من باب مثال، در مراسمی که در مورخه هجده اسفند سال جاری یعنی دو روز پیش در #همدان برگزار شد، گزارش مراسم با چنین تیتری انتشار یافت: «نظامی حتی یک بیت به #زبان_ترکی ندارد.» تیتر تاسف‌باری که چیزی جز غرض‌ورزی و تلاش برای تحریف پیشینه و آثار تورکی این شاعر بزرگ آذربایجانی ندارد. چرا که اگر هدف، بزرگداشت حکیم بود مراسم با چنین تیتری منعکس نمی‌شد و برخورد علمی و پژوهش‌محور با موضوع می‌شد. در همین راستا اسناد و مدارکی مبتنی بر پژوهش، ارائه می‌شود که دقیقا در جهت خلاف این ادعا است:
مهمترین سندی که در این راستا می‌توان بررسی کرد دیوان تورکی منتشر شده از کتابخانه «#خدیویه_مصر» در #قاهره در سال 1381 است، که مضافاً، اساتید بزرگی همچون #دکتر_صدیق و دکتر #برات_زنجانی که سالها در نشر آثار نظامی کار کرده و بیش از سی سال به تدریس آثار نظامی پرداخته است، اشعار منتسب به وی را تایید کرده است. علاوه بر این نسخه دیگری از کتابخانه #آیت‌الله_گلپایگانی به شماره ثبت 199/5 به دست آمده است. این نسخه خطی دارای قصاید وغزلیاتی به زبان ترکی و فارسی است که بخش عمده آن را اشعار تورکی در برگرفته است.
لازم به توضیح است که نسخه خطي اشعار تركي نظامي گنجوي در كشور مصر متعلق به سال 923 هجري قمري است كه به خط «پير احمد بن اسكندر» نوشته و 120 سال پيش توسط يك عالم مصري با نام «علي اغندي» در يك دفتر همراه با اشعاري از شاعران ديگر گردآوري شده است… استاد «#سعيد_نفيسی» نيز در كتاب «قصايد و غزليات» خود به اين كتاب كه در مصر موجود است اشاره كرده‌اند….این آثار توسط تعدادي از نظامي‌شناسان بررسي و مورد توجه و تایید قرار گرفته است. از جمله اين نظامي‌شناسان خانم «دكتر آزاده رستم اوا» استاد دانشگاه #باكو در كشور آذربايجان است كه بعد از خواندن اين كتاب نوشته است: « وجود مطالب كتاب و شواهدي كه اين محقق ارايه داده است، در بسياري از وجوه با آثار فارسي نظامي تطابق دارد». (خبرگزاری مهر، 1382)
نسخه‌ی دیگری از دیوان تورکی نظامی بزرگ در کتابخانه‌ی موزه #مسکو – #روسیه نگهداری می‌شود(کریمی، م، 2021).
آی اوزلو نگاریم کیمه مهمان اولاجاقسان
بیر سویله کیمین شانینه شایان اولاجاقسان
شاهلیق چتری وار باشین اوستونده بو آخشام
عنبر چترینله کیمه سلطان اولاجاقسان
دلبر نئجه بیر بختوره جان اولاجاقسان
ظلمت گئجه سن نورلی چیراغ، پیس گوزه گلمه
ای آب حیات سن کیمه جانان اولاجاقسان
گئتدین نئجه بس تاب ائله سین هجره “نظامی”
او خسته ایکن، سن کیمه درمان اولاجاقسان
غزل فوق یکی از دهها غزل نظامی می باشد که به زبان تورکی آزربایجانی سروده شده است.
منابع:
مختاری نیا، خلیل. 1394. در محضر غزل های ترکی نظامی گنجوی. شعرنو
کریمی، م. 2021. Azarketabturan
خبرگزاری مهر، 1382. اشعار تركي نظامي گنجوي منتشر شد. کد خبر: 38301
نظامی، الیاس بن یوسف. دیوان، به كوشش ائل اوغلو (صدیار وظیفه)، تهران، اندیشه نو، 1382.
ديوان قصايد و غزليات نظامي گنجوي، به كوشش سعيد نفيسي، تهران، فروغي، ص 213.
دیوان ترکی نظامی گنجوی (مقدمه دکتر صدیق)
فصلنامه تخصصی (فرهنگی و علمی و اجتماعی و تاریخی) اینجی دنیزیم، شماره های 1و2و3و4و5و6و7
Divani-Nizami Gəncəli. Türkcə (Azərbaycanca) qəsidələri, qəzəllər. (Xədiviyyə nüsxəsi) tərtibçi Eloğlu. Hazırlayan və
köçürən: doktor Hüseyn Şərqi Soytürk. Bakı, “Nurlar”, 2006.
Nizami Gəncəvinin adına çıxılan bir əlyazma haqqında.
Məhəmmədəli Hüseyni. Berlin, 30.01.2004. Ədəbiyyat qəzeti.- 2013.- 27 dekabr.- S.3.
Nizaminin türkcə divanı. 2009. https://tonyukuk.livejournal.com/97094.html
ایلقار موذن‌زاده
