بازداشت و محاکمه کودکان در اعتراضات اخیر ایران
از نظر کنوانسیون حقوق کودک مصوب ۱۹۸۹، افرادی که زیر ۱۸ سال هستند کودک محسوب میشوند و به لحاظ وضعیت جسمانی و روحی حاکم نیاز به حمایت خاص قوانین داخلی و بینالمللی دارند.
به گواهی گزارشات منتشره توسط نهادهای حقوق بشری، کودکان میزان قابل توجهی از تعداد بازداشت شدگان در حوادث اخیر را تشکیل دادهاند و مورد آسیبهای جدی از قبیل، شکنجه جسمی و جنسی سیستماتیک، ناپدیدسازی، خودکشی بعد از آزادی، محاکمههای ناعادلانه، بازپرسی آزاردهنده، تهدید به تجاوز و اعدام و موارد دیگری قرار گرفتهاند.
دیدهبان حقوق بشر در گزارش اخیر خود اعلام داشته است که نیروهای امنیتی، کودکان را بدون اطلاع به خانوادهشان دستگیر کرده و بعضا برای هفتهها در بازداشت نگاه داشتهاند. دانشآموزان آزادشده از بازداشت از بازگشت به مدرسه منع شدهاند یا مقامات پوشش حمایت اجتماعی خانوادههایشان را قطع کردهاند که منجر به اشتغال کودکان شده است.
همچنین بنا به گزارشات مورد تایید از سوی دیده بان حقوق بشر، مقامات ایران بر خلاف حفاظتهای حقوقی کودکان را تحت بازداشت، بازجویی، و پیگرد قرار دادهاند و قضات خانواده کودکان را از به کارگیری وکلای منتخب خود برای دفاع از آنها باز داشتهاند، کودکان را با اتهامات مبهم محکوم کردهاند، و آنها را خارج از دادگاههای نوجوانان مورد محاکمه قرار دادهاند.
عفو بینالملل نیز در گزارشی که بر اساس اظهارات هفت کودک، ۱۹ شاهد عینی، دو وکیل و ۱۷ زندانی بزرگسال که در کنار کودکان بازداشتشده نگهداری میشدند، اعلام کرده است که نیروهای اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی از اقدامات هولناکی چون ضرب و شتم، شلاق، شوک الکتریکی، تجاوز و سایر خشونتهای جنسی علیه کودکان معترض استفاده کردهاند. بر اساس اسنادی که به دست عفو بینالملل رسیده است، تجاوز و سایر خشونتهای جنسی، از جمله شوک الکتریکی به اندامهای تناسلی، دست زدن به این اندامها و تهدید به تجاوز و اعدام از جمله روشهایی بوده است که مأموران حکومتی زن و مرد به طور گسترده از آنها برای تحقیر، تنبیه و گرفتن اعتراف از کودکان بازداشتشده استفاده میکردند.
استفاده از خشونت شدید علیه کودکان در اعتراضات اخیر به دلایل مختلف انجام میگیرد که بنا به نظر دایانا التهاوی، معاون مدیر منطقهای سازمان یونیسف، این برخوردها در راستای یک استراتژی عمدی برای درهم شکستن روحیه شاداب جوانان کشور و جلوگیری از مطالبه آزادی و حقوق بشر انجام می شود.
محاکمه کودکان در دادگاههای غیرصلاحیتدار، عدم دسترسی به وکیل انتخابی، شکنجه جسمی و روحی، تجاوز جنسی و تهدید به تجاوز، تهدید به اعمال مجازات اعدام و مجازاتهای سنگین از جمله مواردی است که در خصوص کودکان بازداشت شده رخ داده است که در مجموع باعث آسیبهای شدید در کودکان گردیده که برخی گزارشات خبر از خودکشی کودکان پس از آزادی از بازداشت میدهند و همانگونه که اشاره گردید، اخراج کودکان از مدارس و سلب بهرهمندی از خدمات اجتماعی موجب تبدیل شدن آنها به کودکان کار شده است.
سینا یوسفی (وکیل آذربایجانی)