دوران قاجار بدون عینک پهلوی

دوران قاجار بدون عینک پهلوی

بیایید واقع‌بین باشیم

متأسفانه روشنفکری ما همیشه عوام‌زده بوده و هست. هیچ پدیده‌ای در جهان صرفاً سیاه و یا سفید نیست. به نظر من، ما ایرانی‌ها قدرت تحلیل سیاسی و برخورد علمی مجرد بدون غرض‌ورزی با پدیده‌ها را نداشته و نداریم.

آن‌هایی که به دوران قاجار ایراد می‌گیرند توجه به بافت اجتماعی آن زمان نمی‌کنند. به نظر من برتری این دوران نسبت به دوره‌های بعد منش دموکراتیک بسیاری از شاهانش بوده که حتی ملت ایران را “ممالک محروسه ایران” می‌نامیده‌اند و نه “ایران” خالی چون ایران یک‌شکل واحد نداشته و ندارد. کار غلط رضاخان و پهلوی‌ها این بود که به‌صورت غیرقانونی خلاف قانون اساسی مشروطه قدرت را به دست گرفتند و روند دموکراتیکی که مظفرالدین شاه و احمدشاه پیش‌گرفته بود را در چاه مخوف دیکتاتوری غلط انداختند. این بزرگ‌ترین جنایت رضاخان بود.

تحلیل تاریخ قاجار و شاهان آن باید با رویکردی متفاوت از دوره‌های پیشین انجام شود. نمی‌توان صرفاً بر محور شخصیت شاهان قاجار این دوره از تاریخ کشورمان را شناخت.

تاریخ عصر قاجار به‌ویژه نیمه دوم آن به سبب درآمیختن با تاریخ تحولات جهان، تاریخی پویا و بسیار قابل‌مطالعه است. در این میان، شاهان این سلسله تنها یکی از عوامل به شمار می‌روند. رویکرد ما به دوره قاجار هنوز به قول یکی از نویسنده‌های پهلوی صرفاً سیاه بینی است درحالی‌که نقاط روشن بسیاری می‌توان در آن یافت.

اگر بخواهید درباره قاجاریه و ایران به‌ دور از پیش‌داوری درباره مطالب من قضاوت کنید و تبلیغات منفی را هم کنار بگذارید، شاید بهتر بتوانید نتیجه‌گیری کنید. به باور من قاجاریه نسبت به اسلاف و اخلافش نه‌ تنها کم و کسری نداشت بلکه خیلی مزایای مثبت داشت و خدمات بزرگی به ایران کرد که اهم آن، “تأمین وحدت سیاسی ایران” این مهم صرفاً به عهده آقا محمدخان نبود؛ آقا محمدخان ایران صدپاره را در شرایطی متحد ساخت که اگر او نبود احتمال زیاد نام ایران و جغرافیای سیاسی ایران محو می‌شد یا حداقل فرض کنید اگر آقا محمدخان نبود یا حتی 20 سال دیرتر می‌آمد، قطعاً روس‌ها، آذربایجان و شمال ایران را ضمیمه خود می‌ساختند؛ انگلیس‌ها هم به‌تدریج جنوب را و خراسان و بلوچستان ‌هم‌دست حکومت‌های محلی می‌افتاد.

تمام شاهان قاجار از آقا محمدخان تا زمان احمدشاه برای این کشور خدمت‌های متعدد و زیادی انجام داده‌اند. شاهان قاجار که از قدیم تحت‌فشار انگلیس‌ها و روس‌ها بودند توانستند به‌وسیله‌ی اولیا حضرت فتحعلی شاه سربلند بیرون بیایند. می‌توانیم به آغا محمدخانی اشاره‌کنیم که گرجستان را ضمیمه ایران کرد و همین‌طور محمد شاهی که هرات را ضمیمه ایران کرد و اینکه شاهان قاجار بیشترین امکانات را به مردم می‌دادند. خلاصه اینکه حکومت‌های شاهان قاجار بدترین نبودند.

لطفا متن کامل مقاله را از لینک مقابل دنبال کنید:  https://t.me/xorasan_demir/33

دمیر گوجو