ماهیت حقوقی و اهمیت مرز در مناقشه اخیر آذربایجان و ارمنستان
وقتی بحث از رسمیت یافتن و شناسایی بین المللی کشوری به میان می آید اولین مسئله مرزهای بین المللی آن کشور و حل اختلافات مرزی در تحدید حدود جعرافیایی است . از زمان استقلال آذربایجان و ارمنستان تعیین و تحدید حدود مرزهای فی مابین تعیین تکلیف نشده و به تبع آن این دو کشور همدیگر را بعنوان کشور در تعریف حقوق بین المللی شناسایی نکرده اند . یکی از مباحث مهم معاهده صلح آتی فارغ از مسئله قره باغ و وضعیت حقوقی آن تعیین دقیق مرزها است که در نشست اخیر بروکسل بر تعیین دقیق مرز میان دو کشور توافق گردید و مقرر بوده اقدامات فنی و توافقات لازم بعدی بعمل آید که ارمنستان از اجرای توافق سر باز زد.
فاکتور مهمی که برای تعیین دقیق مرزها و علامت گزاری آن مورد بحث طرفین است مراجعه به آرشیوهای شوروی سابق است زیرا در دوران شوروی هر دو کشور بعنوان جمهوری نیمه مستقل دارای مرز تعیینی از طرف حاکمیت مرکزی بوده اند . الهام علیف نیز به همان اسناد شوروی استناد می نماید ولی تاکید دارد منطقه زنگه زور از هزاران سال پیش تا ۱۹۳۳ جز خاک آذربایجان بوده و حتی در زمان استقلال اولیه هر دو کشور در سال ۱۹۱۸ بعنوان خاک آذربایجان به رسمیت شناخته شده بود تا اینکه با تصمیم جنجالی حزب کمونیست زنگه زور تجزیه شده و قافان ،گوروس ،قاراکلیسا و مهری به ارمنستان بخشیده شده و به تبع آن تغییر بافت جمعیتی انجام گرفت. ولی با این وجود تا سال ۱۹۸۸ طبق اسناد سرشماری شوروی اکثریت جمعیتی این مناطق آذربایجانی بوده است که بعد از آن اخراج و تصفیه قومی انجام گرفت .حال مد نظر آذربایجان در استناد به نقشه های تاریخی نقشه های قبل از سال ۱۹۳۳ نیز می باشد.
علی ایحال فعلا مرزی بین طرفین توافق نشده است و ادعای نقض تمامیت ارضی از طرف ارمنستان این سوال بزرگ حقوقی را در مقابل خود می بیند از کدام مرز بحث می کنید ؟ از مرزی که علیرغم این همه فشار بین المللی حاضر به تعیین دقیق آن نیستید؟
ارمنستان که عضو پیمان امنیت جمعی می باشد با ادعای ورود آذربایجان به خاک خود از کشورهای عضو پیمان استغاثه و کمک نظامی نمود که با جواب منفی قزاقستان و قرقیزستان و روسیه مواجه گردید و پاسخ آنها این بود که وقتی مرزی مورد توافق قرار نگرفته است صحبت از تجاوز به خاک و نقض تمامیت ارضی بیمعناست .
مفاد صلح پیشنهادی آذربایجان نیز متکی به موازین بین الملی و با تاکید بر تعیین دقیق مرزها ، شناسایی متقابل تمامیت ارضی می باشد که پس از درگیری اخیر نخست وزیر ارمنستان تمایل به تهیه و امضای این صلحنامه نشان داد.
