لائیسم و سکولاریسم!
از مدتها پیش حتی سالهاست منتظر بودم تا از ناحیه متخصصان امر و دوستانی که در زمینه جامعهشناسی و حقوق صاحب نظر بوده و دارای تحصیلات عالیه هستند، فرق لائیسم و سکولاریسم تبیین گردد. متأسفانه این کار صورت نگرفت و ناچار خود قلم برداشتم تا جهت اطلاع عموم، معلوماتم را بزبان ساده به روی کاغذ بیاورم.
همه میدانیم که حکومت جمهوری تورکیه، حکومتی که آتاتورک کبیر آن را پایهگذاری کرده، بر اساس لائیسم و حقوق بنا نهاده شد. آنچه که در ایران از لائیسم تبلیغ شده و بیشتر برعلیه نظام حکومتی تورکیه بکار برده میشود، مترادف دین زدایی و دشمنی ویژه با اسلام است.
با پرسش از چندین تن از افرادی که معمولا در جمع های دوستانه زیاد حرف میزنند و در مورد همه چیز نظر میدهند، متوجه این موضوع شدم که در بین مردم ما و در حالت عمومی کلمات سکولار و لائیک بجای همدیگر و مانند دو کلمه «هم معنی» کاربرد دارد. که نتیجه آموزشهای غیرمستقیم مراکز خاص مثل تلویزیون هست و احتمالا آگاهانه انجام گرفته است…
دقیقا نمیدانم هدف از اینگونه آموزشها چیست؟ اما چیزی که موجب دقت و اندک تحقیق بنده شد، این بود که این کلمات با ریشه لاتین، در زبانهای دیگر (غیرفارسی) به معانی متفاوت مورد استفاده هست.
حدود بیست سال پیش که اسلام گرایان تورکیه و حزب عدالت و توسعه از نظر سیاسی موفقیت های چشمگیری کسب نمودند، کتابی بنام «آتاتورک و اسلام» (بزبان اصلی) بدستم افتاد. سپس برنامهای تلویزیونی در یکی از شبکه های تورکیه با کارشناسی مرحوم پروفسور دکتر یاشار نوری (متخصص علوم دینی و الهیات) دقت و توجه مرا جلب نمود!
چیزی که میدانم برای شما نیز جالب توجه خواهد بود، سخنان پروفسور یاشار نوری در مورد تاریخچه حکومت دینی و حکومت حضرت علی(ع) است. او در یکی از برنامههای مذکور پس از ادای توضیحات کامل در مورد آتاتورک و حساسیت اش به خرافاتی که بواسطه دین وارد جامعه کردهاند، گفت: آتاتورک فردی کاملا مسلمان بوده و علاقه خاصی به نهجالبلاغه و منابعی که در مورد حضرت علی(ع) نوشته شده، داشته و همهی آنها را مطالعه مینمود.
وی افزود: اولین حکومت لائیک در تاریخ اسلام توسط حضرت علی(ع) و دومین آن توسط آتاتورک بزرگ تشکیل یافته است.
آتا جمله کوتاهی در مورد عدالت دارد که زینت بخش سالن های دادگاه، واحدهای زیرمجموعه قوه قضائیه و دادگستری تورکیه هست: «عدالت مولکون تملی دیر!» در حالیکه دقیقا این جمله را حضرت علی(ع) ۱۴۰۰ سال پیش به عربی گفته است: «العدل اساس الملک»
پروفسور یاشار نوری به چندین نامه حضرت علی به مالک اشتر نخعی و خطبههایی دیگر از نهجالبلاغه اشاره کرده و با قوانین فعلی تورکیه و برنامههای آتاتورک مقایسه مینمود که عین همند…
با توجه به توضیحات فوق میتوان گفت؛ لائیسم یعنی دخالت ندادن دین خود و طرف مقابل در زمان ارائه خدمات بعنوان نماینده حاکمیت، لائیسم یعنی؛ اداره کشور براساس قانون و رعایت کرامت انسانی، یعنی؛ برابری همه شهروندان در مقابل قانون و عدم وجود تبعیض و تفتیش عقاید!
و لائیک کسی است که حقوق همه (حتی کافران) را محترم شمارد و همه را در مقابل قانون برابر بحساب آورد! مثل همان سفارش أکید حضرت علی(ع) که فرمود: «ای مالک! انسانها یا برادران دینی تو و مسلمانند یا در خلقت مثل تو انسان خلق شدهاند، مبادا فرق بگذاری!…»
اما سکولاریسم مفهومی دیگر دارد. هدف سکولاریسم دین زدائی و حذف دین از تمام سطوح و ابعاد زندگی انسانها و جامعه میباشد. با توجه به موفقیت دینداران و همچنین احتمال موفقیت حکومت دینی بر پایه لائیسم، عده ای عمدا و آگاهانه لائیسم و سکولاریسم را مترادف نشان میدهند.
در این میان حیفم آمد که نگویم؛ روشنفکران فارس (خود پارس پندار) مثل صادق زیباکلام، سیدجواد طباطبایی و بیشتر کسانی که ما در مقاطع مختلف با عناوین مختلف شناخته ایم مانند؛ اصلاح طلب، باستانگرا، سلطنت طلب، ایرانشهری که علاقه مفرط به سکولاریزم و سکولاریزاسیون جامعه ایرانی دارند. بطوریکه طباطبایی بعد از رحلت امام خمینی(ره) در مصاحبه با نشریه لوموند فرانسه گفت: «اسلام مٌرد!» و زیباکلام که انسان گاه از بزبان آوردن حرفهایش واقعا خجالت میکشد. متأسفانه بیشتر مواقع برای معرفی شهر سکولار آرزوهایشان تورکیه را ایما میکنند.
و صد افسوس شناخت بیشتر ایرانیان از تورکیه بواسطه سریالهای تجاری- تلویزیونی (که توسط افراد خاص در کانالهای شخصی و فقط برای کسب پول ساخته میشوند) دوبله و ارائه شده توسط کانالهای ماهواره ای معلوم الحال مانند (من وتو) بوده و درست نمی باشد.
ایکاش! مردم ما برنامه تلویزیونهای دولتی تورکیه (مانند شبکه TRT که شامل چندین کانال است) را تماشا کنند، تا وضعیت شهروندان مسلمان در جامعه لائیک را درک نمایند.
والسلام