اقدامات شاهزادگان قاجار برای جلوگیری از فروپاشی دولت ترک سیستم قاجاری/دکتر توحید ملک زاده
واقعیت این است که رکن رکین و اساس دولت قاجاریه همان ترکان آذربایجانی بودند و توسعه مشروطه خواهی در آذربایجان سبب ضعف و اضمحلال اقتدار آذربایجانیان در ممالک محروسه ایران گردید. این اضمحلال اقتدار که از دوران مشروطیت آغاز گردید تا امروز با شدت زیاد ادامه دارد. کاری که مشروطه خواهان مخصوصا مشروطه طلبان آذربایجانی کردند به هیچ وجه عمدی نبود ولی کاملا بی تدبیری محض بود. بی تدبیری از آن جهت که نتیجه عملکرد مشروطه خواهان در ایران قاجاری منتج به اقتدار شونیزم مرکزگرای باستانگرای فارسی دوره پهلوی و انتخاب فردی بی سواد به نام رضاخان برای سلطنت شد که تمام نتایج نسبی مشروطیت را از بیخ و بن برچید و برعکس عملکرد مشروطه خواهان عثمانی منجر به تشکیل دولت مدرن ترکیه امروزی با سیستم ترکی شد.
در آن زمان بعضی از شاهزادگان قاجاری چون اضمحلال دولت را می دیدند شروع به اقداماتی کرده « در منزل عضدالملک ریش سفید و رئیس طایفه قاجاریه جمع و طرد شش نفری را که گوئی نفوذی مستقیم در شاه جوان دارند خواستار شدند.
معلوم است زبان رسمی ایران فارسی است ولی همه میدانند که پادشاهان بر علیه تمایل عمومی! غالبا به زبان ترکی صحبت می کنند. همچنین همه بخوبی می دانند که در دربار هر یک از سلاطین قاجاریه، دسته قوی از آذربایجانی ها بوده و هست. در مطبوعات اروپا غالبا راجع به اطرافیان تبریزی مظفرالدینشاه که مردم را برعلیه خود واداشته اند می نوشتند. شاه حالیه ( محمدعلیشاه ) هم که در تبریز بدنیا آمده و بزرگ شد و مدت یازده سال تمام در این ایالت بزرگ به سمت ولایت عهد فرمانروایی کرده عده ای را از آنجا همراه خود آورده است…»
« خاطرات ن.پ. مامونتوف (بمباران مجلس شورای ملی در سال 1326 هجری قمری، حکومت تزار و محمدعلیشاه،)، ترجمه شرف الدین قهرمانی به کوشش همایون شهیدی، تهران گزارش فرهنگ و تاریخ، 1380، ص: 344»
