آذربایجان جنوبی مالک سرزمینی وسیع با مساحتی بیش از یکصد و چهل هزار کیلومتر مربع و دارای نفوس جمعیتی ٢۵ – ٣۰ میلیونی میباشد. با این وجود؛ ملتی فراموش شده – ملتی بدون دولت و همچنین در مسیر دردناک پروسه آسمیلاسیون حاکمیت ایران قرار دارد.
جایگاه مهم و پتانسیل موجود آذربایجان جنوبی برای اعاده استقلال در جهان امروزی را میتوان با روشها و مقایسه های مختلف سنجید.
هم اکنون کشورهایی در سازمان ملل و دیگر سازمانهای جهانی عضو هستند که جمعیتی کمتر از ده هزار نفر و یا چند صد هزار نفری دارند.
بسیاری از کشورهای جهان از نظر ثروت بسیار فقیر، و از نظر وسعت و مساحت جغرافیایی حتی کوچکتر از کوچکترین استانهای آذربایجان جنوبی میباشند. اما علیرغم کمیت ناچیز مساحت جغرافیایی – جمعیتی و ثروت خویش، با اتکا بر استقلال ملی خود در عرصه جهانی – حقوقی برابر با دیگر ملتهای حاکم در جهان را مالک هستند و دارای حق رای، نظر، تصمیم گیری و قدرت عمل برابر – در دفاع از منافع ملی خودشان هستند.
حق ملتها در تعیین سرنوشت خویش و استقلال ملی، حقی طبیعی و قانونی آنها است
حق ملل در تعیین سرنوشت خویش – از بدویترین حقوق ملتها است که در قوانین و میثاقهای بین المللی به آن اشاره است. و نیز حق استقلال ملی، اصل حیاتی ملتها بشمار می رود.
سازمان ملل، سه سال پس از تأسیس یعنی در دهم دسامبر ۱٩۴٨ اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب نمود اگر چه در این اعلامیه حقوق ملل تحت ستم در پاره ای از ابهام قرار داشت، اما مبارزات استقلال طلبانه در جهان – سازمان ملل را وا داشت تا در آن مورد فعالیتها و تصمیماتی جدی داشته باشد.
بر همین اساس بود که در چهاردهم سپتامبر ۱٩۶۰ اعلامیه یا بیانیه اعطا استقلال را به تصویب رساند.
در این بیانیه که به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل رسیده- به حقوق بشر و برابری انسانها در زمینه های مختلف تاکید کرده است.
بیانیه جهت برقراری صلح و ثبات درجهان؛ از استقلال مردم و ملتهای بدون دولت حمایت کرده و خواهان استقلال ملتها از اسارت استعمار و اداره ثروت و اقتصاد توسط خود ملتها شده است.
این بیانیه استعمار را مانع صلح و پیشرفت جهان دانسته و خواهان پایان بدون قید و شرط سیستم مستعمراتی شده است. سازمان ملل در این بیانیه از استقلال ملل تحت ستم و ملتهایی که تمایل قوی به آزادی و استقلال دارند حمایت میکند.
اعلامیه با بیانیه اعطا استقلال به ملل تحت ستم در هفت ماده به دفاع از حقوق مردم و استقلال آنها از اسارت و سلطه بیگانگان می پردازد.
این بیانیه تسلط بیگانگان بر مردم را بر خلاف صلح، حقوق بشر و منشور سازمان ملل می داند و از حق ملتها در تعیین سرنوشت؛ تعیین آزادانه سرنوشت سیاسی و اتخاذ آزادانه سیاستها در پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش حمایت می کند.
این بیانیه به تعویق انداختن استقلال ملتها را به هر بهانه ای محکوم می کند. ضمنا هر گونه اقدام نظامی حکومت مرکزی علیه مردم استقلال طلب را محکوم نموده و از حاکمیت صلح آمیز، استقلال و تمامیت ارضی ملتهای زیر ستم پشتیبانی می کند.
و علاوه بر آن اقدامات فوری را در سرزمینهای “ملتهای بدون دولت” را میطلبد تا قدرت سیاسی به مردم آن سرزمین ها منتقل شود. بیانیه در پایان از همه دولتها می خواهد مجری اعلامیه جهانی حقوق بشر و اعلامیه اعطا استقلال به ملتها باشند و به حاکمیت سیاسی مردم و تمامیت اراضی آنها احترام بگذارند.
با گذشت زمان و ظهور مطالبات مدنی ملتها در دنیای مدرن، باعث شد تا سازمان ملل متحد مجددا در شانزدهم دسامبر ۱٩۶۶ بر پایه اعلامیه جهانی حقوق بشر و بیانیه اعطا استقلال به مسئله ملتهای بدون دولت بپردازد و در این رابطه “میثاق های بین المللی حقوق سیاسی و مدنی” را تصویب نماید و چند ماده از آن را به مسئله ملتها و حق ملل در تعیین سرنوشت خویش مختص نماید. این مصوبه در بیست و سوم مارس ۱٩٧۶ رسمی و به مرحله اجرا گذاشته شد.
میثاقهای بین اللملی با شفافیت بیشتری مانند اعلامیه اعطا استقلال از حقوق ملل بدون دولت، از حق ملل در تعیین سرنوشت خودشان و استقلال ملتها به روشنی و آشکارا حمایت کرده است.
بخش یکم – ماده اول حقوق سیاسی و مدنی میثاق بین المللی تاکید می کند که:
۱- تمامی ملتها حق تشکیل دولت و کشور مستقل خویش یا حق تعیین سرنوشت خویش را دارند. آنها با توجه به این حق می توانند به طور آزادانه حقوق سیاسی خود را تعیین و شرایط توسعه اقتصادی، اجتماعی و مدنی خود را تأمین کنند.
٢- كليه ملتها ميتوانند براي نيل به هدفهاي خود در منابع و ثروتهاي طبيعي خود بدون لطمه زدن به تعهدات ناشي از همكاري اقتصادي بينالمللي مبتني بر منافع مشترك و حقوق بينالملل آزادانه هر گونه تصرفي بنمايند. هیچ ملتی را در هیچ شرایطی نمیتوان از امکانات زندگی مخصوص به خود محروم کرد.
٣- دولتهای عضو این میثاق، از جمله دولتهای مسئول اداره کشورهای مستعمره و تحت قیومیت، باید در تحقق حق خودمختاری و احترام به این حق، طبق مقررات .منشور سازمان ملل متحد، سرعت بخشند
(ائلیار)