مبارزهی سیاسی یا مبارزه ی مدنی؟
ائی بولبولو قودسی نه گرفتار قفس سن؟
سیندیر قفسین تازه گولوستان طلب ائیله!
“عمادالدین نسیمی”
ملت تورک آزربایجان یک سده هست که گاهی آتشین گاهی آرام جهت رسیدن به حقوق اساسی خود در مبارزه است.
این مبارزه تا دو دهه پیش بصورت سیاسی و حداکثر فرهنگی بود. ولی بیش از ده سال پیش پیشروان مدنی حرکت ملی در داخل بخصوص اساتید دانشگاهها و دلسوزان فرهنگی و مدنی، به تغییر تاکتیک در مبارزه دست زدند و الان هم خیلی از سیاسیون حرکت ملی نه آن را درک کردند و نه نمود پیشرفت این نوع مبارزه را میبینند.
سیاسیون حرکت ملی فقط به اعلامیه، بیانیه و کار حزبی معتقدند و یا حداکثر سعی دارند نهادها و سازمانهای بین المللی را به امر ظلم اتنیکی در چهارچوب جغرافیای فعلی ایران بالاخص آزربايجان جنوبی معطوف کنند. همچنین با ذهنیتی که دارند در تجمع های اعتراضی این امر را جستجو میکنند!
غافل از آنکه الان نسلی پرورش یافته در مبارزه مدنی پا به عرصه حرکت ملی گذاشته که بجای حرف شنوی از احزاب سیاسی یا لیدرهای سیاسی که بیشتر حرف میزنند تا عمل، به بسط دهندگان مبارزهی مدنی و تعمیق دهندگان حفظ مدنیت اصیل تورکی تمایل دارند .
اگر خوب به سالهای پشت سر خود بنگریم در مبارزهی سیاسی بازداشت، زندان و جلای وطن آیتمهای تقریبا مشترک همه فعالین سیاسی بوده است. در این بین میدان مبارزه و خواستههای ملی را هر روز تنگتر و محدود هم نموده است.
مبارزهی سیاسی بیشتر در اعتراض سیاسی و یا تلاش برای تحت تاثیر قرار دادن حاکمیت در سیاستهای اعمالی در حوزه های سیاسی ،اجتماعی و بعضا فرهنگی بوده و این نوع تلاشها باعث شده در هر حوزه که فعالین سیاسی وارد اعتراض میشوند لاجرم برای ملت و خود سیاسیون ایزوله شده و همینطور به بعنوان بخش امنیتی واهمه ابراز وجود را از آحاد مردم میگیرد و هر فعالیتی از فعالین و متخصصان این حوزه های کمترین اتکت که چسب میخورد افراط گرایی یا تجزیهطلبی بوده است. جالب اینست با این موارد مثلا فرهنگ تورکی آزربايجان به فرهنگ سیاسی تورک و حوزههای دیگر مانند محیطزیست و یا اقتصاد هم اینگونه مورد بایکوت شدن هم از طرف حاکمین هم مورد تردید ملت قرار میگیرد. چون در ادامه باعث زایش هزینههای بسیاری برای مردم میشود.
در مبارزه سیاسی میدان مبارزه محدود و انعطاف در تاکتیکها، یا شما را منفعل و یا از اساس وجودی خویش دور میکند…
اما در مبارزه مدنی، برای مبارزه، میدانی از عمق فکر فردی تا لایههای اجتماعی، از کوچکترین تا بزرگترین، از نهادهای فرهنگی و اقتصادی گرفته تا جریانهای سیاسی و ادارات دولتی، از شهرهای بزرگ تا کلونیهای جمعیتی کوچک و کانون خانواده و فامیل را در بر میگیرد.
در مبارزه مدنی وسعت ابراز و اظهار خواستهها و حقوق اساسی انسانی آنقدر وسیع است که رهروان این راه از کوچکترین متن ادبی تا اظهار کمبود اقتصادی و فرهنگی با گره زدن آنان به تظلمهای اتنیکی باعث تحت تاثیر قرار دادن حتی کارکنان و مسئولین حوزههای مربوطه میشوند و یا در زاویه دیگر با تحریک ناخودآگاه گذشتهی ملی آحاد مردم آنها را نسبت به حقوق اساسی خود در دراز مدت حساس کرده و در بزنگاههای زمانی آنها را در رویدادهای خاص توسط “توپلوم” دست به اقدامات هماهنگ در حوزه های مدنی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی میزنند!
این نوع مبارزه باعث شده الان گفتمان هویتخواهی تورکان ایران از سطور مقالات و گفتگوهای مجازی عبور کرده تا جایی که هر تورکی که علاقه به فرهنگ خود دارد، وارد شود. این پیشروی از شرکتهای خصوصی اقتصادی و تولیدی گرفته تا کارکنان دستگاههای دولتی و حتی بالاجبار تا مجلس شورای اسلامی ایران و کاخ ریاست جمهوری ایران هم پیشرفته است!
اهداف مبارزین مدنی ایجاد بسترهای مناسب برای تدوین تاریخ صحیح گذشته و حال است، همچنین کوشندگان تلاش مدنی در حوزه های آکادمیک پروش بنیان های علمی در بخش های فلسفه ملی، انسجام زبانی و بیرون کشیدن یک تاریخ نگاری صحیح از هزاران سال تاریخ تورکان در دنیا و ایجاد کوشش برای انگیزه سازی برای نسل نوپا جهت ادامه حرکت آنها با شدت و حِدّت بیشتر است.
ثمره این حرکتهای مدنی را بعنوان مثال در استقبال از تامغاهای تورکی در عیدهای نوروز، مشق با وحدت بیش از ۱۲۰هزار نفری در بازیهای فوتبال تیم “تراختور آزربايجان” که همه جمعیت حاضر بصورت کاملا مدنی ،مصمم و آرام خواسته های ملی خود را میخواهند و برای خود و دیگران یادآور میشوند و یا در استقبال از نمایشگاههای فرهنگی تورک، همچنین استقبال از تئاترها به زبان تورکی که مثل نمایش “کوراوغلو” با استقبال بینظیر همه را مبهوت کرد و یا نمایش “ستارخان ” از بیش از یک ماه قبل از نمایش همهی بلیط هایش به فروش رفت است. از طرفی با کارهای فرهنگی مثلا جوانان طبقه مرفه در محلات بالای شهر تبریز دیگر صحبت به زبان فارسی برایشان تفاخر نیست؛ بلکه تسلط به گویش تورکی استانبولی و بسط این گویش باعث تعجب حتی بعضی از شبکه های تلویزیونی تورکیه را سبب شده که هر از چندگاهی از آزربايجان جنوبی رپرتاژتهیه میکنند.
اینگونه است که آنونس بزبان تورکی یک شرکت هواپیمایی را دیگر نمیتوانند خاموش کنند و یا سخنرانی عضو شورای شهر تبریز در جلسهی رسمی شورا در باب زبان تورکی و حمله به ایرانشهریها، همچنین مهمان بودن اکراد در غرب آزربايجان جنوبی بصورت وسیع وایرال میشود و این رخدادها تنها بخش کوچکی از ثمرهی مبارزه مدنی و آرام پیشروان آگاهیسازی که دایره نفوذش بیش اینهاست.
البته اقدامات و پیشرویهای حرکت مدنی را بهدلیل بمخاطره نیافتادن و سنگ اندازیهای از طرف دشمنان مغرض بیشتر موشکافی نمیکنم و مطمئناً دستاوردهای این حرکت در آینده جز پیروزی برای ملت تورک چیزی غیر از آن نیست.
دکتر رضا تبریزلی