نقده و راه درازِ همزیستی مسالمت آمیز و ناسیونالیسم قومی بی بی سی در حوادث نقده/علی مرادی مراغه ای
آخرین برنامه پرگار بی بی سی اختصاص داشت به موضوع«ناسیونالیسم قومی در حوادث نقده».
در کنار دریاچه رو به خشک و احتضار ارومیه که دیگر چنگی به دل نمی زند شهر زیبای نقده با ترکیب جمعیتی دو قوم تاریخی ترک و کرد قرار دارد، به میزانی که رنگین کمانِ تنوع فرهنگی، زبانی، هنری و طرز پوششهای قومی زنان و مردان، زیبایی خاصی بدان شهر بخشیده اما متاسفانه همین تنوع، در سربزنگاههای تاریخی، با کوچکترین تلنگری به جنگهای خونین منتهی میگردد.
حوادث تلخ شهرستان نقده که در ماه گذشته رخ داد و متاسفانه تعدادی کشته و مجروح برجای نهاد از یک حادثه بسیار جزئی یعنی دعوای یکی از ترکها با یکی از کردها بر سر پرداخت بدهی بوده، امری که هزاران بار در تمام شهرهای ایران و حتی دنیا رخ می دهد و تمام میشود اما در اینجا، بهانه ایی میگردد برای حواث خونینِ جبران ناپذیر. این نشان می دهد که همزیستی مسالمت آمیز در این شهر با ترکیب قومی کردها و ترکها، بسیار حساس و شکننده بوده.
یادآوری حوادث خونین تاریخ گذشته این منطقه، بجای اینکه منجر به عبرت گردد از سوی اقلیتی از راسیستهای قومی هر دو طرف، بیشتر منجر به تشجیع شمشیر انتقام می گردد تا مایه عبرت…
نگاهی به حوادث یک قرن گذشته نشان می دهد که هر موقع سیطره و هژمونی حکومت مرکز رو به ضعف نهاده و کمرنگ می گردد بلافاصه درگیریها قومی در این شهر و اطراف آن شعله ورتر میگردد مثالهای تاریخی متعدد می توان در این زمینه آورد:
مثلا در سپیده دم پیروزی انقلاب57 این شهر شاهد شدیدترین و خانمان سوزترین جنگ خانگی گردید. حزب دمکرات کردستان در اسفندماه1357 اقدام به برگزاری متینگهایی در شهرهای مختلف کردنشین مانند مهاباد، بوکان، سقز کرده(روزنامه اطلاعات ، 9/ 12 / 57 ،ص2) و تصمیم گرفت عین همین متینگ را در نقده نیز برگزار کند آنهم بصورت مسلحانه و در ورزشگاه شهرستان نقده که در قسمت ترک نشین قرار داشت!
درخواستهای مکرر مردم و ریش سفیدان نقده و حتی دفتر و شاخه خود حزب در نقده نيز از سران حزب برای تغییر محل مراسم کارگر نمی افتد دکترابريشمی از محققین کرد مینویسد :
«در نقده اولاً با توجه به اين كه دو سوم جمعيت را ترك‌ها تشكيل ميدهند، ثانياً ورزشگاه در منطقة ترك نشين قرار داشته وقتی كه نشست نقده در مناطق ترك نشين بخواهد برگزار شود بحران ايجاد میشود… برخي از آدمهای محترم و روحانيون ترك آمدند پا در ميانی كردند بلكه اين مراسم اولاً مسلحانه برگزار نشود. ثانياً در منطقه كردنشين برگزار شود»(مسئله کرد در خاورمیانه و عبدالله اوجالان ؛ نگارش و ترجمه عبدالله ابریشمی …ص37.)
غنی بلوریان نیز که خود در آن زمان از سران حزب دمکرات بوده در خاطرات خود مینویسد که متاسفانه این خواستهای منطقی در تصمیم سران حزب بخصوص شخص دکتر قاسملو کارگر نمی افتد و در نتیجه قدم به قدم فاجعه نزدیک میشود(برگ سبز (ئاله کوک) نوشته غنی بلوریان …ص368).
زمان برگزاری میتنگ نقده در منطقه ترك نشين در ورزشگاه یک مرتبه دستهایی، شروع ميکنند به تيراندازی و در نتیجه، جنگ و كشتار آغاز میشود، بطوری که تنها در روز اول25 نفر کشته و 50 نفر زخمی میشود.
عین همین حادثه خونین می توانست در زمان اشغال ایران توسط متفقین و خلا قدرت حاصل از سقوط حکومت رضاشاه نیز رخ دهد اما چون در 1325ش. درگیری قومی بر سیاست نفتی استالین در این زمان ضربه وارد می ساخت در نتیجه، در طول حکومت یکساله فرقه دمکرات آذربایجان و جمهوری مهاباد، هر موقع اختلاف و درگیریها می شد روسها و ارتش سرخ بلافاصله وارد کار شده و مانع برخوردهای خونین می گشتند. به عبارتی، اگر روسها و حضور ارتش سرخ نبود حتما به درگیری های خونین و وحشتناک می انجامید.
بر دردمندان هر دو قوم لازم و حیاتی است که احساس مسئولیت کرده و بر تربیت دمکراتیک و سعه صدر و تحمل آرا در بین نسل جوان و مخصوصا مدارس تاکید کرده تا نسلی پرورش یابد که انسانیت و انصاف را فراتر از زبان، قوم و نژاد و اختلافات دینی بدانند…