مشتقات واژه “چیل و چیلله” در زبان ترکی/رحیم غلامی
چیله سوزجویو نه آیید، سوزلری بیر_ بیرینین دالینا، آنلاملی دوشه ینده، بو سوزجوک دوغرو قایداسینی، ان آیدینجا یاراشیغلی قایدالاری دوشوندوره بیلیر.
چیله سوزجویو یای، اوخ، چکینتی آنلامیندان باشقا شدتلی سویوق، سازاق، غم، غصه، اوزون، داغینتی آنلامینیدا یئتیریر. اورنک اوچون آشاغیدا گلن چئشیدلی سوزجوک لر، چیله سوزجوییله بیرلیکده بیر آییله دن اولا بیلیر.
چیل له مک یانی اودونو ایکی یه بولمک، چیل توکمک یانی انسانین اوزو چیل توکور. فارسجا بونا کک و مک دئیرلر. چیلگه هاوا یانی بولودلو، دومانلی، قار یاغینتی، بولاشیق و شدتلی سویوق هاوایا دئیرلر. عینی حالدا مجازی آنلامدا زهرلی هاوادا دئیرلر. چیله مک یانی بیر بالاجا آغاج قیریغین بویوک آغاجیلا بویوک مسافه یه قدر وورماق. چیلینگ: فارسجا بونا ترکه چوب دئیرلر. باخ: چیلینگ آغاج اویونو. چیله مه ایپک یانی داغینتی ابریشم. چیل بئچه، چیل تویوق، چیل کهلیک. چیلینگ بورون اوزو سودا یاشایان قوش آدیدیر. چیل چیله: بو سوزجوک فارسجادا ایشلنسه ده آنجاق تورک کوکنلی بیر سوزجوکدور. چیله لی: دوعالیق اولان انسان. چیله یه دوشمک ، چیل باسماق یانی بیرینین اوزونه لکه دوشمک. چیله قارپیزی، چیله گئجه سی یانی اوزون بیر گئجه. چیله داغ یانی بیر نوع مرهم یارا اوچون. چیله مه یاغیش و چیله مه قار یانی داغینتی یاغیش و قار. چیلان قوش آدی. چیل _ چیل تویوق. چیل گز هم اردبیلده کند و هم اوجاق آدی.
بوندان علاوه بئله بیر آتالار سوزو وار. جنه وار چیله ده آدام اتینه یئریک لر. یانی چیله ده هاوا او قدر شدتلی سویوق اولور و جنه وار یئمک اوچون بیر شئی تاپا بیلمه دن سونرا آدامیندا اوستونه جومور.
عینی حالدا آشاغیدا گلن قایدالار لاپ آیدینجا بیزی آیدینلیغا چیخاریر.
۱.بویوک چیله قیشین باشلانیشیندان باشلاناراق قیرخ گون اولور. و بو گونلرده هاوا بعضا یوموشاق گئدیر. کیچیک چیله بویوک چیله دن سونرا باشلاناراق ایگیرمی گون سورور. بو گونلرده هاوا چوخ شدتلی سویوق و سازاغلی اولور. بو حالدا کیچیک چیله بویوک چیله یه دئییب اگرسه سنین عومرون منده اولسایدی آروادلارین الین خمیرده دوندوراردیم.
۲.اوشاق دونیایا بیر ایل گلدیکدن سونرا باشینین توکون قیرخارلار. اگرسه اوشاق اوغلان اولسا و اوغلانین اوستونه قیز اوشاغی گله رک گویلوندن اوشاق گئتسه، اوغلان اوشاغی چیله یه دوشر. و چیله نی نئجه گوتورسونلر دئیه قیرخ دنه ایپه دوعا اوخویارکن یا دوعانی اودلارلار. و یادا دوعانی اوشاغین پالتارینا تیکرلر.
۳.دورد گون بویوک چیله یه قالان و دورد گون کیچیک چیله دن گئدنه، چار _چار دییرلر. و بئله ده سویله نیر: چار_چار گیردی قیش گیردی _ چار چار گئتدی قیش گئتدی
۴.کیچیک چیله دن یئتدی گون سونرایا قاری کوله یی دئیرلر.
۵.بویوک چیله دن دورد گون قالان و اوچ گون کیچیک چیله نین باشلانیشیندان توم یئتدی گونو خیدیر دئیرلر. بو گونده قووت پیشیریرلر.
۶.آیی قار یئره دوشدوکدن سونرا چیله یه یاتار. و بو زاماندا اوز بده نینین یاغیندان یئیر. و یازین باشلانیشیندا چوله چیخیر. حیوانلار بیر آیی و بیرده کور سیچان چیله یه یاتارلار.
۷.یازین دورد گون باشلانیش گونون چیله بئچه دئیرلر. بو حالدا اینانج بئله دیر. هر گون بیر فصلین هاواسینا آییدیر.
