#آذربایجان کولتورونده ایل دؤنوب #بایرام اولارکن، برکتلردن یئددیسین سوفرهیه قویارمیشلار. بو عادت عنعنهده فارس مدنیتینین «یئددی سین» سؤزوندن تاثیر آلیب، «#هفت_سین» دَبینی یاراتماسی دا دئییلیر. حالبوکی «هفت سین» و یالنیز «س» حرفی ایله باشلایانلاری سوفرهیه قویماق کؤکسوز و قوندارما بیر آیین نظره گلیر.
البته فارسلارین مختلف قایناقلاریندا یئددی عددی نین قوتسال اولدوغونا گؤره، «هفت سین»، «هفت چین»، «هفت شین» و «هفت سینی» کیمی سؤزلر ده اورتایا قویولوب. آمما دئمک «سیر، سوماغ، سرکه، سمنو و…» یالنیز «س» حرفی ایله باشلایانلارین اؤزل فلسفهسی یوخدور، نئجه کی بویانمیش یومورتا(تخم مرغ) «س» حرفی ایله باشلانماییر، آمما فارسلارین «هفت سین» سوفرهسینده وار. (کریمی، م. 1397)
نه ایسه تورکجهده اولدوغو کیمی، برکتلرین یئددیسین سوفرهیه قویماق، کؤکلو بیر فلسفهدن یارانمیشدیر. «سولدوز»ون یئددی کیلومترلیییندهکی حسنلی جامینین یانیندا تپهدن چیخمیش اثرلردن بیلدیییمیز کیمی، بایرام ماننالار و اورارتولاردان قالمیش میراث اولاراق، اوچ مین ایل بوندان قاباقدان قوتلانان مراسیم ایمیش. (آراز، مصطفی، 1390.) اوتای آذربایجان، باکی یاخینلیغیندا اولان قوبوستانین داش یازیتلاریندا (تخمینا دؤرد مین ایل اؤنجه)، ها بئله ایرانین همدان شهرینده اولان بیر داش یازیتیندا اینسانلارین رقص و شادلیق ائدیب، اود اوستوندن آتیلماسی دا بو مراسیمین چوخ اسکی زامانلارا قاییتماسینا سنددیر. (انباز، علیرضا، 1390)
سونرالار، فارسلارین پادشاهی اولان جمشیدشاه آذربایجانین نوروز مراسیمی ایله تانیش اولدوغوندا، فارسلار آراسیندا دا بئله بیر آیینی جشنین اولماسینا قرار وئریر. (تقی پور، امیر. 1393)
بو دئدیییمیز برکتلرین یئددیسی ایسه بونلار کیمی برکتلر ایمیش:
1- شمع. اود و ایشیق معناسینی داشییان، آذربایجانین لاپ اسکی زامانلاریندان «اودلار یوردو» آدلانماسینا رغمن و آینا ایله قرآن ایسه اسلامدان سونرا، شمعین یانیندا گؤک (گؤی) برکتی کیمی تانینیر.
2- سو و بالیق. سو حیاتین قایناغی و گؤیون برکتی ساییلیر و اود ایله برابر سو دا سفره ده قویولماسی گرهکیر.
3- بوغدا (و حتتا باشقا حبوبات). یئر برکتی و بوللوق سیمگهسی.
4- یومورتا. حیواندان الده ائدیلن برکت.
5- آلما. آغاج و اکینچیلیک برکتی.
6- سیککه، آلیش-وئریش برکتی.
7- سبزه. گؤیَرمک برکتی و سیمگهسی. (کریمی، م. 1397)
بو آرادا، اود چرشنبهسی آذربایجانلیلار اوچون لاپ یایغین چرشنبهلردن اولوبدور. اونون دا آذربایجاندا اودون اؤزل بیر یئرینین اولماسینداندیر. بونونلا ایلگیلی اودلا، اوجاقلا باغلی بیر چوخ اعتیقاد، اینام، آلقیش، قارغیش و آند واردیر. مثلاً، «بو اوجاق حاققی…»، «بو اوجاغا کور باخیم کی…»، «اوجاغین سؤنسون»، «بو کؤز کیمی گؤزوم آغارسین کی…»، «اود اولمایان یئردن توستو چیخماز»… اینسانین اؤلمهسیله اوجاغینین سؤنمهسی آراسیندا ائله بیر فرق یوخدور. کیمینسه اوجاغینی سؤندوروب، کولونو گؤیه سووورماق ائوینی ویران، خارابا قویماق دئمکدیر. اود، اوجاق هم ده عائلهنین خوشبتلییینین، بوللوغونون رمزیدیر. (GÜLLÜ YOLOĞLU. 2018)
قایناقلار:
کریمی، م. 1397. هفت سین و تقویم ۱۲ حیوانی از آداب و رسوم ترکان است. http://mrbkarimi.blogfa.com/post/585
آراز، مصطفی، 1390. سفره 7 سین« برکتلردن یئددی سین قویماق» .https://bilgi.blogsky.com/1390/01/04/post-24/
تقی پور، امیر. 1393. عید نوروز میراث ملی ترکان ایران. http://www.aharri.ir/3561/3561/
جماعتی سومرین، بهزاد، 1397. برکت لرین یئدی سی. http://artistyaghish.blogfa.com/post/16
انباز، علیرضا، 1390. اوغوز بایرامی. http://anbaz.blogfa.com/post/63
GÜLLÜ YOLOĞLU. 2018. TÜRK XALQLARININ MƏRASİM SİSTEMİNDƏ NOVRUZUN YERİ (tarixi-etnoqrafik tədqiqat). Bakı
ایلقار موذنزاده