در سال 1915 برای اولین بار یک دانشمند روسی به نام کوکوروف بررسی علمی از آب دریاچه اورمیه را ارائه داد. در سال 1917 یک دانشمند دیگر روسی به نام واگ خلوبین تحلیل دقیقتر دیگری انجام داد.
کشتیهای بخار در یاچه اورمیه در سال 1320 قمری به آب انداخته شد و تا این سال امتیاز کشتیرانی به شاهزاده امام قلی میرزا داده شد.
در سال 1328 شمسی کارخانه قند اورمیه در اراضی ساعتلو و خانقاه ساخته شد که در سال 1329 به بهره برداری رسید.
کشت توتون در اورمیه از سال 1326 شروع شد.
اولین ایستگاه مدرن دامپروری در 1316 در قریة خه نه یه (خانقاه) ساخته شد که با وقوع جنگ جهانی دوم تاسیسات این ایستگاه فرو پاشید.
اولین دسته مسیونرها در سال 1834 وارد اورمیه شد که میسیون کلیسای پروتستان آمریکا بود. میسیو پرکینز اولین مدرسة میسیونری را در سال 1836 در منزل خویش تأسیس کرد . این مدارس مختص مسیحیان بود. 18 ژانویه 1839 میسیو پرکینز به طور رسمی مدرسه را در قریة سیر sır تأسیس کرد. وی در سال 1838 اولین مدرسة دخترانة مسیونری را جهت دختران مسیحی تأسیس کرد.
در سال 1840 دکتر گرانت از دیگر اعضای میسیونری آمریکایی مدرسه ای جهت کودکان مسلمان تأسیس کرد . در سال 1851 از طرف میسیون آمریکایی تعداد 58 باب دبستان در شهر و روستاهای اورمیه تأسیس شد که 1023 نفر به تحصیل می پرداختند.
در سال 1878 مدرسة پزشکی توسط دکتر کاکران از اعضای میسیونری آمریکایی تأسیس شد. دورة پزشکی این مدرسه پنج سال بود. اولین فارغ التحصیلان پنج نفر بودند که در سال 1883 فارغ التحصیل شدند. در سال 1904 با فوت دکتر کاکران مدرسه تعطیل شد.
در سال 1841 میسیون کاتولیک فرانسه به نام لازاریست ها تأسیس مدرسه و تبلیغات مذهبی را شروع کرد و در قریه های اردوشاهی ، بارباری و موانا مدارس تأسیس کرد.
اواخر قرن نوزدهم میسیون مذهبی انگلیکان انگلیس در اورمیه به تبلیغات مذهبی می پرداخت.
در سال 1900 روس ها هیئت مذهبی به اورمیه فرستاده و در خیابان کاشانی فعلی مدرسه ای برای کودکان مسیحی تأسیس کردند که در اوایل پهلوی این مدرسه منحل ودبیرستان فردوسی در آن دایر شد .
مدرسه کمالیه اولین مدرسه به سبک نوین اورمیه بود که به دست میرزا ابوالفضل حکمت در سال 1323 ق تأسیس شد.
مدرسة اسلامیه در سال 1324ق /1285 شمسی به وسیلة حاج محمد حسن خان امیر نظمی افشار تأسیس شد.
مدرسة نوید دانش 1326ق / 1287 شمسی به وسیلة حسین مستشاری تاسیس شد.
مدرسة توفیق در سال 1326ق/ 1287 شمسی به وسیلة میرزا رحمت الله توفیق تاسیس شد.
مدرسة جلالیه در 1324ق توسط میر جلال هاشمی تاسیس شد.
در سال 1298 شمسی اولین ادارة فرهنگ اورمیه به فرمان دکتر عباس ادهم (اعلم الملک) رئیس معارف ایالت آذربایجان تأسیس و رئیس آن حسین خان مستشاری انتخاب شد.
اولین مدرسة دخترانه اورمیه در سال 1298ق به مدیریت خانم بدرالملوک انصاری تأسیس شد.
دانشسرای کشاورزی اورمیه در بهمن 1328 در محل قدیم مدرسة پزشکی آمریکاییها تأسیس یافت. 13 آبان 1399
355