قافقاز لا ایران
میللتچی لیک آوروپادان دۆنیایا یاییلدیقدا، هر بیر میللت له دؤولت بونا اؤزلری سئودیکلری کیمین یاناشدیلار؛ اؤزلری قدر یوْخ، اؤز سئودیکلری قدر!
بو مسئله، قاجار ممالیک محروسه سینه ده، محمد شاه چاغیندان بیرینجی دفه اوروپایا تحصیله گئدیب قاییدانلارلا، گلدی.
دئمک سئرجان ملکوملار فتحعلی شاه چاغیندان هیندین دوْغو کۏمپانی سین قوروماغا، ممالیک محروسه نین باش کندی اوْلان تهرانا آیاق آچمیشدیلار. بالا- بالا دین مسیونئرلر له اؤیره تیم، ائییتیم و ساغلاملیق اؤرتۆگۆ آلتیندا ممالیک محروسه یه پیلان تؤکۆردۆلر.
آلتایلاردان بالکانلارا چکیلمیش تۆرک خریطه سی اورتادان قیریلمالیدی.
آوروپا باشدا روسلارسا اوْرتادا، تۆرک-ایسلام (عثمانلی) گۆجۆ آلینمالیدی.
پوطور دئمیشکن «اۏرتا دوْغو عثمانلی لارین اۆرَگی، قافقاز ایسه شاه داماریدی. بونلار آلینیرسا عثمانلی جان وئرمه یه باشلایاجاقدیر».
بو ایش اوْلمالی ایدی؛ هم آوروپانین خئیرینه ایدی هم ده روسلارین.
روسلارین پیلانی آراز چایینی سینیر ائتمک ایدیر. آوروپایلا یئنه روسلارین بیرلشمیش پیلانلاری حؤکومتی مین یۆزایلدن سۏنرا تۆرکلردن آلیب، فارسلارا وئرمک ایدی.
بونا آلت یاپی لا اۆست یاپی گرک ایدی. آلت یاپی قوندارما تاریخ، دیل، ادبیات دۆزوب-قۏشماق ایدی.
اۆست یاپی میللتلری چئشیدلی اۏیونلارلا حاضیرلاماق ایدی. پیلانی ایسته دیکلری کیمین یۆرۆتدۆلر. ائله اوْلدو کی، بیر پارا تۆرک، آذربایجانلی فارسلاردان دا قاباغا کئچدیلر. ایندی بیز اۏنلارا مانقورد لا ساتقین دئییریک.
بو تاریخدان اؤنجه لره گئدیکجه، قافقازدا ممالیک محروسه نین آیاق یئری و دایاناجاق یئری آذربایجان تۆرکلری اوْلموشدور.
اۏ گۆندن کی، روسلار گۆجلندیلر؛ خیریستیانلیق(مسیحیت) اؤزۆن گۆستردی. شاه عباس چاغیندا گۆرجۆلرله تۏققوشماق آرتدی. به نییه؟ بوندان اؤنجه لرده بئله بیر اوْلای تاریخدا یوْخ ایدیر؟
یاواش- یاواش روسلار باشدا اوْلماقلا آوروپالیلار دا بیر باشا یا دا آلتدان، خیریستیانلیغا یاردیم ائدیب، اۏنلاری دیندیردیلر. بونلاری عثمانلی دا بئشینجی سوتون ائتدیلر. بو عثمانلیلاری ضعیفلتمک پیلانی نین باشلانیشی ایدی.
عثمانلیلار بئش یۆز ایل ایدیر آوروپا آخینی نین شرقه دوْغرو قارشیسینی آلمیشدیلار، اۏرتادان قالدیرمالیدیلار.
عثمانلی لار بیلمه دن یا دا چاراسیزلیقدان، روسلارلا آوروپالیلار پیلانی خئیرینه چالیشدیلار. خیریستیانلاری گؤز آلتینا آلاراق سیخیشدیردیلار. بو اۆزدن اۏنلار روسلارلا آوروپالیلارین ائله جه ده آمریکانین یاردیملاری کؤلگه سینده ممالیک محروسه نین قوزئی باتیسی آذربایجانا باسقی ائدیب قافقازا دوْغرو یوْل آچدیلار. یئرلی خیریستیانلاری دا آلداداراق اؤزلرینه قۏشدولار. دئمک قاجار آغا محمد خانی تاریخده اویدورولموش بیر قاش قارپیز اۆسته اؤلدۆرۆلۆر. حال بو کی، دۆز تاریخ قارپیز یوْخ روسلارین پیلانی خیریستیانلارین الیله ، بیرده آذربایجانین آلدانمیش خانلاری نین یاردیمیلا بو اوْلای باش وئرمیشدی.
بیلیرسینیز صفویلر چاغیندان دا اؤنجه شئیخ جۆنۆد(جنید) بیرینجی شاه ایسماعیلین باباسی شیروان شاهلار الیله قافقازدا اؤلدۆرۆلمۆشدۆ.
نه ایستهییرم یازیدان سۏنوجلانام؟ بو کی ایندی ایران آدلانان اؤلکه، تۆرک حاکمیتینده اۏلاندا دا قافقازدا آذربایجانسیز بیر ایش قاباغا آپارابیلمهییبدیر.
ایندی ده، هر نه قدر دۆنیا هئژومونوسی دگیشیلسه ده، یئنه اسکی فاکتلار یئرینده دیر.
بیزیم باشچی لاریمیز بونو دۆشۆنمه لیدیرلر، باشا دۆشمه لیدیرلر.
یوْخسا اۏنون- بونون ایپی له قویویا دۆشمک آغیلدان اوزاقدیر.
بلکه بو گۆن روسون اۏیونو اوْلا! ، فیرانسانین اَلی اوْلا! یا دا ائرمنی لرین یالانچی اویدورمالاری اوْلا!
گئرچکدن ائرمنیلر قاراباغدا یۆز ایله یاخین پروپاگانداسیندان سینیب، ائنیلیبدیر. ایلانی سئید احمد الیله توتماسی اوغوردور. اؤزۆ ده یئترلی، بؤیۆک و تاریخده قالارقی اوغور!
مهندس رحیم عباسی / اوجاق
