بحران انرژی و احتمال خیزش مردمی در تابستان ۲۰۲۵
با نزدیک شدن به تابستان، بحران انرژی در منطقه، به‌ویژه در ایران و عراق، به یکی از چالش‌های اساسی دولت‌ها تبدیل شده است. تحلیل شرایط فعلی نشان می‌دهد که مشکلات تأمین گاز و برق، نه‌تنها اقتصاد و زیرساخت‌های این کشورها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز اعتراضات گسترده و ناآرامی‌های اجتماعی شود.
فشار آمریکا و بحران انرژی در عراق
عراق به‌عنوان یکی از کشورهایی که وابستگی زیادی به گاز و برق ایران دارد، در شرایط حساسی قرار گرفته است. سیاست فشار حداکثری دولت ایالات متحده که اکنون بار دیگر توسط دونالد ترامپ دنبال می‌شود، باعث شده است که عراق از واردات گاز ایران محروم شود. مقامات آمریکایی به دولت عراق اعلام کرده‌اند که امکان پرداخت پول به ایران برای گاز وارداتی را ندارند، که این موضوع مستقیماً به بحران کمبود برق در عراق دامن می‌زند.
این وضعیت در حالی رخ می‌دهد که عراق در تابستان‌های گذشته بارها شاهد اعتراضات گسترده به دلیل بحران برق بوده است. در سال ۲۰۱۸، اعتراضات گسترده در شهرهای جنوبی مانند بصره، دولت وقت را مجبور به استعفا کرد. امسال نیز پیش‌بینی می‌شود که قطع برق طولانی‌مدت، نارضایتی عمومی را افزایش دهد و اعتراضات جدیدی را رقم بزند.
چالش‌های ایران در تأمین انرژی داخلی
درحالی‌که تحلیلگران نگران بحران انرژی در عراق هستند، ایران خود نیز با بحران مشابهی روبه‌رو است. در زمستان گذشته، بسیاری از شهرهای ایران با مشکل کمبود گاز مواجه شدند و نیروگاه‌های برق مجبور شدند برای تولید برق، از مازوت استفاده کنند. این روند، نه‌تنها باعث افزایش آلودگی هوا شد، بلکه نشان داد که ایران در تأمین انرژی داخلی نیز با چالش‌های جدی روبه‌رو است.
ایران که تا کنون یکی از تأمین‌کنندگان اصلی گاز عراق بوده است، در حال حاضر برای تأمین نیازهای داخلی خود با مشکل مواجه شده است. این مسئله، هم بر اقتصاد داخلی ایران فشار وارد می‌کند و هم نارضایتی عمومی را افزایش می‌دهد.
زمینه‌های بالقوه اعتراضات در ایران
۱. قطع برق و کمبود انرژی
اگر ایران به دلیل کاهش صادرات گاز به عراق، بتواند بخشی از بحران برق داخلی خود را کنترل کند، باز هم مسئله تأمین گاز در داخل کشور به یک چالش باقی خواهد ماند. در شهرهایی مانند تبریز و اصفهان، زمستان گذشته نیروگاه‌ها به‌جای گاز، از مازوت استفاده کردند که این امر مشکلات زیست‌محیطی و نارضایتی عمومی را افزایش داد. در تابستان، با افزایش مصرف برق، احتمال خاموشی‌های گسترده و نارضایتی عمومی بالا خواهد رفت.
۲. افزایش قیمت حامل‌های انرژی
با توجه به سیاست‌های اقتصادی دولت، احتمال افزایش قیمت برق و سوخت وجود دارد. در گذشته، هرگونه افزایش قیمت انرژی با موجی از اعتراضات مردمی همراه بوده است. اعتراضات آبان ۱۳۹۸ که در پی افزایش قیمت بنزین رخ داد، نمونه‌ای از این نارضایتی‌ها بود که به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های اجتماعی در سال‌های اخیر تبدیل شد.
۳. نارضایتی عمومی و شرایط اقتصادی
در کنار بحران انرژی، تورم، بیکاری، و کاهش ارزش پول ملی، زمینه را برای اعتراضات گسترده فراهم کرده است. بسیاری از مردم ایران، علاوه بر مشکلات اقتصادی، از سرکوب‌های سیاسی و اجتماعی نیز ناراضی هستند. این نارضایتی‌ها در صورت قطع برق و بحران انرژی، می‌تواند به اعتراضات وسیع تبدیل شود.
تابستان ۲۰۲۵: آغاز یک قیام جدید؟
با در نظر گرفتن همه این شرایط، تابستان پیش رو می‌تواند نقطه عطفی در تحولات اجتماعی و سیاسی ایران باشد. درصورتی‌که بحران برق و گاز تشدید شود و مردم با خاموشی‌های گسترده و گرمای طاقت‌فرسا مواجه شوند، احتمال وقوع اعتراضات مردمی بسیار زیاد خواهد بود.
ایران در سال‌های اخیر بارها شاهد قیام‌های مردمی در واکنش به بحران‌های اقتصادی و اجتماعی بوده است. اما این بار، هم‌زمانی چند بحران (کمبود انرژی، تورم، و فشارهای خارجی) می‌تواند شرایط را برای یک قیام گسترده‌تر فراهم کند. حکومت ایران ممکن است تلاش کند با سرکوب، این اعتراضات را کنترل کند، اما تجربه نشان داده است که سرکوب شدید، در بلندمدت، نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه باعث افزایش نارضایتی عمومی می‌شود.
نتیجه‌گیری
با توجه به بحران‌های موجود، تابستان ۲۰۲۵ می‌تواند یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی برای ایران باشد. از یک سو، فشارهای بین‌المللی و تحریم‌ها، امکان مدیریت بحران انرژی را دشوار کرده است، و از سوی دیگر، نارضایتی عمومی به نقطه اوج خود رسیده است.
این احتمال وجود دارد که بحران برق، جرقه‌ای برای یک خیزش سراسری باشد؛ قیامی که ممکن است حتی از اعتراضات پیشین گسترده‌تر شود و پایه‌های حکومت را به چالش بکشد. اکنون باید دید که حکومت ایران چگونه با این بحران روبه‌رو خواهد شد: آیا با اصلاحات و تغییر سیاست‌ها، تلاش خواهد کرد که نارضایتی عمومی را کاهش دهد، یا همچنان با سیاست‌های سرکوبگرانه، بحران را به تأخیر خواهد انداخت؟
گروه خبری- تحلیلی ـ آذتورک خبر