• صفحه اصلی
  • اخبار ایران و جهان
    • سیاسی
    • اجتماعی
    • اقتصادی
    • محیط زیست
    • فرهنگ و هنر
    • ورزشی
    • تکنولوژی
    • جهان
    • ایران
    • کاریکاتور
  • فاشیستها, نژاد پرستها
  • مانقوردها
  • حقوق بشر
    • تبعیض نژادی
    • حقوق زندانیان
    • حقوق کارگران
    • حقوق زنان و کودکان
    • حقوق افراد معلول
    • حقوق مذاهب
    • برابری جنسیتی
  • آذربایجان
    • آذربایجان جنوبی
    • آذربایجان شمالی
  • جهان تورک
    • تورکان قاشقایی
    • تورکمن صحرا
    • تورکان خراسان
    • تورکان اویغور
    • سازمان دولتهای تورک
  • مقالات
    • سیاسی،اجتماعی
    • فرهنگی، آداب و رسوم
    • زبان و زبان شناسی
    • تاریخ
    • ادبیات
آذتورک نیوز
AzTurk.News
  • صفحه اصلی
  • اخبار ایران و جهان
    • سیاسی
    • اجتماعی
    • اقتصادی
    • محیط زیست
    • فرهنگ و هنر
    • ورزشی
    • تکنولوژی
    • جهان
    • ایران
    • کاریکاتور
  • فاشیستها, نژاد پرستها
  • مانقوردها
  • حقوق بشر
    • تبعیض نژادی
    • حقوق زندانیان
    • حقوق کارگران
    • حقوق زنان و کودکان
    • حقوق افراد معلول
    • حقوق مذاهب
    • برابری جنسیتی
  • آذربایجان
    • آذربایجان جنوبی
    • آذربایجان شمالی
  • جهان تورک
    • تورکان قاشقایی
    • تورکمن صحرا
    • تورکان خراسان
    • تورکان اویغور
    • سازمان دولتهای تورک
  • مقالات
    • سیاسی،اجتماعی
    • فرهنگی، آداب و رسوم
    • زبان و زبان شناسی
    • تاریخ
    • ادبیات
آذتورک نیوز
AzTurk.News
آذربایجان خبرلری
  • صفحه اصلی
  • اخبار ایران و جهان
    • سیاسی
    • اجتماعی
    • اقتصادی
    • محیط زیست
    • فرهنگ و هنر
    • ورزشی
    • تکنولوژی
    • جهان
    • ایران
    • کاریکاتور
  • فاشیستها, نژاد پرستها
  • مانقوردها
  • حقوق بشر
    • تبعیض نژادی
    • حقوق زندانیان
    • حقوق کارگران
    • حقوق زنان و کودکان
    • حقوق افراد معلول
    • حقوق مذاهب
    • برابری جنسیتی
  • آذربایجان
    • آذربایجان جنوبی
    • آذربایجان شمالی
  • جهان تورک
    • تورکان قاشقایی
    • تورکمن صحرا
    • تورکان خراسان
    • تورکان اویغور
    • سازمان دولتهای تورک
  • مقالات
    • سیاسی،اجتماعی
    • فرهنگی، آداب و رسوم
    • زبان و زبان شناسی
    • تاریخ
    • ادبیات
Copyright 2021 - All Right Reserved
صفحه اصلی مقالاتزبان و زبان شناسی از ” قام” تا ” قم”
زبان و زبان شناسیمقالات

از ” قام” تا ” قم”

by itadminjn مارس 14, 2022
خلیل مختاری نیا/نویسنده آذربایجانی
224

قم؛ یکی از شهرهای مذهبی جهان است که قداست ائتنوتوپونیم آن بی شک با عناصر فوق مذهبی و دینی مثل( قامان=شامان) به اعصار دولت های تورک حتی به عصر سومریان و ایلامیان می رسد. لغت ترکی قام در بسیاری از فرهنگ لغات و منابع تاریخی و متون ادبی بعنوان یکی از لغات کهن و اصیل ترکی معرفی شده است :” قام:شامان،روحانی،پزشک(شاهمرسی،1387 : 759))؛ قام_لاماق: درمان کردن،معالجه کردن(همان، 1387)

نام  قام آتا را متخصصین به شکل قاوم آتا(گئوم آتا) می خوانند.ولی در نوشتار ایلامی آن را به صورت “کامماتتا”[ قام آتا] و در منابع آکدی به صورت “قوماتی” و در لاتین باستان به صورت “کمتسkamates” آمده است که مصوت اولی دیفتنگ(پوستین) نمی باشد. بدان سبب نیز آنتروپونیمی که از قسمت های قام و آتا تشکیل شده و در آوانگاری معاصر نیز بایست به صورت”قم آتا” و “کم آتا”نوشته شود.کلمه ی قام در زبان های تورکی با تفاوت های آوایی در اسامی اشخاص،طایفه و مکان به کار می رود.مانند: “قامان”،”قام بای”،کامبار،”قام آرلی”،”کمرلی”، و غیره”.(مقاله ی عصیان قام آتا،پروفسور جلیل اف،ترجمه دکتر میر علی رضائی، 1392)

محمود کاشغری در دیوان اللغات ترکی نیز نشان داده بود که کلمه ی”قام” در زبان های تورکی در معنای شامان و روحانی نیز به کار رفته است. ترک های “کاراییم” برای نشان دادن شامان زن از عبارت #قام_خاتون استفاده کرده و امروزه نیز به شامان#قامچی_قمچی می گویند”.(همان، ش 147، آبانماه 1392)

در کتاب دده قورقوت نیز در چندین داستان از “بایندورخان” پسر “قام قان ” یا ” قام خان” نیز به نیکی و احترام نام برده شده است(دده قورقوت، ترجمه دفتری و حریری) و حتی در دولت هون ها از “آتیلا” به عنوان “قام آتا” یاد شده است.

مطالب مشابه
  • برخورد با عوامل تنبیه دانش‌آموز همدانی/معلم تعلیق، مدیر و معاون برکنار شدند
  • فارابی نخستین بنیانگذار فلسفه ملی تورکی اسلامی
  • در سالروز اشغال شوشا یادی کنیم از اولین‌های مبارزه با اشغالگری روس- ارمنی./ابراهیم رشیدی
  • عصیان عقلانی در برابر پروپاگاندا
  • تبریز تاریخی‌نین أن قاتی دۆشمن‌لری، اؤز شهردارلاری‌دی

دکتر اختیار بخشی با تاکید بر تعلق لغت قام به گنجینه واژه گان ترکی می نویسد:”قامان/شامان/شمن (قام/ شام/شم + ـَن/ ان) و موغان (موغ + ـَن/ ان) که در این واژه¬ها نیز ـَن/ ان نشانۀ جمع یا نشانه صفت فاعلی نیست بلکه نشانۀ بیان نوعی یا طبقۀ ممتازی از انسانهای تورک در فرهنگ واژگان و اجتماعات پروتوتورک است.(بخشی،سایت آذرکتاب توران،آذرماه 1400)

در شاهنامه فردوسی نیز لغت قام در معنای کاهن و روحانی آمده است: شنهشاه را کارساز آمدی / ز قام و ز فغفور باز آمدی (شاهنامه،تصحیح جلالی مطلق، دفتر7و6)؛ در این بیت کلمه ترکی” فغفور” به عطف “قام” آمده که در معنای القاب و شخصیت های ترکان تحت عنوان رهبر و روحانی و شاهنشاه به کار رفته است.

گروس اوغلو در خصوص ریشه “قلعه قامچی قایا” می نویسد :”قامچی قای نام قلعه و روستا در گروس می باشد؛ قام چی قایا(قمچی قای) کلمه ای ترکی و مرکب از قام + چی/چو+ قایا می باشد؛ #قام: به معنای روحانی و چوقای به معنای قایا: اگر ” قام” را با ” چوغای” در نظر بگیریم قمچوقای (کوه مقدس )و اگر ” قامچو” را با ” قایا” ترکیب کنیم معنای صخره ی مقدس به دست می آید فلذا معنای مأخوذه در هر دو فرم یکی می باشد و تفاوت آنچنانی ندارد.

سید کباری می نویسد:”قم در ابتدا محل سکونت اقوامی از زرتشتیان بوده که مِمجان نامیده می‌شده‌است.( سیدکباری. «جغرافیای تاریخی شهرستان قم)؛

کوچ زاده هم می نویسد:”قم تلفظی از نام کُم است که اعراب آن را به صورت امروزی درآوردند.( محمدرضا کوچک زاده، تاریخچه شهر قم)؛ حسن بن محمد بن حسن قمی» در کتاب “تاریخ قم ” در بیان علت نام‌گذاری قم نظر متفاوتی داشته و می نویسد«شهر قم را، بدین علت قم نامیدند که چوپانان برای چرانیدن گوسفندان خود، برگرد علف زارها خیمه می‌زدند و خانه‌هایی را بنا می‌کردند و خانه‌های ایشان را در فارسی، کومه نامیدند و به مرور زمان کومه تبدیل به کم شد؛ پس آن را معرب گردانیده و قم نامیدند(قم». پورتال ایران. ۴ شهریور ۱۳۹۲)

به نظر می رسد معنا،مفهوم،هویت تاریخی و ماهیت دینی_مذهبی توپونیم قم بیشتر با قام بعنوان لغتی ترکی و در معنای (انسان و مکان روحانی و مذهبی) مطابقت علمی،عقلی و تاریخی داشته و دارد تا با بافته های غیرعقلی و ابلهانه مانند قمقمه برای قم که نشأت گرفته از تفکرات راسیستی آریاپرستان می باشد.

منابع:

1- اینجی دنیزیم،فصلنامه ی تخصصی،بیجار، انتشار1394-1389
2- پروفسور جلیل اف،مقاله ی “عصیان قام آتا”،ترجمه دکتر میر علی رضائی،نشریه آغری، ش 147، آبانماه 1392
3- سایت “آذرکتاب توران”،بخشی، مقاله ی متون زبان پروتوتورک و سومری،آذرماه 14004
4- سیدکباری. سید علی رضا،«جغرافیای تاریخی شهرستان قم». کتابخانه دیجیتال آستانه مقدسه حضرت معصومه (س)
5- زارع شاهمرسی،پرویز،فرهنگ ترکی- فارسی شاهمرسی،تبریز،نشر اختر،1387
6- ذاکری،حجت الله،ایلامیان یا نخستین صاحبان کشور ایران،نشر شهریار، 1388
7-کوچک زاده، محمدرضا،«تاریخچه شهر قم». استانداری قم،2013

خلیل مختاری نیا

زرتشتیانشامانقامقمموغان
FacebookTwitterPinterestWhatsappTelegram
خبر قبلی
آذربایجان انتخابات «آبخازیا» را به رسمیت نمی‌شناسد
خبر بعدی
مرد دموکرات عرب …

جهت مطالعه بیشتر

ایران رژیمی گۆنئی آزربایجان میلی-مدنی حرکاتینی رادیکاللاشماغا سۆرۆکله‌ییر

دسامبر 5, 2023

تۆرکجه منیم وطنیمدیر

نوامبر 24, 2023

من به این باغ می‌اندیشم که یکی پشت...

نوامبر 24, 2023

پربازدیدترین مطالب

Facebook Twitter Instagram Pinterest

Recent Posts

  • قوشچولولار لا کاظیم‌خان حاققیندا

    دسامبر 6, 2023
  • ایران رژیمی گۆنئی آزربایجان میلی-مدنی حرکاتینی رادیکاللاشماغا سۆرۆکله‌ییر

    دسامبر 5, 2023
  • در و دیوار آذربایجان جنوبی : «دوشونجه‌میزین آدی یوروش» را فریاد می‌زند

    دسامبر 1, 2023
  • چرا آمریکا امروز روی قفقاز غش کرد؟ و اروپا خیرات پیوستن به اتحادیه اروپا پخش میکند!

    نوامبر 30, 2023
  • ایران و مسئله‌ای به نام یوگسلاوی

    نوامبر 29, 2023
  • چرا دستگاههای امنیتی به بازداشت فعالان سیاسی ساختارگرا در آذربایجان دست زده اند؟!

    نوامبر 29, 2023
  • Facebook
  • Twitter
  • Instagram
  • Youtube

@2022 - All Right Reserved. irbr.news

آذربایجان خبرلری
  • صفحه اصلی
  • اخبار ایران و جهان
    • سیاسی
    • اجتماعی
    • اقتصادی
    • محیط زیست
    • فرهنگ و هنر
    • ورزشی
    • تکنولوژی
    • جهان
    • ایران
    • کاریکاتور
  • فاشیستها, نژاد پرستها
  • مانقوردها
  • حقوق بشر
    • تبعیض نژادی
    • حقوق زندانیان
    • حقوق کارگران
    • حقوق زنان و کودکان
    • حقوق افراد معلول
    • حقوق مذاهب
    • برابری جنسیتی
  • آذربایجان
    • آذربایجان جنوبی
    • آذربایجان شمالی
  • جهان تورک
    • تورکان قاشقایی
    • تورکمن صحرا
    • تورکان خراسان
    • تورکان اویغور
    • سازمان دولتهای تورک
  • مقالات
    • سیاسی،اجتماعی
    • فرهنگی، آداب و رسوم
    • زبان و زبان شناسی
    • تاریخ
    • ادبیات
آذربایجان خبرلری
  • صفحه اصلی
  • اخبار ایران و جهان
    • سیاسی
    • اجتماعی
    • اقتصادی
    • محیط زیست
    • فرهنگ و هنر
    • ورزشی
    • تکنولوژی
    • جهان
    • ایران
    • کاریکاتور
  • فاشیستها, نژاد پرستها
  • مانقوردها
  • حقوق بشر
    • تبعیض نژادی
    • حقوق زندانیان
    • حقوق کارگران
    • حقوق زنان و کودکان
    • حقوق افراد معلول
    • حقوق مذاهب
    • برابری جنسیتی
  • آذربایجان
    • آذربایجان جنوبی
    • آذربایجان شمالی
  • جهان تورک
    • تورکان قاشقایی
    • تورکمن صحرا
    • تورکان خراسان
    • تورکان اویغور
    • سازمان دولتهای تورک
  • مقالات
    • سیاسی،اجتماعی
    • فرهنگی، آداب و رسوم
    • زبان و زبان شناسی
    • تاریخ
    • ادبیات
@2022 - All Right Reserved. irbr.news