به مناسبت روز جهانی کودک – محمد رحمانی فر
قریب به سی سال از تدوین و تصویب کنوانسیون حقوق کودک میگذرد. کنوانسیونی که تمام مسائل مربوط به رشد کودکان در زمینه های جسمی، ذهنی، روانی و اجتماعی را مورد توجه قرار داده و به عنوان یک میثاق بینالمللی تمامی دولتها را موظف نموده تا در برنامهریزیهای کلان خود، تحقق تمامی حقوق مندرج در متن این پیمان را تضمین نمایند.
جمهوری اسلامی ایران درسال ۱۳۷۳ کنوانسیون حقوق کودک را، به طور مشروط، پذیرفته است و مجلس شورای اسلامی نیز آن را تصویب کرده است. علیرغم اینکه پذیرش و تصویب این پیمان در هر کشوری به منزله الزام به اجرای آن است، دولت ایران نه تنها تاکنون از اجرای بسیاری از مفاد این میثاق جهانی امتناع کرده، بلکه در برخی از موارد، از جمله در خصوص حقوق مربوط به گروههای زبانی سیاستهایی را اتخاذ کرده که در نقطه مقابل مفاد این پیمان قرار دارند.
به عنوان مثال، ماده 29 پیمان مزبور تصریح دارد که آموزش کودکان باید در راستای “ارتقای احترام به والدین کودک، هویت فرهنگی، زبان و ارزشهای کودک” باشد. در حالی که با نگاهی اجمالی به محتوای کتب درسی و البته اظهارات وزیر آموزش و پرورش در مییابیم که متاسفانه سیاستهای آموزشی در این کشور همواره بر تحریف، انکار و محو هویت فرهنگی و حتی ایجاد تنفر نسبت به هویت فرهنگی و تاریخی کودکان غیر فارس به ویژه کودکان ترک استوار بوده است و زبان این کودکان هرگز اجازه ورود به متون آموزشی را نیافته است. بدیهی است که چنین سیاستهایی نه تنها در راستای ارتقای احترام به هویت فرهنگی و زبان مادری کودک نمیباشند، بلکه در تقابل کامل با این میثاق جهانی قرار دارند.
نظام آموزشی ایران برخلاف مفاد پیمان مزبور، نه تنها حرمت هویت فرهنگی و زبان مادری کودکان غیر فارس را پاس نمیدارد، بلکه علناً بذر ازخودبیگانگی و نفرت به هویت فرهنگی و زبان مادری را در اذهان این کودکان میکارد. تصور کنید یک کودک تورک که بایستی به موجب مفاد پیمان مزبور آموزشهایی را دریافت نماید که به هویت و زبان خود با دیده احترام بنگرد، مجبور است در درس تاریخ، متونی را یاد بگیرد که در آنها تاریخ و هویت تورکها مورد تحریف و تحقیر قرار گرفته است.
علیرغم اینکه یکی از بندهای ماده 17 پیمان مزبور کشورها را موظف به “تشویق رسانههای گروهی به بذل توجه خاص به نیازهای کودکان گروههای اقلیت یا بومی از نظر زبان” میکند، در ایران نه تنها رسانههای گروهی هیچ توجهی به زبانهای مادری کودکان غیر فارس ندارند بلکه علیرغم تولید و پخش برنامههای متعدد و متنوعی به زبان فارسی در شبکههای سراسری، در موارد متعددی شبکههای استانی هم امکان پخش برنامه کودک به زبانهای مادری را پیدا نمیکنند.
با توجه به اینکه، بررسی تمامی موارد نقض حقوق به رسمیت شناخته کودکان خارج از مجال این بحث میباشد، برای جلوگیری از اطاله کلام در پایان، بدون هیچگونه توضیحی، عین متن ماده 30 پیمان مزبور را تقدیم مخاطبین مینمایم:
ماده 30: “در کشورهایی که اقلیتهای قومی، مذهبی یا زبانی و یا افرادی با منشأ بومی وجود دارند، کودک متعلق به اینگونه اقلیتها یا کودکی که بومی است نباید از حق برخورداری از فرهنگ خود، برخورداری از مذهب خود و اعمال آن یا استفاده از زبان خود به همراه سایر اعضای گروهش محروم شود.”
