عبدالحمید چولبان بزرگترین چهره ادبیات معاصر اوزبک
بزرگترین چهره ادبیات معاصر اوزبک عبدالحمید چولبان در سال(1897) به دنیا آمد پدرش سلیمان تاجر و در عین حال فردی صاحب دیوان، تحصیلکرده و عالم بود.
او استاد تمامی شاعران اوزبک بعد از خودش است عبدالحمید به زبانهای ترکی استانبولی، عربی، روسی و حتی فارسی تسلط کامل داشت و بدین واسطه به ادبیات شرق و غرب اشرف پیدا کرده بود و از این زبانها آثار بسیاری از جمله مولانا فضولی، نوائی، مولوی، سعدی، حافظ، خیام به ترکی ازبکی ترجمه کرده است. در ادبیات معاصر نیز بواسطه نشریاتی که از سال(1905) از سوی تجدد طلبان در ازبکستان منتشر میشد با آثار شاعران و متفکرانی همچون: (اسماعیل گاسپیرالی، محمد خوجا بهبودی، عبداله اولانی، منور قاری و…) آشنا شد و تحت تاثیر آنان قرار گرفت.
چولپان در سال(1917) پیئسی با عنوان«خلیل فرنگ» نوشت در سال( 1922) آنتولوژی شعری تحت عنوان«اوزبک گنج شاعیرلری»(شاعران جوان اوزبک)جمع آوری نمود در سال(1924) اولین کتاب شعرش با عنوان«بولاقلار»(چشمه ها) را منتشر نمود همان سال اثر دیگرش با نام«اویانیش»(بیداری) منتشر و در سال (1926)کتاب«دان سیررلری»(اسرار سپیده)و.. را منتشر نمود.
روح مبارزه با انگلیسی ها و روسها در جای جای این آثار منتشر شده چولبان جاریست. اشعاری که وی بین سالهای( 1920 الی 26الی) یعنی در سنین(22الی28)سالگی نوشت بر شاعران بسیار پس از او بیشترین تاثیر را گذارده است. و این شاعران تحت تاثیر تفکر جاری در اشعار چولبان از بزرگترین مبارزان دوران خود شدند شاعران و نویسندگانی همچون: ( ال بک، بوتو، شاکرسلیمان، آیبک آیدین، غیرتی، حمید آلیمجان، غفور غلام، و ظفر دیار) از ان جمله اند. او با شعرهای درخشانی مثل: بس ایندی، اسارت زنجیری، خلق، عصیان، یانغین، پوزولان اؤلکه و… در میان ملت اوزبک شور بزرگ مبارزه را برافروخت. همچنین علاوه بر اشعار حماسی و اعتراضی-اجتماعی در شعر عاشقانه اوزبک نیز راهی نو گشود و با اشعار هجایی، عروضی و بی وزن. مرهمی بر آلام ملت خویش شد طبیعی بود مه این حرکات از طرف دیکتاتوری استالینی غیر فابل تحمل بود. چولبان از طرف هئیت حاکم متهم شد که با استفاده از سمبلیزم به تبلیغ بورژوا بر علیه سیستم حکومت کمونیستی می پردازد. وی در نهایت درسال(1937)در بیدادگاه استالینی به اعدام محکوم شد. عبدالحمید چولبان درحقیقت مهندس کاخ عظیم ادبیات معاصر اوزبک است از داستان و رمان و نقد ادبی تا نمایشنامه و ترجمه و شعر، آثار فاخر و درخشانی در کارنامه او دیده میشود. ازبک ها برای اولین بار شاعری همچون تاگور را بواسطه ترجمه های چولبان شناختند همچنین او شکسپیر و گورکی را در ادبیات اوزبک معرفی نمود. سالها بعد از اعدام او وقتی در سال(1991)ازبکستان به عنوان یک کشور مستقل اعلام موجودیت کرد ازبکها کتابهای او را همچون پرجم ازادی خویش در دست گرفتند و امروز کتابخانه ها و خیابانها و مراکز فرهنگی بسیاری در ازبکستان به نام اوست.
بخشی از یک شعر چولبان:
پوزولان اؤلکه یه
ای داغلاری گؤیلره سلام وئره ن بؤیوک اؤلکه
نه دیر بو باشیندا قارا بولودلار کؤلگه سی
جنت لرین کوثری کیمی دوپ- دورو
صدفلرین اینجی دانه سی کیمی ترتمیز
سرین سولارین داغدان آشاغی آخار کن
داملالاری یاغمور کیمی اوچارکن
نه اوچون آغلار کیمی اینلرلر?
دوشمن وارمی دئیه دؤرد بیر یانی دینلرلر؟
شاکر-شاکر قاینایاراق چیخان بولاقلار
هر قارانلیق-قورخونج گئجه نین چهره سینده
بو نییه؟
آنلات منه
گؤم-گؤی گؤزل اوتلاقلارین باسیلمیش
اوستلرینده نه سورو وار، نه ایلخی
چوبانلاری هانسی دارا آسیلمیش؟
آت کیشنه مه سی، قویون مله مه سی یئرینه
– آه؛ آغلاییش،
بو نییه؟
نظرلیکلر، حمایللر تاخیبان
تارلالاردا لاله لره بورونن
داغدا-داشدا اویونلار قوران
قوشوشان
گؤزل قیزلار، گنج گلینلر هاردادیر؟
جواب یوخمو گؤیلردنده، یئردنده
خراب اولان ائلدنده؟
آت مینینجه قوشلار کیمی اوچوجو
ارکین-ارکین هاوالاری قوجاقلاییجی
آت سورونجه اوچان قوشو توتوجو
اوچان قوش کیمی گنج ایگیدلر هاردادیر؟
داغلارین صاحبی اولان قارتاللار هاردادیر؟
سنین ساغلام، سرد باغرینی ایللردن بری ازن لر
سن بئزسنده، لعنتلهسنده کؤکسونده گزنلر
سنسن آزاد توپراغیندا هئچ حقی اولمایان رئیسلر
نییه سنی بیر قول کیمی ظالیمجه پارچالار؟
نییه سنین گور سسین”گئت!” دئمه ییر اونلارا؟
نییه سنین ارکلی کؤنلون ارک وئرمه ییر قوللارا؟
بوندان باشقا نییه وجودوندا قامچیلارین ساخلاییشی؟
نییه سنین حیاتیندا اومودلارین اؤلوشو؟
نییه یالنیز قان اولموشدور اولوشون؟
نییه بونجا اومودسوزدور دوروشون؟
نه اوچون گؤزلرینده توتوشان بیر آلوو یوخ؟
نه اوچون گئجه لرینده بؤرولرین(قوردلارین) قارنی توخ؟
نه اوچون غضبیم اویاندیرماز زهیر-اوخ؟
نه اوچون وارلیغیندا بو درجه پوزقونلوق؟
نه اوچون اؤج(انتقام) بولودو سئللرینی یاغدیرماز؟
نه اوچون گوج تانریسی وار گوجو ایله سالدیرماز؟
نه اوچون…
نویسنده: دکتر باغبان کریمی
ترجمه و تلخیص: صالح سجادی
اهداف گروه خبری آذتورک خبرلری:
سرزمین آذربایجان همواره مورد چپاول رژیم جمهوری اسلامی و رژیم پهلوی قرار گرفته و منابع آن توسط هر دو رژیم به یغما برده شده است. با اینکه تورک ها خدمات بی پایانی به ایران کرده اند اما هم جمهوری اسلامی و هم رژیم پهلوی ملت تورک را به دلیل خواسته های مشروعشان بارها سرکوب کرده اند و این سرکوب ها همچنان ادامه دارد.
سایت آذتورک خبرلری به این تبعیض ها و سرکوب ها می پردازد و اخبار فعالین مدنی و حقوق بشری و مدافعان آزادی و دموکراسی ملت تورک که در رسانه ها و سایتهای دیگر کمتر به آنها اهمیت داده می شود را پوشش می دهد.
سرزمین آذربایجان متعلق به ملت آذربایجان است و سرنوشت آذربایجان را ملت آذربایجان تعیین خواهد کرد. حق تعیین سرنوشت از ارکان اساسی ملت هاست و آذربایجان هم از این قاعده مستثنی نیست.
این سایت و گردانندگانش به هیچ سازمان سیاسی و غیرسیاسی وابسته نیستند. از شما خواهشمندیم که در معرفی این سایت خبری ما را یاری نمایید و در ارسال فیلم و اخبار به ما کمک نمایید.
