سؤزسوز کی، تورکوستانین هر بیر بؤلگه‌سی بیزیم اوچون عزیز ساییلیر، آنجاق هر بؤلگه‌نین اؤزونه گؤره دانیشیق و یازی شیوه‌لری وار. مثلاً آنادولو (تورکیه) تورکجه‌سی، آذربایجان تورکجه‌سی، اوزبک تورکجه‌سی، اویغور و…
.
سون زامان‌لار، بیر آیدین دوشونجه‌لی انسان‌لا بحثه گیررکن، «کلمه» سؤزونو دیلیمه گتیرمه‌ییمه، منی قیناییب و «سؤزجوک» ایش‌لتمه‌مه‌ییمه اوزولدو. من ایسه اونو باشا سالا بیلمه‌ییب، داها دانیشماغا سون قویدوم.
دئمک ساوادسیز آتا- آنالاریمیز، تورکجه‌نین قایدا- قانون‌لارینی بیز ساوادلی‌لاردان یاخشی بیلیرمیش‌لر. اونلار «چک، جک، جوک و جیق» اک‌لرینی (پسوندلرینی) فیزیکی لحاظدان حضورلاری اولان و لمس اولونان‌لارا ایش‌لدیرمیش‌لر. بو‌قایدا، بیر کلمه‌نین خیردا وضعیتینی بیان ائتمه‌یه قوللانیرمیش. مثال اوچون:
ائوجیک: خیردا ائو. ائوین وارلیغی گؤزه گؤرونور و لمس اولوناندیر.
داغارجیق: کیچیک داغار.
الجک: دستکش.
دیلچک: خیردا دیل. (و آغیز بوشلوغوندا اوست داماغین دال طرفینده خوروز شکیللی چیخینتی. مجازی معنادا، هونر، باجاریق. دیلینه گؤره، دیلچه‌یی ده وار…)
گؤردویوموز کیمی، «سؤزجوک» دیلیمیزین یازی قایدالارینا اویغون دئییل و تورکیه‌نین دیل آکادئمیاسیندا دوخسان ایل قاباق دوزه‌لینیب.
ائله او واخت‌لار «اؤنم، اؤزل، اؤزلم، قادینسل، ائرکک‌سل» کیمی کلمه‌لرین قاباغیندا دایانان دا چوخ اولدو. زکی ولیدی توغان کیمی داهی دیلچی‌لر و آراشدیریجی‌لار بو ایشه قارشی گلدیلر. آنجاق دیل آکادئمیاسی گوج گلدی. سونرالار «بیلگی سایار» کیمی کلمه‌لره ده اعتراض چوخ اولدو. اعتراض ائدن‌لر، دئییردیلر: چوخ شئی‌لر بیلگینی سایا بیلیر، ماشین حساب دا بیلگینی ساییر و… نهایت زمان هرنه‌یی اؤز اَله‌ییندن کئچیرتدی و یئنه کئچیرده‌جک. داها بیلگی سایار ایش‌لنمیر و ائله «کامپیوتر» بیر یونیورسال کلمه اولاراق، دیل‌لرده‌دیر. همن ایش ایراندا دا اولدو. داها هئچ کس رایانه دئمیر!
منجه دیلیمیزین قایدا- قانون‌لارینا اویغون اولمایان کلمه‌لر، خالق دیلینه یول تاپمایاجاق.
بئله دوشونورم کی «سؤزجوک» 1380- جی ایل‌لردن بویانا دیلیمیزه یول تاپیب و بو کلمه ده تورکیه تورکجه‌سی‌نین تأثیرینده‌دیر. آنجاق آذربایجان تورکجه‌سینه اویغون دئییل.
ایضاح: دده قورقود داستان‌لاریندا، قاراجیق چوبان وار. قاراجیق صفت‌دیر و من یازدیق‌لاریم، آدلارا شامل‌دیر.