آذربایجان تاریخچی‌لییینین چتین‌لیک‌لری
ساسانلی‌لارین اشکانلی‌لارا قارشی ایره‌لی سوردوردوکلری تاریخی اؤرت باسدیر سیاستینه گؤز یومساق، دئمک اولار فارسچی‌لیغین اویدورما تاریخ یاراتما سیاستینین کؤکو مین ایلدن قاباغا قاییدیر.
دئمک، فارسچیلیق سیاستینی ایره‌لی سوردورن شعوبیه نهضتی یولا دوشدویوندن بری بؤلگه‌نین تاریخینی اویدورماقلا فارس‌لارا یالانسی بیر تاریخ یاراتماق آماجیندا اولموشدور.
بیلدییینیز کیمی شعوبیه ایشده اسلاما قارشی بیر نهضت ساییلمیشسا دا دیلده هر زامان اسلام اؤرتویو آلتیندا چالیشماغا چالیشمیش‌دیر.
بئله‌لیک‌له شعوبیه‌نین الی ایله یازیلمیش تاریخی، جوغرافیایی، ائتنولوژیک اثرلر اسلامی دؤورون اثرلری کیمی تانینماقدادیرلار.
دئمک، بو گون آراشدیرماچی‌لار بو اثرلره اسلامی دؤورون قایناق‌لاری کیمی باخماقدادیرلار. بئله‌لیک‌له ده بو اثرلرین یارانماسیندا، شعوبیه‌نین الی ایله، بوراخیلان ایزین اوستونه توز قونور.
سانیرام، نه دئمک ایسته‌دیییمی یاخشی بیلیرسینیز. بو گون الیمیزده اولان بیر چوخ تاریخی قایناق‌لاردا شعوبیه‌نین گیزلین ایزی واردیر. آچیقجاسی، بو قایناق‌لار اویدورمالارلا دولودورلار. بو قایناق‌لار فارس‌لارا تاریخی باخیمدان اوستون قونوم باغیشلاماق آماجی ایله یازیلمیشدیرلار. بو آماجا چاتماغا گؤره ده باشقا اولوس‌لارین تاریخی بو اثرلرده گئرچک یئرینی تاپا بیلمه‌میشدیر. دئمک، فارسچی‌لار تاریخ بویو اؤزلرینه تاریخ دوزلتمک اوچون باشقا اولوس‌لارین تاریخ‌لرینی اویدورماغا چالیشمیشدیرلار.
آذربایجان تاریخچی‌لییی بوگون آغیر بیر دوروملا قارشیلاشماقدادیر. بیر یاندان تاریخی قایناق کیمی تانینمیش اولان بو اثرلردن اوز دؤندره بیلمه‌ییر، باشقا یاندان بو اثرلرین نه قدر قوندارما اولدوقلارینی دا بیلمکده‌دیر.
سون ایکی یوز ایلده بیر یاندان یئنی شعوبیه‌نین چالیشمالارینا گؤره، باشقا یاندان دا اونلارا آرخا دوران اینگیلتره کیمی گوجلو دؤولت‌لرین سیاست‌لرینه گؤره یوخاریدا وورغولادیغیم کیمی قوندارما اثرلر دونیا بیلیم‌یوردولاریندا بلگه‌سل هابئله بیلیمسل تاریخی قایناق‌لار کیمی تانینماقدادیرلار.
گؤروندویو کیمی اسلامی دؤورون تاریخی قایناق‌لارینین ایچینده‌کی اویدورمالاری اوزه چیخارتماق هابئله بو قایناق‌لارین نه قدر قوندارما اولدوقلارینی ثبوتا چاتدیرماق او قدر ده آسان ایش دئییل. بو ایش اوچون بؤیوک قوروم‌لار یارادیلمالی، بؤیوک هزینه‌لر اولونمالی‌دیر؛ بو دا بیزیم بوگونکو تاریخچی‌لریمیزین ال‌لریندن گله‌سی بیر ایش دئییل. بونلارین چوخو حتی گرکدییی قایناق‌لاری الده ائتمک اوچون مالی باخیمدان چتین‌لیک چکیرلر…
البته، سورون یالنیز اسکی قایناق‌لارین ایچردییی اویدورمالار دئییل. بلکه، وورغولادیغیم چتین‌لییین باشقا اوجو دا واردیر: او دا بو قایناق‌لارین دیلده دوزنلنمیش آنجاق ایشده اویدورولموش اولدوقلاری‌دیر.
دئمک، آذربایجان تاریخچی‌لییی اسلامی دؤورون قایناق‌لاری آدی آلتیندا تانینمیش اولدوغو اثرلره اوز گتیردییینده ایکی قاتلی اویدورمالارلا قارشیلاشماق زوروندا قالیر: دئمک، بیر یاندان بو قایناق‌لار اسکی شعوبیه‌نین اویدوردوغو یالان‌لاری اؤز ایچ‌لرینده ساخلاماقدادیرلار، باشقا یاندان دا یئنی شعوبیه یاخود یئنی فارسچیلیق دوشونجه‌سینه باغلی اولان کیمسه‌لر، آراشدیرماچی یاخود دوزنله‌ییجی آدی آلتیندا یئنی اویدورمالارینی بو قایناق‌لارا آرتیرماقدادیرلار.
سؤزلریمدن بللی اولدوغو کیمی، بئله بیر دورومدا قانیتلاییجی بلگه‌سل تاریخی گئرچک‌لره چاتماق هابئله بو گئرچک‌لری اوزه چیخارتماق ننه-بابالاریمیز دئمیشکن فیل اوغلو فله‌یین ایشی‌دیر.
منسه اومورام هئچ بیر کیمسه‌یه، هئچ بیر قوروما آرتیق هئچ بیر اؤلکه‌یه باغلی اولمایان گونئی آذربایجان تاریخچی‌لییی یوخاریدا وورغولادیغیم هابئله یازینین قیسا اولدوغونا گؤره یوخاریدا وورغولامادیغیم بوتون چتین‌لیک‌لره باخمایاراق بو آغیر آنجاق اردملی پئشه‌ده فیل اوغلو فله‌یین ایشینی باشارماقدا باشاریلی اولا.
محمد رحمانی فر
