سالهای سال است که در این شهر غرورآفرین آذربایجان کلمه«آرتا» بر سر در برخی مغازهها، مؤسسهها، کارخانهها و… نقش بسته است. کسی هم دم بر نمیآورد چرا آرتا؟
اول از همه مختصر نگاهی به تاریخ و گذشته داشته باشیم. در تمام منابعهای تاریخی قبل از دوران پهلوی ما واژهای به نام«آرتاویل» به جای «اردبیل» سراغ نداریم. نه تنها آرتاویل نداریم بلکه آرتابیل هم نداریم. حتی فردوسی هم با آن همه تعصبش به زبان و ادبیات فارسی در شاهنامه خود اردبیل نوشته است نه آرتاویل!!!
آیا نباید از خودمان بپرسیم این واژه آرتا از کدام قرعه به فال ما خورده است!؟
متأسفانه بدون اینکه تحقیق و پژوهشی انجام بدهیم و یا حتی سؤالی از خود و از دانندگان فرهنگ خودمان بپرسیم، سالهاست چشم بسته قبول کردهایم که بنویسیم آرتا یا آرتاویل و برایش هم کلی افتخار کنیم. برای پز دادن هم از بیگانههای فرهنگ اصیلمان، معنی شهرمان را بپرسیم و آنها هم چشم ببندند و سینه سپر کنند و بگویند:
اردبیل نه… آرتاویل درست است و آن به معنی سامان مقدس است.
آیا کسی نیست که جلوی این آقایان درآید و بگویید: چرا معنی شهر خودمان را خودمان نمیدانیم!؟ و چرا شما اسم شهرمان را برایمان معنی میکنید!؟
هنوز هم که هنوز است تخم بچههای تفکر سلطنتطلب پهلوی در کتابها مینویسند: اردبیل در اصل از واژه اصیل پهلوی باستان یعنی آرتاویل آمده و بعدها مردم آن را اردبیل تلفظ کردهاند… یعنی چه؟؟؟؟؟
حال من از شما خوانندگان خردمند سؤال میپرسم:
کجای واژه«ار=Ər» به «آرتا» شبیه است!؟
از تمام عالمان زبان و ادبیات ترکی، عربی و فارسی میخواهم با هر تجزیه و ترکیبی که خود بلدند از کلمه «آرتا» «ار» بسازند!؟
نمیدانم تفکر نچندان گذشتۀ تاریخ سلطنت پهلوی این واژۀ آرتا را از کجایش درآورده!؟ و چگونه مقدسش کرده!؟ و سالهای سال به خرد این مردم داده است!؟
کسی که کوچکترین معلوماتی از زبان و ادبیات ترکی دارد این را بهتر از من میفهمد که واژه «ار» کاملاً ترکی است و آن همان واژه «ایگید» است که در فارسی میتوان آن را مرد، جوانمرد، شجاع، دلیر و… معنی کرد.
اردبیل از گاه اسطوره و تاریخ به داشتند مردان و زنان شجاع، جوانمرد، دلیر و مبارز شهره بوده و هست. چرا باید آرتاویل نوشته و معنی فارسی پهلوی بدهد!؟
چرا باید اجازه بدهیم در شهری که اجداد و نیاکانمان آن را اردبیل نوشته و خواندهاند و با افتخار و شکوه زندگی کردهاند، کسانی مجهولالحال بیایند و به جای واژه «اردبیل» «آرتاویل» را جا بیاندازند و از خودشان قصه هم برایش ببافند!؟
آهای مردم بزرگ اردبیل… که مرد بودن صفت همیشگی ماست و قداست شهرمان هم از همین مردانگی ماست. آیا وقتش نیست که به خودمان بیاییم و واژۀ آرتا را اول از ذهنمان پاک و بعد از مقابل شیشههای مغازهها و تابلوها… پاک کنیم و با افتخار بنویسیم«اردبیل»!؟
525