«ترک» یک مفهوم نژادی نیست/پرویز شاهمرسی
همه کسانی که در جهان به عنوان «ترک» شناخته می شوند و یا خود را به این عنوان می شناسانند، متعلق به نژادی واحد نیستند. اگرچه ترکان باستان و همچنین بدنه اصلی جامعه ترکان، از نظر نژادی جزء نژاد سفید یا اروپایی هستند ولی به مرور زمان افرادی یا اقوامی از نژادهای دیگر نیز ترک شده اند. یعنی به دلیل همسایگی و یا وابستگی به ترکان زبان و فرهنگ ترکی را پذیرفته اند. ازبک ها نمونه ای کامل از این روند هستند. بدین ترتیب تعبیر «ترک نژاد» نادرست است بلکه باید از عنوان درست «ترک زبان» استفاده کرد. به دیگر سخن ترکان مجموعه ای از اقوام و قبایل مختلف هستند که وجه مشترک آنها زبان و فرهنگ ترکی است.
ارتباط ترکها و مغولها
ترکها و مغولها از نظر نژادی باهم تفاوت دارند. ترکها جزء نژاد سفید یا «براکیسفال» و مغولها جزء نژاد زرد یا «دولیکوسفال» هستند. صورت مغولها به شکل کشیده یا لوزی شکل و صورت ترکها بصورت گرد است. از نظر فرهنگی این دو ملت بدلیل دوران طولانی همسایگی اشتراکات فراوانی کسب کرده اند. این اشتراکات در زمینه اسطوره ها و همچنین موارد زبانی بیشتر به چشم می خورد. در زبان مغولی بیشتر افعال ریشه ترکی دارند. هر دو زبان مغولی و ترکی باهم داد و ستد واژه داشته اند. مغولها خواندن و نوشتن را از ترکها آموخته اند و در عوض بسیاری از واژگان مغولی مانند «دارقا» از طریق کاتبان ترک وارد زبانهای دیگر شده است. از نظر تاریخی امّا تا زمان چنگیزخان دشمنی میان ترکها و مغولها بیشتر از دوستی بوده است. مغولها در میان ترکها به نام «خوخان» که برگرفته از نام «ژوژان» بود، شناخته می شدند. این واژه اکنون نیز معنای «موجود ترسناک» را دارد. مورخان فارس زبان بدلیل ناآگاهی از منشأ ارتباط میان ترکها و مغولها هر دو را به یک نام و نژاد ثبت کرده اند. تعابیری مانند «ترک و مغول» و «ترک و تاتار» از این گونه اند. در دوران اخیر مورخان ایرانی بیشتر برای تحقیر ترکها این تعبیر را به کار می بردند تا ترکهای ایران را در جنایات مغولان سهیم بشمارند. این کینه ورزی موذیانه هیچ محمل تاریخی ندارد.
