انتخابات و آینده ترکیه
انتخابات ترکیه به مرحله سرنوشت ساز خود نزدیک می شود اما چیزی که در این میان مایه خنده و استهزا است موضع پان ایرانیست و ایرانشهری علیه اردوغان و حمایت از قلیجدار اوغلو است. سیاست قلیجدار اوغلو برای تصاحب قدرت طبعا استفاده از تمامی ظرفیت ها برای شکست دادن اردوغان است و بسیار مشتاق است که در این میان حسن نیت خود را به همسایگان نیز نشان دهد. قیلیجدار اوغلو همان وعده ای را به همسایگان خود می دهد که حزب آق پارتی در ابتدای به قدرت رسیدن خود داد بود؛ یعنی حل مسایل ترکیه با همسایگان و «رساندن آن به نقطه صفر». اما بعدا معلوم شد که این وعده ها با طبیعت ژئوپلیتیکی ترکیه سازگار نیست. ترکیه مشکلاتی با همسایگان خود دارد که ربطی به سیاست این یا آن حزب ندارد. وقتی اردوغان بر سر کار آمد قول حل مسئله کردها را داد، اما مشکلات ترکیه با کردها بسیار عمیق تر از آن چیزی بود که در طرح صلح آق پارتی ارائه شده بود. در اصل وقتی حزب سیاسی کردها و شخص دمیرتاش خط قرمز های تمامیت ارضی ترکیه را زیر پا گذاشت و برای استیصال سیاسی از ائتلاف با اردوغان سرباز زد، و حتی صحبت از تاسیس دولت کردستان کرد برای مرد اول سیاسی تورکیه ثابت شد که حزب (ه د پ) چیزی جز پوشش و استتاری بر عملکرد پ کا کا نیست. دمیر تاش در عین حال با نفی واقعیت های تاریخی ترکیه و دفاع آشکار از ژنوساید مورد ادعای ارامنه نشان داد که چشم دیدن کشوری به نام ترکیه را ندارد. اکنون قیلیجدار اوغلوبا پا گذاشتن بر رد پای موضع اولیه اردوغان سعی دارد به همان سبک، قدرت رأی را از دست کردها بقاپد. آیا کردها از این سیاست قیلیجدار اوغلو باخبر هستند یا کورکورانه به راه افتادهاند؟ به نظر می رسد نقشه های کردها استفاده از خلأ هایی است که در چنین موارد انتقال قدرت در ترکیه روی می دهد. برای دار و دسته دمیرتاش و (پ کا-کا) اینها موقعیت های هستند که می تواند به افزایش قدرت سیاسی احزاب کردی کمک کند. به واقع نیز چنین بوده است زیرا کردها تا پیش از اردوغان به آن شکلی که امروز در ترکیه صاحب رأی هستند نبودند. صلح پیشنهادی آق پارتی گرچه قدرت مانور پ-کا-کا در ترکیه را تضعیف نمود. با اینحال امثال دمیرتاش توانستند از خلأهای دموکراسی ترکیه حداکثر بهره برداری را بکنند و خود را بالا بکشند. برای اردوغان کاملا ثابت شده که کردها به چیزی کمتر از تجزیه ترکیه راضی نیستند در عین حال می دانند تا شیرازه حکومت در ترکیه تضعیف نشود امکان وقوع رویدادی که در اقلیم شمال عراق رخ داد وجود ندارد. از این حیث تنفیذ قدرت به قیلیجدار اوغلو آن خلا قانونی را نوید می دهد تا امثال دمیرتاش از زندان همچون یک قهرمان ملی کرد بیرون بیاید. اما تغییر دولت به نفع قیلیجدار اوغلو چه وعده های به ایرانشهری می دهد؟ ایرانشهری ها همیشه به ظواهر سیاست علاقمند هستند اگر نبودند چنین به گذشته و تاریخ مجذوب نمی شدند. اگر قیلیجدار اوغلو در صدد حل معضل کردها در ترکیه است و از طرفی برهم زننده مسیر زنگه زور یا به قول ایرانشهری ها راه توران باشد، در این صورت باید پرسید: نگاه قلیجدار به ایران چیست؟ اگر کردها در ترکیه قدرت یابند وضعیت کردستان ایران چگونه خواهد بود، آیا حق تعیین سرنوشت به سمت ایران نخواهد آمد؟ اگر اردوغان مانع استقلال اقلیم شمال نمی شد آیا کردهای ایران ساکت و آرام می نشستند و خود را ایرانی می دانستند؟ برای بررسی نقشه حمل و نقل انرژی از ایران توسط قیلیجدار اوغلوابتدا باید به وضعیت ترکیه در جمهوری آذربایجان نگاه کرد. قیلیجدار اوغلو اگر بخواهد روابط خود را با آذربایجان به هم بزند ترکیه دچار خسارت های هنگفت مالی خواهد شد میلیاردها دلار ترکیه در یک آن محو و نابود خواهد شد، انرژی تقریبا رایگانی را که از آذربایجان وصول می کند از دست خواهد داد. در حوزه منافع ملی چه حیدر علییئو و چه الهام علییئو نشان داده اند ذره ای از منافع کشورشان کوتاه نمی آیند. این تجربه را دولت ترکیه یکبار از آذربایجان کرده است. از طرف دیگر با توجه به تحریم های آمریکا و غرب علیه ایران، استفاده از مزیت های این کشور برای قیلیجدار اوغلوتقریبا غیر ممکن است و تنش سیاسی ترکیه قیلیجدار اوغلو با ایران به مراتب بیشتر از گذشته نیز خواهد شد. در عین حال وضعیت مهاجران ایرانی به ترکیه و نیز سرمایه گذاری آنها در بخش مسکن این کشور نیز از جمله ابهاماتی است که پاسخ صریح ندارد و قیلیجدار اوغلو را درمانده خواهد کرد. مشکل ترکیه با سوریه با توجه به نگاه اردوغان به شرق و تعامل با دولت روسیه تقریبا در مجرای خوبی حرکت می کند، اگر قیلیجدار اوغلو قصد بازگرداندن سوری ها به این کشور را دارد در این صورت مشکلات تروریستی که از دوره حافظ اسد گریبانگیر ترکیه شده است را بدون تعامل با روسیه چگونه حل و فصل خواهد کرد؟ اگر سیاست تعامل ترکیه در این نقطه مرزی با روسیه شکست بخورد، ترکیه بار دیگر به همان روزها و سالهایی بر خواهد گشت که عبدالله اؤجآلان در مرزهای کشور حرف اول و آخر را می زد. اما دستگیری اؤجآلان نشان داد که ترکیه به این راحتی نمی تواند مرزهای سوریه را به کردها و اسد بسپارد. از این جهت حرافی های قیلیجدار اوغلو مبنی بر حل مشکلات با همسایه ها لافی بیش نیست. اگر ترکیه قصد حل و فصل بخشی از مشکلات اقتصادی خود خصوصا تامین انرژی از سواحل دریا را دارد، مجبور است با یونان به همان راهی رود که اردوغان رفته است. ممکن است حزب جمهوری خواه وی مسجد ایاصوفیه را دوباره تبدیل به موزه کند، اما این حرکت حل مشکلات ترکیه در آقدنیز و مدیترانه نیست. در مجموع به نظر بنده راه حل مشکلات ترکیه در تعقیب سیاست خارجی اردوغان می گذرد. درست است که حزب آق پارتی و شخص اردوغان در سیاست خارجی و نیز داخلی بعضاً دچار افراط وتفریط هایی شد که نمونه آن را در برخورد با اسرائیل یا فرانسه شاهد بودیم؛ یا بی توجهی اردوغان به توصیه های اقتصادیِ اقتصاد دانان و در نتیجه افزایش تورم و به تبع آن بالا رفتن هزینه زندگی مردم شد. ولی در مجموع تعامل اردوغان با قدرتهای منطقهای و فرا منطقهای به فراخور منافع ترکیه ونیز تمایل سیاستمدارانه با روسها و آمریکاییها، میراث بزرگی است که هنوز نیز برای این کشور منفعتزاست. در وضع فعلی روی کار آمدن قیلیجدار اوغلو هیچ سودی برای ترکیه نخواهد داشت. وعده-وعید غربی ها برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا فریبی بیش نیست. تنها کار ممکن قیلیجدار اوغلو شاید برداشتن برخی تحریم باشد که البته لغو تحریمها بدون دادن امتیازات عمده غیر ممکن خواهد بود .
بهنام کیانی اجیرلی