سونای چیست؟ – علی فرهاد
سونای یک رسم دیرینه است. رسمی اسطوره ای و افسانه وار که حتی قبل از ظهور اسلام تا به امروز پاس داشته است. گرچه به مرور زمان کم رنگ تر شده اما هنوز هم حداقل روستاهایی هستند که این رسم را برپا می دارند.
همانطور که ازاسمش برمیاید باید ربط کاملی به ماه داشته باشد. معمولا اغلب افسانه ها و اسطوره ها در فرهنگ ما آزربایجانی ها و کلا تورک ها به ماه مربوط است.
ماه در اسامی، اعیاد، و رسومات ما به طور کامل رخنه کرده و زیبایی افسانه وی به آنها داده است. سونای شبی ازسال است که به اصطلاح به آن اعتدال پاییزی گفته میشود. شبی که روز و شب برابر میشوند و ماه کامل میشود. این شب تقریبا شب آخر تابستان است(۳۱ شهریور). البته ممکن است چند روز زودتر یا دیرتر باشد همه اینها بستگی به کامل شدن ماه دارد. اما به هر حال می توان شب آخر تابستان را سونای نامید که روزعشق درآزربایجان محسوب می شود.
در اصل این شب مشابهات زیادی با جشن برداشت محصول در شورهای غربی دارد و در روستاها نیز به نوعی برای برداشت محصول استفاده می شود. اما هرساله بیشتر و بیشتر به سوی نابودی رفته است. در روستاها دراین شب بازیهای خاصی انجام می شود معمولا جوانان روستا با صدایی خاص که به (آواوا) مشهوراست همه را به میدان روستا و برای شروع بازی دعوت می کردند.
دراین شب خاص ماه و خورشید در زاویه ی ۱۸۰ درجه قرار گرفته و هنگام غروب دقیقا بر روی هم قرار می گیرند. البته این دیدارخیلی به سرعت اتفاق میافتد و زیاد به طول نمی انجامد. این موضوع تا ابد ادامه دارد. از قدیم این اتفاق به یک نوع عشق تشبیه شده است. عشق ماه به خورشید.
عشقی که تمامی ندارد و ابدی محسوب می شود درست مانند عشق هایی که در داستان های فولکلور آزربایجان همانند اصلی- کرم وجود دارد. عشقی که حتی با سوخته شدن نیز تمامی نمی پذیرد. طبق این افسانه عشق این دو عاشق تمامی ندارد و تا ابد تکرار می شود و ادامه میابد.
همه این موارد و عناصر در داستان های دیگر ما همانند کوراوغلی نیز صادق هستند. چه می توانیم بکنیم؟ همان کارهایی که در والنتاین انجام می دهیم می توان در سونای نیز انجام گیرد. نباید انتظار داشته باشیم که فعلا بازیهای مخصوص آن روز همان طور که در گذشته بوده، انجام گیرد. هر هدایایی باشد که رنگ بوی عشق نیز داشته باشد. این هدایا می تواند ازشمع، گل، عروسک و صنایع دستی گرفته تا یک کتاب متغییر باشد. اگر بتوانید چیزی پیدا کنید که نشانی ازماه کامل داشته باشد که سنگ تمام می شود. کلا چیزهایی که رنگ و بویی ازماه داشته باشند متناسب تر هستند.
هدیه بهانه ای برای مناسب است برای گرامی داشت این روز و معرفی آن به دیگران از طریق ارسال اس ام اس و غیره.
برای اطلاعات بیشتر رمان(آواوا) نوشته استاد ناصر منظوری کاملترین و شیرین ترین نوشته در مورد سونآی است. در مقدمه و بخش اول کتاب توضیحات کاملی درمورد اسطوره ها و سونای و کلمات کلیدی داده شده و دربخش اصلی می توانید رمانی جذاب براساس این موضوع بخوانید. با خواندن این رمان بر تمام جنبه های سونای آگاه خواهید شد. کتاب توسط انتشارات اندیشه نو منتشر شده است.
منبع: اؤیرنجی