نجات آذربایجان؟/دولت مرکزی ایران و حکومت ملی آذربایجان
آیا لشگرکشی رژیم پهلوی به آذربایجان در آذرماه سال ۱۳۲۵ شمسی ضرورت داشت و با هدف نجات آذربایجان صورت گرفته است!؟
قسمت اول
۱. با رایزنی ها و مذاکرات صورت گرفته میان دولت مرکزی ایران و دولت شوروی و تعاملات بین المللی میان دول پیروز جنگ جهانی دوم، ارتش شوروی بصورت کامل از خاک آذربایجان ایران خارج شده بود و هیچ نیروی اشغالگری که بتواند در روند برگزاری انتخابات مجلس شورای ملی دوره ۱۵ام ایجاد اختلال و ناامنی کند در آذربایجان وجود نداشته است.
۲. در دو دوره گفتگوهای دیپلماتیک صورت گرفته میان تبریز و تهران و نشست رسمی هیات دولت، مقرر گردیده بود که آذربایجان از «حکومت خودمختار ملی» صرف نظر کند و کلیه ساختارهای اداری موجود نیز مطابق توافق با دولت مرکزی، تغییر یابد و دولت مرکزی نیز جنبش آذربایجان را به عنوان نهضتی دموکراتیک برای تقویت و تثبیت دموکراسی و اصول مشروطیت در ایران به رسمیت بشناسد.
۳. حکومت ملی آذربایجان مطابق توافق با دولت مرکزی و با هدف تعامل و حل دیپلماتیک مساله، از زنجان با وجود مخالفت مردم، عقب نشینی کرد و آمادگی خود را جهت برگزاری انتخابات دوره ۱۵ ام مجلس شورای ملی اعلام نمود.
۴.دولت مرکزی مطابق توافق رسمی خود، متعهد شده بود که نسبت به اهالی، کارکنان ادارات و اعضای فرقه‌ی دموکرات آذربایجان به دلیل شرکت آنها در این نهضت دموکراتیک ، تضییقات به عمل نخواهد آورد.
۵. با آغاز حمله‌ی گسترده نظامی دولت مرکزی به آذربایجان، بخش اعظمی از نیروهای سیاسی و نظامی حکومت ملی و از جمله سران فرقه دموکرات آذربایجان، از ایران خارج و مجبور شدند به شوروی مهاجرت کنند و کسانی که در شهرها و روستاها به دست نیروهای ارتش، هدف کشتار و جنایت قرار گرفتند، مردم عادی و شهروندِ ایران بودند.!
۶. دولت شوروی در چندین دور مذاکره و گفتگوی دیپلماتیک با سران ایران، مساله آذربایجان را مساله داخلی ایران عنوان کرده بود و حل و فصل آن را از طریق گفتگو، به عهده‌ی دولت ایران گذاشته بود.!
۷. فرقه دموکرات و حکومت ملی و شخص پیشه وری بارها به حیات و حضور سیاسی آذربایجان در چارچوب خودمختاری در جغرافیای سیاسی ایران و مخالفت با تجزیه و جدایی، تاکید کرده بودند و اعلامیه های خود را با شعار زنده باد استقلال ایران به پایان می رساندند.
۸. حکومت ملی آذربایجان و دولت مرکزی در دو دوره‌ی مذاکره رسمی در تهران و تبریز، در خصوص حل و فصل مساله آذربایجان به یک چارچوب سیاسی رسیده و توافق رسمی نموده بودند
دولت مرکزی در نشست رسمی خود در هیات دولت و نخست وزیر وقت یعنی قوام بر حقانیت آذربایجان، و حل سیاسی مساله و توافق با حکومت ملی تاکید نموده بود.
۱۰. با قبول ادغام نیروهای نظامی فرقه دموکرات و حکومت ملی در ارتش و ژاندارمری و انتخاب روسای ادارات و سازمان های نظامی و استانداری از طرف دولت مرکزی و انحلال مجلس ملی و تبدیل حکومت ملی به انجمن ایالتی، به جرات می توان گفت که خواسته‌ی دولت مرکزی محقق شده و حیات سیاسی حکومت ملی به پایان رسیده بود.
با توجه به موارد فوق، مشخص می‌شود که هیچ گونه دلیل موجه و ضرورتی برای حمله‌ی گسترده نظامی به آذربایجان وجود نداشته اس و به عبارتی هدف شاه، دولت مرکزی و ارتش خونریز شاهنشاهی از این حمله، مساله مهم تر دیگری بوده است.! در واقع می‌توان گفت که سرکوب آزادیخواهی، حق طلبی و ایجاد و حاکم ساختن فضای خفقان در بین اقوام و تورکان آذربایجان هدف این لشکرکشی و جنایت و قتل عام ها بوده است.
