نگاهی به ممنوعیت حجاب در آستانه اتخاباتِ تورکیه

نگاهی به ممنوعیت حجاب در آستانه اتخاباتِ تورکیه

به دلیل «آیین نامه پوشش عمومی» که پس از کودتای 21 شهریور 1359(1980میلادی) در تورکیه وضع شد و حدود 31 سال به قوت خود باقی ماند، زنان نمی توانستند با روسری در مؤسسات دولتی کار کنند. ممنوعیت حجاب برای همه در مدارس ابتدایی و متوسطه (دولتی یا خصوصی)، و دانشگاه ها معتبر بود. این ممنوعیت برای دانشجویان، کارمندان، کارگران، مقامات حکومتی در دادگاه ها، ادارات دولتی و سایر مؤسسات عمومی قابل اجرا بود. اما در مدارس ابتدایی و راهنمایی و برخی از دانشگاه ها برای کسانی که به عنوان بازدیدکننده یا والدین به مدرسه می آمدند مشکلی وجود نداشت.

در مؤسسات دولتی، این ممنوعیت برای کارمندان اعمال می‌شد، برای دریافت کنندگان خدمات اعمال نمی‌شد. در دادگاه ها این ممنوعیت شامل قضات، وکلا و سایر کارمندان بود. در موسسات نظامی، ممنوعیت حجاب در گسترده‌ترین شکل خود اعمال می‌گشت و حجاب برای کسانی که حتی به عنوان ملاقات یا والدین می‌آمدند ممنوع بود، مگر اینکه پوشش مورد استفاده استانداردهای خاصی را داشته باشد (روسری باید از پایین بسته شود و مقداری مو از آن نمایان گردد).

عکس های روسری دار روی مدارک رسمی مانند مدارک ثبت نام دانشگاه و شناسنامه و همچنین هویت کارکنان دولتی ممنوع بود. در این عکس ها موها باید باز و گردن نمایان می‌شد. اجرای این ممنوعیت ها به ویژه برای دانشجویانِ دانشگاه در ترکیه بسیار شدید و بحث برانگیز بوده است.

در مناظره میان موافقان و مخالفان این ممنوعیت، حزب سوسیال دموکرات جمهوری خواه خلق و برخی احزاب سیاسی به نام سکولاریسم از این ممنوعیت‌ها دفاع می‌کردند و می‌کنند، در حالی که احزاب سیاسی محافظه کار، اسلام گرا یا ناسیونالیست مانند حزب میهن، حزب رفاه، حزب عدالت و توسعه و حزب جنبش ناسیونالیست آن را یک باور مذهبی دانسته و از عدم ممنوعیت حجاب و آزادی پوشش دفاع می کنند.

ممنوعیت روسری از دهه 1990 در ترکیه موضوع مبارزه، درگیری و بحث در میان فمینیست ها بوده است. در حالی که برخی از فمینیست ها با ممنوعیت حجاب در محدوده آزادی بیان و ذهنی سازی زنانِ بالغ مخالف بودند، برخی از فمینیست های کمالیست، از ممنوعیتِ حجاب حمایت کرده و می‌کنند.!

اما از سال ۲۰۰۲ که حزب AKP در قدرت است، ممنوعیت حجاب که میراث سکولاریست‌ها و کمالیست‌ها بود! به تدریج لغو شد. دولت ترکیه در سال ۲۰۱۰ ممنوعیت استفاده از پوشش اسلامی و حجاب در دانشگاه‌ها را لغو کرد و حق استفاده از روسری و پوشش اسلامی برای دانش آموزان در دبیرستان‌‌ها و دانشگاه‌ها و در مراکز دولتی نیز این حق از سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ تضمین شد. سپس بر اساس همه‌پرسی، قانون منع حجاب به کلی لغو گردید.

سعید مینایی