چالش ها و بحران ها در حال گذر و اسباب کشی از خاورمیانه به آسیای مرکزی و اروپای شرقی می باشد.
انگار بحران قاراباغ و وحشیگری ارامنه عامل اصلی آشفتگی در خاورمیانه بوده است و با حل این بحران، آرامش نسبی در حال بازگشت به کل خاورمیانه می باشد و یا می توانیم بگوییم بحران ها در خاورمیانه حالت فرسایشی پیدا کرده و نهایت از کم و کیف اهمیت آن کاسته شده و در حال بازگشت به حالت عادی است.
حال آسیای مرکزی با محوریت قزاقستان و اروپای شرقی با مرکزیت اوکراین در آستانه ورود به شرایط بحرانی همانند خاورمیانه سابق می باشد و نگاه ها در حال معطوف به این دو منطقه می باشد.
اگر در خاورمیانه متشنج بیشتر ملت عرب قربانی و حکومت شعوبیه فارس محرک این آشفتگی و ترورها بود و آمریکا و ترکیه هم بخاطر تامین حریم امنیتی منطقه در فعل و انفعال بحران خاورمیانه و در تلاش برای رفع آن حضور و در اصل قرار اجباری داشتند و همانطور که در سال های اخیر تجربه کرده ایم ورود قاطع ترکیه در سال های اخیر آرامش و صلح را در منطقه به دنبال داشت در سوریه، لیبی و در قاراباغ شاهد آن هستیم.
حال منتظر هستیم ببینیم آیا با سفر اردوغان به اوکراین از التهابات دریای سیاه کاسته خواهد شد و شاهد آرامش نسبی در این منطقه هم خواهیم بود؟
برعکس خاورمیانه در آسیای مرکزی و اروپای شرقی محرک اصلی روسیه و بعد کشور چین با همراهی ایران می باشد.
اینبار بیشتر ملت تورک و حتی اسلاوهای شرق اروپا قربانی این کشمکش ها خواهند بود.
همانند بیانیه شوشا، امضای دو بیانیه یکی در آسیای مرکزی و دیگری در اروپای شرقی با ترکیه می تواند نقش بازدارنده و بعنوان ضامن تامین صلح در این دو منطقه نقش ایفا بکند.
در آسیای مرکزی اگر عنوان “ازبکستان، آذربایجان آسیای مرکزی” را وارد ادبیات سیاسی بکنیم مفهومی به گزاف نگفته ایم و دایره سیاسیون این کشور همانند آذربایجان بیشتر به ترکیه نزدیکتر هستند تا به کشورهای دیگر.
لذا امضای بیانیه ای از نوع شوشا در سمرقند و حضور نظامیان ترکیه با احداث پایگاه در این کشور در واقع ضامن تامین صلح در کل آسیای مرکزی خواهد بود.
در اروپای شرقی هم در کنار اسلاوها،مسیحیان ارتدوکسی و کاتولیک ها، این تورک های مسلمان و مسیحی هستند که در تیررس بحران ها قرار دارند و تورک های کریمه و حتی مسیحیان هم بیشتر به ترکیه تمایل سیاسی و اتحادگرایانه دارند، هرچند این شبه جزیره هم اکنون در اشغال است اما امضای یک بیانیه میان نمایندگان تورک این شبه جزیره و دولتمردان اوکراین با ترکیه می تواند التهاب آشوب و جنگ را در اروپای شرقی خاموش بکند.
همچنین وظیفه همه ماست با راه اندازی کمپین های مختلف به حمایت از تورک های کریمه در مقابل تجاوز روسیه بپا خیزیم و حقیقت اینست از زمان اشغال این شبه جزیره ما تورک ها در ایران حداقل در فضای مجازی در انجام وظیفه ملی مان قصوراتی داشته و داریم. فراموش نکنیم فارس های افراطی بشدت طرفدار اشغال اوکراین و پایان عمر سیاسی و فرهنگی تورک ها در شرق اروپا می باشند نباید ساده انگار باشیم تمایل اوکراین به ناتو تنها عامل این تحرکات روسیه نیست بلکه فاکتور تمایل اوکراین برای پیوستن به تشکیلات کشورهای تورک را هم نباید از میز مذاکره و از موضوع مقالاتمان کنار بگذاریم.
به هر روی هم اکنون بحران خاورمیانه در حال اسباب کشی به اروپای شرقی و آسیای مرکزی می باشد.
استراتژی طرح و امضای بیانیه سمرقند و بیانیه کریمه و حتی با مولداوی همانند بیانیه شوشا و با حضور نظامی ترکیه در این مناطق می شود این تهدیدات را به فرصت های ملی تبدیل کرد.
در پایان این یادداشت مجددا متذکر می شویم تعاملات ترکیه در سال های اخیر تخاصمات را به حداقل رسانده است امیدوار هستیم سفر امروز رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به اوکراین رهاورد صلح سفید برای سواحل شمالی دریای سیاه را بهمراه داشته باشد.
حسن کریمزاده صاحب دیوان
