار «پذیرش فوری امتیاز بزرگسالان بدون هیچ گونه تمایز جنسیتی» بود را آماده نمود. این تفاهم نامه در نهایت پذیرفته شد و زنان نیز از حقوقی برابر با مردان برخوردار شدند.
این درحالی بود که در بسیاری از کشورهای غربی، برابری جنسیتی پذیرفته نشده بود. هنگامی که مهاتما گاندی مرحله جدید جنبش نافرمانی مدنی را در سال 1930 راه اندازی کرد، ساروجینی به همراه بسیاری دیگر از اعضای کنگره، جبهه ملی را رهبری کردند، انگلیسی ها نیز با دستگیری اکثریت آنها مقابله به مثل نمودند. ساروجینی که هنوز آزاد بود، ریاست کنگره را به دست گرفت و جنبش را ادامه داد.
جواهر لعل نهرو در کتاب خود “کشف هند” می نویسد: “این رخداد نه تنها نمایش شجاعت و جسارت، بلکه شگفت آورتر از آن، نشانگر قدرت سازمانی نایدو بود.”
نایدو شاعر ملی و خطیب برجسته ای بود. توانایی او در برقراری ارتباط، همه کسانی را که ملاقات می کرد تحت تأثیر قرار می داد. او دارای شخصیتی کامل بود و این توانایی را داشت که با صداقت و میهن پرستی خالص، مخاطبان را مجذوب خود کند.
علیرغم اینکه او یکی از اعضای کنگره بود و به مهاتما گاندی نزدیک بود، دیدگاه ملی گرایانه بسیار ستیزه جوتر و رادیکال تر از گاندی داشت.
به نظر می رسد ساروجینی نایدو به عنوان یک فمینیست هم با قلم، سخنرانی ها و اشعارش مبارزه می کرد هم در سایه شخصیت عمومی اش به جنبش یاری میکرد.
نایدو در سال 1925 برای مدتی به عنوان رئیس کنگره ملی هند انتخاب شد.
