گریزی گذرا به سیاست فرهنگی و زبانی حکومت پهلوی ها
بعد از کودتای سوم حوت فراماسون ها، همان مشروطهخواهان قبلی، در خدمت حکومت استبدادی رضا پهلوی بودند. آماج اصلی آنان تشکیل دولت_-ملت بر اساس زبان فارسی بود. پهلوی اول را همراه و هم رأی خویش ساختند و به دست وی سیاست_فرهنگی و زبانی خویش (سیاست یکسان سازی فرهنگی و زبانی) را به منظور تشکیل دولتـ ملت بر اساس زبان فارسی به مورد اجرا گذاشتند.
می دانیم که فارسی زبان ها یا همان کویرنشینان در قسمتی از حاشیۀ کویر لوت ساکن هستند. بنابراین دولت ـ ملت طبیعی بر اساس زبان فارسی باید در همان حاشیۀ کویر لوت تشکیل می شد. اما چون فراماسون ها، همان پان ایرانیست های فعلی، بر آن بودند که سند مالکیت شش دانگ ایران را به نام قوم_فارس بزنند، این بود که از طریق سیاست فرهنگی و زبانی مذکور شروع به قلمروسازی برای قوم فارس نمودند.
محمدعلی فروغی ذکاءالملک فراماسون و مشروطه خواه قبلی با تأسیس فرهنگستان زبان فارسی شروع به پالایش زبان فارسی از لغات تورکی، عربی و … کرد و در عین حال نام مناطق مسکونی و جغرافیایی تورکی را به فارسی تغییر داد. جیغاتی به سیمینه رود، ته تو وی به زرینه رود، سایین قالا به شاهیندژ، تیکان تپه به تکاب و … تغییر داده شدند.
دومین نهادی که برای اجرای سیاست یکسان سازی فرهنگی و زبانی تشکیل و به کار گرفته شد، سازمان پرورش افکار بود. این سازمان با تدوین و اجرای تئاتر به زبان فارسی، انتشار نشریه و … در راستای رواج زبان فارسی در سراسر کشور فعالیت می کرد.
اما اصلی ترین و مهمترین وظیفه در جهت سیاست یکسان سازی فرهنگی و زبانی و قلمروسازی برای زبان فارسی بر دوش وزارت معارف (آموزش و پرورش) قرار داشت. این وزارتخانه با اجبار تحصیل به زبان فارسی و منع آموزش به زبان مادری به مثابۀ ستون خیمۀ سیاست یکسان سازی فرهنگی و زبانی عمل می کرد. تحصیل اجباری به زبان فارسی و منع تحصیل به زبان مادری تبری بود در دستان پان ایرانیستها که ضربات مهلک و کشنده بر ریشۀ درخت فرهنگ و زبان تورکی وارد می کردند. برای فارسیزه کردن تورک های ایران بهترین وسیله بود.
زبان فاذری یعنی زبان محاوره ای کنونی در بین تورک های ایران و مخصوصاً در بین قشر کارمند از آثار سیاست شوم تحصیل اجباری به زبان فارسی است. در زبان فاذری نحو و کلمات جمله فارسی، و فقط فعل آخر جمله تورکی است. با برداشتن فعل تورکی آخر جمله و جایگزین آن با فارسی به راحتی امر فارسیزه کردن تورک های ایران جامۀ عمل می پوشد. برای نمونه این جمله را بخوانیم: با توجه به اینکه امسال کم باران دی، در نتیجه مزرعه لرده محصول کم اولاجاقدیر.
قادر کیانی (دانشآموختۀ علوم سیاسی)