زبان و فرهنگ ایل قشقایی و رابطهٔ آن با زبان مادری

بنا به گفته دکتر جواد هیات زبان شناس آذربایجانی،( زبان تورکی قشقایی  با زبان آذری و استانبولی یک منشا دارد.) البته از لحاظ  گویش و کاربرد کلمات، لهجه تورکی قشقایی با لهجه های زبان آذری و استانبولی مقداری متفاوت است. و این تفاوتها جزیی هستند و بیشتر جنبه کاربردی ، صوتی و گاهی دستوری ( گرامری) دارند و این تفاوت ها به حدی نیستند که این ملیت ها و اقوام تورک زبان ، سخن و کلام یکدیگر را نفهمندو یا با هم ارتباط هنری، موسیقیایی و فرهنگی نداشته باشند.به همین خاطر می بینیم که زبان فاخر میرزا ماذون شاعر بنام قوم قشقایی با زبان استاد شهریار شاعر بلند آوازه آذربایجانی هم خوانی وهمزادی مشابهی دارند. بنا به تحقیقات دکترهیات و دکتر حمید نطقی ، زبان شناسان آذری، ترکی اغوز جدید، پس از آمدن سلجوقیان در قرن پنجم هجری  شکل گرفت و تا قرن نهم هجری ، لهجه های تورکی با هم تفاوت چندانی نداشته اند. لذا  شاخه های تورک های اغوز ، زبا ن های یکدیگر را به خوبی درک می کرده اندو شاعران تورک زبان، نیر به یک میزان ، در بین تورکان محبوبیت و پذیرش داشته اند.. پس از قرن ۱۵ میلادی یعنی مقارن قرن دهم هجری ( حدود ۵۰۰ سال پیش)، تورک های اغوز به دو شاخه اغوز شرقی و اغوز غربی منقسم گردیدند و آرام آرام از یکدیگر جدایی یافتند. جایگاه زبان تورک های قشقایی در این تقسیم بندی به شکل زیر مشخص می شود.

در این جا با استفاده از کتاب ( سیری در تاریخ زبان و لهجه های ترکی) نوشته دکتر جواد هیات،لهجه های تورکی رادر شاخه های مختلف ترسیم می کنیم و موقعیت زبان (تورکی قشقایی ) را در رابطه با سایر شاخه های زبان تورکی اغوز روشن می کنیم.

تورکی قشقایی دست نخورده تر از تورکی آذری و تورکی استانبولی است زیرا تا حد زیادی از تداخل ترکی ایغوری( تورکی مغولی) و سایر شاخه های تورکی شرقی برکنار مانده است و از در هم آمیختگی کلمات فرانسوی، انگلیسی و عربی ، آن طور که در تورکی استانبولی مشاهده می شود به دور مانده است اما متاسفانه در عوض درمحاصره تنگاتنگ با زبان فارسی و گویش های دیگر در سراشیبی استحاله و نابودی قرار گرفته است.تا حدی که نسل جوان امروزی قشقایی درخواندن و درک وفهم زبان مادری شان که در اشعار میرزا ماذون تجلی یافته است عاجزند.

به نظر نویسنده این سطور، زبان ترکی  قشقایی  به علت نداشتن کتابت و محدودیت جمعیتی و پراکندگی جغرافیایی  از هجوم زبان های فارسی،کوردی و لری دور نمانده است. لذا در نتیجه این زبان در جهت استحاله در زبان فارسی پیش میرود و این استحاله با قدرت گرفتن رضا شاه در سایه سیاست زبان واحد کشور واحد و فرهنگ واحد، سرعت بیشتری گرفت تا جایی که تورکی صحبت کردن در فارس تا مدتی با تحقیر و محدودیت همراه بود . بی جهت نیست که زبان رایج تورکی قشقایی امروز با تورکی قشقایی دیروز( ۱۰۰ سال پیش) بسیار متفاوت است و شاید به همین علت است که برای جوانان امروز قشقایی ، خواندن وحتی درک زبان  فضولی،ماذون ، یوسف علی بیگ و حتی شهریار ، چندان ساده و روان نییست.

در ۷۰- ۸۰ سال اخیر جامعه ایران و مناسبات بین فرهنگی دستخوش دگر گونی های عظیمی شده ، اما آنچه مربوط  قشقایی هاست ین است که:

تمام تمهیدات آشکار و پنهان به کار گرفته شدند تا هر چه زودتر زبان و بعد فرهنگ قوم قشقایی در فرهنگ و زبان مسلط حکومت مرکزی ایران استحاله شود. برای اچرایی کردن چنین  بی عدالتی های عریان، حکومت مرکزی چندین بار دست به ( تخته قاپی)یا اسکان اجباری ایل قشقایی زد .کودکان قشقایی از حقوق مساوی شهروندی برای آمورش زبان تورکی قشقایی در سطح خواندن و نوشتن، حتی به صورت محدود محروم شدند . و اموزش زبان قشقایی در حد شفاهی متوقف شد یعنی نگاه داشته شد وناچارا برای ادامه حیات و امرار معاش و امکانات شغلی در چهارچوب جامعه ایران مجبور شدند تا به فرهنگ مسلط جامعه ، زبان فارسی و راه ورسم زندگی دیکته شده حکومت مرکزی گردن نهاده و آرام آرام از فرهنگ و شیوه زندگی و زبان مادری خود دست بشویند تا مقبول فرهنگ و زبان حکومت مرکزی قرار گیرند.تاسیس مدارس سیار عشایری و گسترش عنان گسیخته اموزش زبان فارسی به کودکان قشقایی به نوبه خود این پروسه استحاله فرهنگی و زبانی  را شدت و سرعت بخشید  یعنی در حقیقت این سیستم همه چیز قشقایی ها را ازآنها  گرفت ودر عوض به آنهاخواندن و نوشتن فارسی آموخت تا به زندگی شهری دخول کنند و آن چه را که ما امروز می بینیم یک گروه اندک تحصیلکرده و مدرن  نسل جدید قشقایی است که در ادرات، سازمان ها بیمارستان ها و مراکز دولتی مشغول کارند و یک توده عظیم  کم سواد بی هویت حاشیه نشین شهری است که نه به مهارت های اساسی شهروندی دست یافته اند و نه به هویت ایلی- فرهنگی و زبانی قوم قشقایی پای بندند و نه تورکی سخن گفتن را ارزش می دانند و نه در آموزش زبان فارسی می توانند با همسن و سالان شهری خود در شیراز و اصفهان رقابت داشته باشند . آز آنجا رانده و از این جا مانده. که  این گم گشتگی، خود میتواند نتایج تخریبی بیشماری را به دنبال داشته باشد که میشود آنها را به قرار زیربر شمرد.

۱٫ احساس شکست خوردگی ومورد تبعیض واقع شدن که به شکل نیروی گریز از مرکز خودنمایی کرده و یا خواهد کرد.

۲٫ محروم کردن جامعه ازچند گانگی فرهنگی و زبانی مختلف که هرکدام میتوانست به غنای فرهنگ ملی کشورکمک کند.

۳٫ گسترش احساس بیگانگی، خصومت، بیعدالتی ، مشکلات شخصیتی و مسئولیت ناپذیری در قبال جامعه و هویت ملی.

۴٫ گسترش انواع الگوهای رفتار ناسازگار اجتماعی، گسترش انواع  اعتیاد های ارزان و قابل دسترس، رفتارهای نا  بهنجار روانی مثل : افسردگی ،نا آرامی ، بیقراری، دزدی، قاچاق، همسر آزاری، طلاق و ده ها رفتار نابهنجار دیگر که هریک به نوبه خود می تواند امکانات محدود خانواده را به تاراج ببرد.

البته واقعیت های تکان دهنده  دیگری را هم در ورای جامعه قشقایی و ایران  باید دید و  قبول کرد که:

رقابت ها ودگر گونی های تند جهانی در ۱۰۰ ساله اخیر ، جنگهای خانمانسوز بین المللی، جنگهای داخلی در کشورهای چند ملیتی، مغلوب شدن ملیت های کوچکتر، شرایطی را به وجود آورده اند تا زیستگاه طبیعی اقوام و ملیت های مغلوب  به مخاطره بیفتند. کوچاندن اجباری قوم های مغلوب به مراکز جدید و غیر بومی ،محروم شدن آنها در آموزش زبان مادری، فشار ها و تبیض های گوناگون حکومت های مرکزی تمامیت خواه بر فرهنگ ها و زبان های اقوام و ملیت های تحت سلطه ، همگی باعث شده اند تا ۶۰% زبان های کوچک دنیا از بین بروند.(رحیم رشیدی- وب سایت  یونسکو).

 بنا به گزارش (یونسکو) درسال ۲۰۰۸ میلادی، ۹۶% زبان های دنیا فقط توسط ۴% مردم دنیا به کار برده می شود یعنی زبان های بسیاری در دنیا ، توانایی ادامه حیات را از دست داده اند ودر برابر زبان های مهاجم دیگر توان مقاومت را از دست می دهند. اگر قبول کنیم که زبان در شکل گیری شخصیت وکارکرد مغزانسان بیشترین تاثیر را دارد، آنگاه بهتر به روند تدریجی و ناپیدای استحاله فرهنگی (nassimilatioA)  وفرهنگ زدایی (acculturalizatioA) حاشیه نشینی (Marginalization) موجود پی خواهیم برد. و این بی عدالتی آشکار و نقض اساسی ترین  حقوق انسانی اقلیت های قومی و زبانی را با گوشت و پوست خود لمس خواهیم کرد.و تازه متوجه خواهیم شد که چگونه فرهنگ چندین گونه جهانی بسوی یگانه شدن و حذف سایر فرهنگها و زبان های بومی پیش می رود ! (پدیده .جهانی شدن یا…….

باید توجه داد که امروزه شرایط زبانی و امکانات فرهنگی و …. اقوام و ملیت های داخل ایران یکسان نیست بعضی از گروه های قومی نسبتا در شرایط بهتری هستند اما برای قشقایی ها شرایط بسیار حساستر و و اموزش زبان مادری این گروه قومی ایرانیان بالکل فراموش شده است چرا که :

 ۱٫ قشقایی ها یک قوم یک ملیونی عمدتا کوچ رو بودند که از راه دامداری و قالی بافی ، صدها سال در خطه های مرکزی و جنوبی ایران زندگی می کردند . برای دفاع از استقلال ایران حتی با انگلیسی ها هم جنگیدند . این توده عظیم کوچ رو با ملیونها گوسفندان خود،از تهیه کنندگان مهم گوشت کشور بودند. در طول حیات تاریخ سیاسی شان همواره برای نگاهبانی از فرهنگ و زبان خود ، با حکومت های تمامیت خواه مرکزی ایران در تضاد قرار می گرفته اند. متاسفانه رهبران سیاسی و فکری ایل هیچگاه نتوانستند و یا نخواستند در شکوفایی وگسترش زبان ترکی قشقایی  نقشی ایفا کنند . لذا قشقایی ها در هیچ زمان ، حتی در دوران شکوفایی نسبی زبان ترکی در عهد صفویان  هم از خود صاحب مدرسه، مکتب خانه  و یا کانون آموزش زبان مادری نبوده اند. و اشعار شعرای قشقایی یا آذز بایجانی ، عمدتا سینه به سینه و شفاهی از والدین به فرزندان منتقل می شده به ندرت به چاپ، تکثیر و استنساخ می رسیده است.

۲٫ زبان ترکی آذر بایجانی و زبان تورکی  استانبولی  زبان رسمی ، شفاهی و تا حدی کتبی خلق های مختلف آن سامان بوده است.از زمان به وجود آمدن کتاب( دده قور قوت) در قرن دهم هجری تا کنون ، زبان ترکی آذربایجانی و استانبولی  علی رغم افت و خیز ها و محدودیت های سیاسی، هیچگاه از تکاپو و خلاقیت باز نمانده و مراحل تکاملی مختلفی را از سر گذرانده اند.

۳٫ دیوان شاعران بزرگ ترک از آسیای میانه تا تا استانبول، از قبرس تا زنجان دست به دست می گشته ودر چاپخانه های قانونی و غیر قانونی در نسخه های فراوان به زبان ترکی چاپ ومنتشر می شده است.اشعار شاه اسماعیل صفوی معروف به شاه ختایی، فضولی،نصیر باکویی،نسیمی ، فاخر،واقف، نباتی، وحتی در این اواخر  اشعار معجز، صابر، استاد ساهر ، استاد شهریار، صمد ورغون و صمد بهرنگی، عمدتا  به صورت زیر زمینی چاپ ودر اختیار مشتاقان بی شمار زبان ترکی در این سوی مرز و آن سوی مرزقرار می گرفت. . در دوران حکومت طولانی سلسله پهلوی ، شاعران ، نمایشنامه نویسان، ترانه سرایان و نویسندگان آذر بایجانی هیچگاه لب فرو نبستند. آثارشان علی رغم محدود بودن و غیر قانونی بودن، در باکو یا تبریز چاپ ومنتشر میشد و در تمامی نقاط ترک نشین در اختیار علاقمندان قرار می گرفت.

اما،درست در همین ایام، قشقایی ها در محاصره فرهنگی و نظامی و به دور از تحولات سیاسی – زبانی و فرهنگی  منطقه آذر بایجان در تلاش زنده ماندن و حفظ زندگی کوچ نشینی خود بودند.  رهبران ایل گمان می کردند با اسب و تفنگ برنوو یا واسموس آلمانی می توانند حکومت مرکزی را به عقب برانند وحکومت خود مختار فارس کهگیلویه وبویر احمدرا بنیان نهند. روان شناسی بیگانه ستیزی و خود بزرگ بینی بر رهبران ایل قشقایی از یک طرف و پایین نگهداشتن شعور فرهنگی و سیاسی توده مردم قشقایی به عمد، از طرف دیگر ، به حاکمان و والیان محلی ایالت فارس و پشتیبانانشان در حکومت مرکزی این فرصت را داد تا قشقایی ها را در ییلاق های مسطح و قشلاقهای کوهستانی محاصره کرده و از زندگی پر تحول و پر جنب و جوش جدید شهری جدا ساخته و ارتباط زبانی و فرهنگی آنها رابا فرهنگ نسبتا غنی اجدادشان در آذر بایجان، به کلی قطع کنند.

اگر بقایای زبان شفاهی تورکی قشقایی را به عنوان تنها هویت قومی این ایل قلمداد کنیم، می بایست ان را مدیون پیر زنان و پیر مردان ایل بدانیم که چون جان شیرین ، آن را در سینه نگاه داشتند و تا حدی به فرزندان خود انتقال دادند. چوپانان، کرنا سرایان،عاشیق ها و میرزاها و شاعران ایلی و در این اواخر موسیقی دان جوان و مبتکر ایل فرود گرگین پور توانست آهنگها، ملودی ها ،ترانه ها و اشعار بزمی ورزمی ایل را به شیوه ای مدرن باز سازی کرده و از این جهت در حفظ زبان و فرهنگ قشقایی قدم های موثری بردارد  و پروسه استحاله شدن  این زبان را تا چندی به عقب بیندازد.

زبان مادری یا زبان اول؟ و چرا می گوییم آموزش زبان مادری نه تنها لازم است بلکه حق ماست.

دانشمندانی که روی مغز وزبان ورابطه این دو مطالعه کرده اند، به نتایج جدیدی دست یافته اند.این گروه از محققین ثابت می کنند که ( زبان مادری یا زبان اول، بخش متفاوتی از قشر فوقانی مغز را اشغال میکند وآن بخش از مغز که مرکز آموزش زبان مادری یا ( زبان اول) است ، در رابطه با ضربه های مغزی مقاوم تر است.و زبان دوم در بخش دیگری از قشر فوقانی مغز (Cortex) متمرکز میشود. لذا آسیب های مغزی سبب اختلال شدید در یکی از این دو زبان می گردد.. در سکته های ایسمیک مغزی ، آسیب وارده بر ناحیه زبان دوم رایج تر است.و شخص آسیب دیده معمولا در ابتدا تواناییهای زبان دوم را از دست می دهد در حال که هنوز قادر است با زبان اول خود یعنی زبان مادری صحبت کند.*  بعضی از روان شناسان کودک از این هم جلوتر رفته اند و ثابت می کنند که زبان مادری از دوران سوم  حاملگی بخصوص بین هفته های  بیست و چهارم تا تولد شروع می شود چرا که مغز جنین در این دوره می تواند به محرک های صوتی مادر و کیفیت صدای اطراف مادر واکنش نشان دهد. نخاع نیز تا حدی فعال شده و جنین رفلکس گرفتن (Grasping) را از خود نشان می دهد*… روان شناسان ژاپنی هم به این پدیده توجه کرده اند و می گویند که در این دوره بارداری صدای موسیقی ارام، صحبت کردن ارام مادر با جنین و قصه خواندن و لالایی روی سیستم عصبی – مغزی کودک اثر می گذارد. اولین رابطه عاطفی کودک با مادر را به وجود می اورد که  بعدا پایه های آموزش زبان مادری می شود.*

چرا زبان مادری مهم است وچه ارتباطی با رشد مغز و شخصیت دارد؟ زبان آموزی کودکان شامل ۴ بخش مجزاست که روی همدیگر اثر می گذارند:

۱٫ گوش کردن (Listening)

2. سخن گفتن (Speaking)

3. خواندن (Reading)

4. نوشتن (Writing)

 شنیدن و گوش کردن از ماه های پنجم و ششم حاملگی شروع میشودودر زمان تولد تا ۱۸ ماهگی سایر حس ها به کمک کودک می آیند مثل لمس کردن، چشیدن ،بوییدن، دیدن و با چشم شئی متحرک را دنبال کردن و  کپی کردن شکلک های مادر. این حس ها از راه های مختلف از طریق سیستم گسنرده شبکه ای عصبی، اول به نخاع و سپس به قسمت زیرین مغز (.Amyglada) مخچه کودک می رسد و باعث واکنش های اساسی کودک می شود در اوایل ۱۸ ماهگی قسمت های میانی.(.Midbrain.) و قشر فوقانی مغز.(Cortex)شروع به رشد می کند و ارتباطات نورون های مغزی بیشتر وبیشتر برقرار میشوند. ذخیره سازی این حس ها ارام آرام شروع میشوند ( روان شناسی رشد کودک ص  ۲۱۵).

در این دوره است که پایه های زبان آموزی کودک شروع میشود. کودک در ارتباط تنکاتنگ با مادر صدا سازی را از مادر تقلید کرده و آنها را با هم ترکیب کرده و صداهای با معنی می سازد. اول صدای ( ما) یا (نا) تا به (ماما) یا ( ننه و نا نا) می رسد تمام این پروسه آن طور که (ویگوتسکی) زبان شناس معروف روسی می گوید درفضای تنگاتنگ مادر- کودک (Zone of Proximity) شکل می گیرد و آموزش زبان اول یا زبان مادری شکل می پذیرد. ابتدا تک صدایی بعد دو صدایی و بعد چند صدایی و بالاخره کلمه با معنی و سپس ترکیب دو یا سه کلمه بدون فعل ، برای رساندن یک مفهوم. مثل : (ماما آب) و یا ( ننه سو). و در حدود ۲ سالگی یا کمی کمتر که اولین جمله کامل به زبان می آید. شاید جالب باشد تا  شما را به این نکته توجه بدهم که ۷۰ تا ۸۰ در صد مشاهدات بالینی و طبیعی روان شناسان کودک  چنین نشان داده اند که اولین واژه  به کار رفته در فرهنگ ها و زبان های مختلف واژه (ماما) (ننه) و ( مامی) و (مادر) ویا (mother) بوده است نه (بابا) یا (آتا) وِیا (father).. شاید به همین دلیل اولین زبان را زبان مادری یا (.mother tongue.) نام نهاده اند نه زبان پدری یا طایفه ای یا کشوری یا ملی . مگر این که کودک از ابتدا پروسه زبان آموزی را در یک زمان با دو زبان شروع کند و با یک مادر دو زبانه که در این حالت کودک به طور مساوی با دو زبان صحبت خواهد کرد. در چنین حالتی بنا به تحقیقات دکتر آلن دیویس*، کودک توانایی آن را خواهد داشت تا فقط از یک قسمت قشر فوقانی مغز (Cortex) جهت جایگزینی لغات و حافظه استفاده کند.شاید جالب باشد تا به این نکته  نیزاشاره کنم که آسوری های مقیم رضاییه از همان اوایل تولد کودک ۳ یا ۴ زبان مختلف را با کودکان خود صحبت می کنند و کودکان در شرایط مساوی آموزش زبان ، تورکی، آسوری ،فارسی و ارمنی را به یک میزان وبا مهارت مشابه یاد می گیرند. روان شناسان کودک و زبان شناسان  نیز تاکید می کنند که : در دو سه سال اول زندگی ، انعطاف پذیری مغز به کودکان این امکان را فراهم میکند تا چندین زبان را در یکجاو به یک میزان یاد بگیرندو از نظر علمی هیچکدام زبان دوم نخواهند بود.انجمن ملی توانایی های  شنیداری ،سخنگویی و زبان   زبان دوم و یا سوم زمانی اموخته می شود که کود در امریکا نیز چنین نتیجه گیری کرده است که  مهارت در آموزش زبان دوم و یا سوم ، زمانی اموخته می شود که کودک دراموزش زبان اول به مهارت نسبی رسیده باشد  یعنی آموزش صداها در زبان اول ، امکانی است سریعتر برای آموزش زبان دوم. مثلا در این مورد خاص کودکان قشقایی اول زبان مادری خود ترکی قشقایی را فرا می گیرند و هرچه تواناتر باشند بهتر می توانند زبان دوم یعنی فارسی را فرا بگیرند که در این صورت زبان فارسی به زبان ملی ( زبان دوم)تبدیل می شود واگر کودک در هردو زبان اول ودوم مهارت بیشتری پیدا کند و ازسنین جوان تر به آموختن زبا ن انگلیسی که زبان سوم و یا ( زبان جهانی)است، نیزمهارت پیدا می کند. البته باید در این جا تاکید شود که پروسه زبان آموزی در ارتباط تنگاتنگ با پدیده اجتماعی شدن (Socialization)و فرهنگی شدن کودک (Culturalization) همراه است و اگر محرک های محیطی زبان محدود شوند پروسه زبا ن آموزی هم محدود خواهد شد.بر اساس این داده های علمی است که آموزش پرورش ایالتی کالیفرنیا سالهاست که سیستم آموزش پیش دبستانی و  دبستانی را همزمان با دو زبان آسپانیولی و انگلیسی شروع کرده و کودکان در سه سالگی تحت آموزش معلمان آموزش دیده دو زبانه به فرا گیری دو زبان در یک زمان مشغول می شوند که این سیستم آموزشی را آموزش وپرورش دو زبانه  (Dual languages) نام نهاده اند.

به هرحال، از هر طریق  که نگاه کنیم چه از دیگاه روان شناسان کودک و جه از دید گاه متخصصین مغز واعصاب به همان نتایجی می رسیم که زبا شناسان به نامی چون.پیاژه (Piaget)، اسکینر(Skinner), ویگوتسکی (Vigotsky)  نوام چامسکی (Noam Chamsky) رسیده اند. البته با تفاوت هایی.. پیاژه روی واکنش متقابل کودک روی دنبای بیرون انگشت می گذارد و و معتقد به فعال کردن سیستم های حسی- حرکتی کودک است و اسکینر روی محیط خانه و محرکهای بیرون که با تقویت و پاداش همرا ه هستند و ویگوتسکی روی نقش مادر و دیگر بزرگسالان که راهنمای کودک هستند و از طریق فرهنگ به زبان آموزی  کودک تکیه می کند و نوام چامسکی پر آوازه ترین زبان شناس و فیلسوف دانشگاه هاروارد در آمریکا روی (Language Acquisition Devices) سیستم های تعبیه شده زبان اموزی کودکان تکیه می کند که کودکان به طور فیزیکی و روانی دارای سیستم ها یی هستند که زبان آموزی را برای آنها ممکن می کند.

نتیجه گیری:

 با توجه به داده های علمی و تجربی و آزمایشگاهی متعد دی که در دست داریم ( که قسمتی از آنها  به اجمال در این جا بیان شده ) ،می توانیم چنین نتیجه گیری کنیم: که آموزش زبان مادری در بین اقوام، ملیت ها و گروه های اجتماعی در کشور ما ایران نا قص و به شکلی آگاهانه و یا نا آگاهانه متوقف شده است . یعنی آموزش زبان اول که پایه و اساس یادگیری زبان ملی ما ( فارسی)و زبان بین المللی ما ( انگلیسی) است ، در همان اوان کودکی در جا زده است وهرگز به سطح عالی تر فرا گیری زبان یعنی خواندن و نوشتن و ارتباطهای کلامی نرسیده است. زبان های کوردی ، تورکی ، بلوچی، عربی ، آسوری، کلدانی ، قشقایی و ده ها لهجه و زبان  دیگر در حد شفاهی مانده و راه استحاله در زبان فارسی را می پیماید و زبان فارسی هم به نوبه خود مورد هجوم زبانهای مسلط تر انگلیسی، فرانسوی و عربی  قرار گرفته است. حکومت های فارس چه در دوران پهلوی ها و چه در دوران جمهوری اسلامی ، محدودیت نا عادلانه و تبعیض آلودی را در حق این زبانها به اجرا در آورده اند و غافل از این اند که (اگر در بر همین پاشنه بچرخد)، این تبعیض ها  ضربه های  جبران ناپذیری را بر کشور دیر پای ما ایران فرود آورده که اول  باعث ضعیفتر  و نا رسا تر و آلوده تر شدن زبان ملی ما( فارسی) شده و دوم این که به اتحاد و وفاق ملی اقوام و ملیت های ساکن ایران  آسیب های کاری وارد خواهد کرد و اضافه بر این ها ،هم میثاق جهانی مجمع  عمومی سازمان ملل را در برسمیت شناختن زبان مادری و آموزش آن را زیر پا نهاده ( که خود جمهوری اسلامی در سال ۲۰۰۸ آن را امضا کرده است) و هم اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی را نا دیده گرفته است که ( استفاده از زبان های محلی و قومی را در مطبوعات و رسانه ها آزاد دانسته وتدریس زبان های مادری را در دانشگاه ها به رسمیت می شناسد).

وقت آن رسیده تا طبل نفاق افکنی و تبعیض قومی و زبانی را در کشور ایران به پایان برسانیم ودست دوستی و احترام متقابل را به سوی اقوام تحقیر شده و زبان های فراموش شده دراز کنیم و آن قدر ایرانی آزاده باشیم تا با یک پوزش خواهی  ملی ،از تمام مردم این مرز وبوم که قربانی سیاست های  نا عادلانه ما شده اند و از حقوق ملی- فرهنگی و زبانی خود محروم مانده اند، با صدای بلند بگوییم که شما هم مثل ما ایرانی هستید و دارای حقوق مساوی .و در عمل ثابت کنیم که آماده جبران فرصت های بر باد رفته  کودکان فراری از مدرسه هستیم و با تلاش مضاعف  بخواهیم که به این درد های کهنه التیام ببخشیم و چنان برنامه ریزی کنیم که در یک فرصت مشخص کودک بلوچ در حد یک کودک اصفهانی شانس قبول شدن در دانشگاه  را داشته باشد و  کودک قشقایی در حد یک کودک شیرازی سعدی بخواندودر همان حال، از خواندن ماذون و شهریار ، به همان قدر لذت ببرد که یک کودک شیرازی با خواندن سعدی.

آخر کجای این کار عیب دارد اگر ایرانیان تورک زبان با باز نگری الفبای واحد تورکی  بخواهند در کنار آموختن زبان فارسی ، امکان این را داشته باشند تا زبان مادری خود را  در سطح خواندن و نوشتن نیز فرا بگیرند.اموزش زبان تورکی با مواد درسی وا حد و سراسری و کتاب های درسی واحد تحت آموزش معلمان تربیت شده دو زبانه، قابلیت اجرا شدن در سرزمین هایی که اکثریت تورک زبان دارند، عملی است و خود فرهیختگان تورک که هم به زبان تورکی و هم به زبان فارسی و نحوه تدریس آن آشنایی دارند می توانند مسئو لیت های آموزشی ، تکنیکی و اجرایی آین مهم را به دوش بکشند  . لذا در این صورت آموزش زبان تورکی می تواند چون زبان های انگلیسی ، فرانسه یا عربی به عنوان زبان اختیاری دوم در سطوح ابتدایی تا دانشگاه تدریس شود . بدیهی است که دست اندر کاران آموزش وپرورش کشور ، هیات وزیران ، سازمان برنامه و بودجه ودر حقیقت تمامی بدنه دولت ، مسئولیت عمده را جهت جا انداختن چنین فلسفه آموزشی و تهیه بودجه و کادر های اجرایی چنین طرح عملی و عد التمندانه را به عهده دارند و نمی توانند از مسئولیت این ضرورت مسلم شانه خالی کنند.. ما را و ایران را بشارت باد به چنین روزهای نزدیک.

مریلند- اسفند۱۳۹۱ شمسی

اشکبوس طالبی – معلم عشایری قشقایی ،معلم دبیرستان ودانشگاه درتبریز و مدرس روان شناسی  در آمریکا

منابع:

۱٫A.Davies, Bilingual Education and Bilingualism ; 2003
2. American Speech- Language- Hearing Association 1997- 2013
3.MIT Encyclopedia of Cognitive Sciences,Cambridge,MA;MIT Press.80-81
4.Junque.C.P Vendrell and J. Vendrell Aspects of Bilingual Aphasia.Oxford;Pergamon 1995
5. John W.Santrock.Life Span Development 13 Edition . 2010 Mc Graw Hill;USA

منبع : http://ashkboustalebi.com