فولکولوروموزدان بیر یارپاق
در بحثهای مختلف و بحثهای گذشته بارها تاکید بر این داشته ایم که مکانهای جغرافیایی هم از نظر لغوی و هم از نظر محتوایی دارای مفاهیمی برای اندیشیدن است. درست است بیشتر اسامی روستاها در گذر زمان توسط اندیشه های شوونیسمی تغییر ماهیت داده است. اما حقیقت یک کلمه با مفاهیم خاص خود هنوز هم در مکانهای جغرافیایی داراست.
ما در این مبحث خلاصه وار از شهر نیر شروع می کنیم. در استان اردبیل کلمه نیر. نییارا و نییار. به مفهوم صندوقچه چوبی کوچک همراه با تزئین شده هستند. در واقع و با احتساب حقیقت تاریخی ما به همسر کور اوغلو نگار نمی گوییم. بلکه تلفظ ما بر حسب نییار است. مفهوم نگار و نییار از نظر حقیقت لغوی سوای هم است. نگار با مفهوم نقش طراحی شده. اما نییار صندوقچه چوبی تزیین شده است.
بنابراین هر سه مکان جغرافیایی اعم از شهر و روستا با اندیشه شغل و حرفه در سازگار است. یعنی با احتساب زمینه شغلی در گذر زمان نام نهاده شده است. بعد از این مبحث ما به روستای گووه. و سیرخوو می رسیم. هر دو این کلمه با مفهوم کرم در هماهنگ است. گووه نوعی کرم سبز رنگ و سیرخوو نوعی کرم قرمز رنگ. برای گووه با معنی لغوی کرم سبز رنگ و موریانه در روستای شیخ احمد از توابع اردبیل اوه لیس و یا اوه لوس و در روستای لنج آوا از توابع مشکین شهر دیش سانییان و در ترکیه تیر تیر گویند. جالبتر اینکه بر اساس باور به کودکان می گفتند دهانت را ببند. برای اینکه دیش سانییان دندانهایت را می شمارد و دندانت می افتد.
چنانچه متذکر شدیم کلمه سیرخوو با مفهوم کرم قرمز رنگ است. جالبتر اینکه این نوع کرم بیشتر در زیر خاک رطوبتی زندگی می کند و با حسیات خود چیزها را تشخیص می دهد. این کرم دارای دو سلول بوده و چشم ندارد.
از نظر تاریخی اگر به قبرستان روستای گووه نظری بیفکنیم. با قبرهای صندوقی شکل با سنگهای سیاه رنگ مواجه خواهیم شد.که مفهوم دوران صفویه را برای ما آشکار می کند.
بنابرین هر دو این کلمه جغرافیایی برای نامگذاری از خود طبعیت نام گرفته است.
در مکانهای جغرافیایی از جمله سیغیر علاوه بر گاو سیاه رنگ بودن. مفهوم سه هکتار زمین را نیز داراست. و یا به عبارت دیگر نام روستای وییند کهر آلان بر گرفته از مفاهیم ترکیبی بودن یک کلمه است. کلمه وییند یعنی کوهی و یا تپه ای که دارای تونلهای مختلف است. اما کهر آلان یعنی میدان وسیع و بزرگ.
در حقیقت تحقیق ما در سیر زمان با مفاهیم جغرافیایی بر حسب لغوی آن خواهد بود.
