در اتفاقات اخیر مرزهای مشترک ایران با جمهوری آزربایجان شمالی، دو انگیزه ذاتی طرف ایرانی را باید در نظر داشت.
اولی نیرویی که از عقده های ضدتورکی تفکرات پان آریایی تولید میشود.
دومی نیرویی که از بنیادگرایی دینی به صورت “کل طلبی” زاده میشود.
اولی تحمل پیشرفت و توسعه ملل تورک آنهم در آزربایجان شمالی را ندارد.
دومی سرخورده از اینکه با تمام سعی و تلاش فراوان نتوانسته در آزربایجان شمالی شیعی نفوذی به مانند عراق یا سوریه بدست آورد.
بعد از آزاد سازی اراضی اشغالی، تحولات ژئواستراتژیکی در قفقاز رخ داد که منافع مفروض ایران در منطقه را از بین برده است. هیچ راه جبرانی برای آن متصور نیست مگر ایجاد روابط دوستانه و صادقانه با آزربایجان شمالی. این یعنی کمک به جهان تورک در مسیر توسعه و پیشرفت متقابل که تفکر پان آریایی آنرا بر نمیتابد.
تفکر پان آریایی با تورکها دشمنی ذاتی دارد. رفتار او در سی سال گذشته با اتفاقات قفقاز بویژه در جنگ چهل و چهار روزه چنان رسواگرانه بود که موقعیت حکومت دینی ایران در جامعه شیعه آزربایجان شمالی را از بین برد.
تحولات قفقاز هر دو نیرو را جری و عصبانی کرده است. هر دو بدنبال موقعیتی برای ریختن زهر خود بر جان تورکها هستند.
پس روابط اسرائیل با آزربایجان شمالی دستآویز شد. تفکر پان آریایی در اینمورد با بنیادگرایی مذهبی همصدا شد. اما این همصدایی (دشمنی با اسراییل) ذاتی نیست. در ذات تفکر پان آریایی نیست که با اسراییل دشمنی کند. چون هر دو زاده یک مادرند. پهلوی ها صمیمی ترین روابط را با اسراییل داشتند.
در لشکرکشی ایران به مرزهای آزربایجان شمالی پان آریاییسیم، بنیادگرایی دینی را تا آنجا همراهی میکند که جنگی با اسراییل رخ ندهد. پان آریایی ها تا آنجا با بنیادگرایی دینی همراهی میکنند که اسراییل صرفا بهانه ای برای حمله و ضربه زدن به ترکیه و آزربایجان شمالی باشد. اگر جنگ به رو در رویی با اسراییل کشیده شود، تفکر پان آریایی حاضر به همراهی نخواهد بود.
همین دوستی درونی پان آریایی ها با اسراییل بوده که علی رغم درگیرهای لفظی چهل سال گذشته حکومت دینی ایران با اسراییل، تاکنون هیچ جنگی بین این دو رخ نداده است. اسراییل در بهره مندی از پان آریایی ها بوده که توانسته است براحتی اسناد هسته ای را برباید و شبکه جاسوسی ایجاد کند.
حکومت دینی در ایران اگر از “کل طلبی” خود در آزربایجان شمالی منصرف شود و همچنین خود را از تاثیر تفکرات پان آریایی محفوظ بدارد، خواهد توانست واقعیات جدید قفقاز را بپذیرد. آنگاه منافعش را در دوستی صادقانه با تورکها خواهد یافت.
آیا امکانپذیر است؟
حسن ارک
