وضعیت مدارس آذربایجان یک قرن پس از افتتاح اولین مدرسه در تبریز – ابراهیم ساوالان

وضعیت مدارس آذربایجان یک قرن پس از افتتاح اولین مدرسه در تبریز

صدوسی سال پیش اولین مدرسه ایران توسط میرزا حسن رشدیه در تبریز بنیانگذاری شد. ایشان کتاب‌های آنا دیلی و وطن دیلی را برای کلاس‌های اول و دوم تالیف کرده بودند. افتتاح مدرسه به سبک جدید در آن روزها کار دشواری بود. افرادی مانند سید محمد یزدی عوام‌الناس بی‌خرد را تحریک می‌کردند و آنها نیز مدارس را غارت نموده؛ مدیران آنها را به باد کتک می‌گرفتند. اما طولی نکشید که به دلیل فرمان صریح و حمایت آشکار مظفرالدین شاه از تاسیس مدارس، تعداد مدرسه در تبریز به 19 باب رسید.

اولین مدرسه تهران (به نام رشدیه) نیز توسط میرزا حسن رشدیه تاسیس شد. مدرسه دانش تهران نیز توسط میرزا رضا تبریزی و مدرسه لقمانیه توسط لقمان‌الممالک تبریزی افتتاح شد. کم کم تعداد مدارس تهران نیز به 14 باب رسید. سه مدرسه در مشهد افتتاح شد و دو مدرسه در اصفهان باز شد که به خاطر مخالفت روحانی‌ها بلافاصله تعطیل شد. این درحالی بود که در شهرهای آذربایجان مانند اورمیه، خوی و آستارا و حتی در بعضی قصبه‌ها مانند شبستر و خامنه مدرسه افتتاح شده بود. 

با گذشت بیش از یک قرن، روستاهایمان یکی پس از دیگری خالی از سکنه می‌شود و کودکان بسیاری بی مدرسه می‌ماند. در روستای قالاجیق اهر سارا و یلدا به همراه دو دانش آموز دیگر تنها شاگردان مدرسه هستند. تنها در استان اردبیل یازده روستا و مدرسه تک دانش‌آموز وجود دارد. در برخی از روستاهای مشکین‌ چهار پایه مجبورند در یک کلاس درس بخوانند و سامان و سمیرا تنها دانش‌آموزان روستای پرچین در گرمی هستند و هر لحظه بیم آن دارند که دیگر معلمشان به روستا نیایید. 

ابراهیم ساوالان