آتابای روایتگر سرنوشت “اوتای و بوتای” ما تورک ها از سمت آناتولی و غرب آزربایجان/حسن کریمزاده صاحب دیوان
_تورک ها تنها ملت جهان هستند که با خاک خودشان همسایه هستند.
آزربایجان در شمال با دربند در روسیه، با بورچالی در گرجستان، با گویچه در ارمنستان و با تبریز در ایران همسایه است.
_ترکمنستان هم همین شرایط را با ایران و افغانستان در جنوب خود دارد.
_ترکیه هم در جنوب با بایربوجاک در سوریه و با کرکوک و موصل در عراق همسایه است.
_برای همین در فرهنگ و ادبیات ما تورک ها “اوتای و بوتای” اشاره به یک ملت با زبان و فرهنگ مشترک در دو طرف یک مرز دارد و چه بسیار شاعران آذربایجان که در این خصوص معجزه سرایی کرده و نوشته اند:
ساز تئلینده یانقی هارای اولموشوق
درده شیکار هیجرانا تای اولموشوق
وطن کیمی اوتای بوتای اولموشوق
آی ایل لرین اوتاییندا قالان قیز
….
حالاللیق وئر من بوتای دا ائوله نیم
آ ایل لرین اوتاییندا قالان قیز”
_اما در ادبیات ما کمتر به سرنوشت ملت تورک در طرف غرب آذربایجان و شرق آناتولی پرداخته شده است. هرچند که دکتر توحید ملک زاده طی مقالات متعدد به سرنوشت و از طالع تورک های کوره سنلی سلماس صحبت می کند که حکومت کودتایی رضاخان را برنمی تابند و به وان در شرق ترکیه کوچ می کنند اما هنوز هم فرهنگ و آداب مخصوص خودشان را حفظ و به سرزمین مادری خودشان دلبستگی دارند. فیلم سینمایی آتابای در ادامه فیلم سینمایی قاچاق نبی روایتگر وطن در “اوتای و بوتای آراز” هم می باشد و شاید بدین خاطر است که با اقبال عمومی مواجه شده و بنظر می رسد رکورد عجیب و باور نکردنی را در تاریخ سینمایی ایران کسب خواهد کرد.
_همچنین هرچند شیوه و لهجه گویشورانه در این فیلم با زبان تورکی رایج در شهرستان خوی انتخاب شده است اما بواسطه حضور بازیگرانی از اردبیل، تبریز،تهران و…می شود گفت که در فیلم سینمایی آتابای لهجه ها و شیوهای گویشورانه تمامی مناطق آذربایجان تجمیع شده است.
_این فیلم به نوعی انعکاس دهنده رئالیسم جادویی دکتر ساعدی از جامعه آذربایجان بدون تعصب و آنطور که هست، می باشد و براحتی برای مخاطبان انتقال پیام می دهد:
دختری که به زور و با انتخاب دیگران به کودک همسری مجبور می گردد مطلق بر اساس سرشت عاطفی سوگلی دیگر هم در دل خواهد داشت.
_سرنوشت مغموم دریاچه اورمیه هم در این فیلم با مهارت تمام به تصویر کشیده شده است.
_در کل فیلم سینمایی آتابای همچون تابلوی مینیاتوریست که حقایق روز و دغدغه های آزربایجان و حتی ما فعالان حرکت ملی را با زبان سینما انعکاس داده است مفاهیمی که برای بیان آن باید هزینه امنیتی پرداخت بکنیم در فیلم آتابای با زبان سینما به بطن و متن جامعه انتقال می دهد.
_و بی جهت نیست که “ایالت موللاسی” یعنی سید حسن عاملی اکران این فیلم را حرام و ممنوع اعلام کرده است. پس دیر نشده با حضور در سینماها همراه با خانواده به تماشایی این فیلم بنشینیم و خبرها و تصاویر انتشار یافته نشان از اقبال و استقبال از این فیلم حتی در سراسر ایران و در میان تورک های اراک، ساوه، خلج،قشقایی، خراسان بزرگ، تورکمن ها و…حکایت دارد.
حسن کریمزاده صاحب دیوان