سزن اکسو تورکیه ده و ائلجه دونیادا تانیمیش بیر صنعتچی دیر  و طبیعی دیر که بئله بیر شخصیت ، همیشه چالیشیر که بیرنجی یئریلرده اوزونو گوسترسین .اما بو سون شارقیسی ،اونا حاشیه یاراتدی ، گومان ائتمیرم که اونون اماجی حقیقتا دینی شخصیت لری حقارت اتمک دیر.

یعنی شارقی داندا ائیله بیر حیسی دویماق اولمور . حضرت آدم(ع) و حوا شخصیت لری عموما شاعرلر و عارف لر طرفینده عتابلا سسلنیب و منجه بو شارقی دا دا بیله بیر معنا دویولور .تاسف له بعضا دیندارلار بئله مسئله لرده تئز رئاکسیا وئریرلر و فیکر ائیلیرلر بو حالدا دینه خیدمت ائدیرلر حال بو کی دینی اینانجیلار بیله تعصب لره چوخدا خوش باخمیر .تاریخده چوخ واختلار اماملارمیز بیله حرکتلره چوخ دوزومنن یاخینلاشیب لار ، حتی قارشی طرفی بیله ایفاده لری قولاندیقی چون پشیمان اولمشلار . تورکیه ده آق پارتی ایش اوستونه گلنن سونرا ، دینه فاناتیک باخانلار چوخالیب و بودا هچ یاخشی علامت دئیل. فاناتیسم دینی بویوک بیر تهلوکیه آپاریر ، بعضا حتی دین خادملرینیده ، بویوک ضربه آلتیندا قویور . و عمومیتله جمعیت ایچینده پانیک یارادیر نمونه لرنی بیز یاخین زامانلاردا ، گوروب و ائشیدمیشیک .دولت باغجالنین،سزن اکسویا سرت ایفادسی ،اولا بیلسین بو پارتیایا رغبتی دیندارلار طرفیندن قازاندیرسین ،اما بو ترکیه اوغور گتمیر. و ائلجه ایسلامین چوره سینه ده .

من سئزون اکسو نون طرفداری دئیلم عمومیتله منیم پاپ موسیقی سینن ماراغلانمیرام .و اونا گورا شخصی آرشیومده سزن اکسونون شارقی لاری یوخدور .البته یوتیوب دا اونون شارقی لارینا باخیب و دویموشام، انجاق سئزون اکسو منیم سئودگیم شارقچی دئیل . منجه تورکیه مئدیاسی و اجتماعیاتی سزن اکسونو تنقید ائده بیلر ،انجاق اونون قاپسینا یغشیب و سرت شعارلار ورمک ،یاخشی دئیل .و دئدگیم کیمی بو شارقی پلانلاشمیش بیر سناریو دئیل و کچمیش ده ده شعرلرده بونا یاخین ایفاده لر وار و اولوب.

بهنام کیانی اجیرلی

 

بکتاش آبتین خاطره همه کشته‌شدگان دربند، خصوصا شاعران مقتول را یکجا زنده کرده نقطه درهم‌جوشی اسیرکُشی و شاعرکُشی شد. هر دو گروه حاکمیت و مخالفت، دلخوشی از زنده شدن یاد و خاطره شاعران مقتول ندارند چون یا حکومت مورد تاییدشان قاتل آنهاست یا ترس آن دارند که باز شدن این پرونده‌ها، پای کشته‌شدگان دوره خودشان را نیز به میان بکشد.

ولی برای چند روز هم که شده دوباره نامهایی زنده شد که فرخی یزدی یکی از آنها بود؛ شاعری که به فرمان رضاشاه و توسط پزشک احمدی کشته شد، شاعری که در زندان لبهایش را به هم دوخته بود و بر دیوار زندان نوشته بود:
شرح این قصه شنو از دو لب دوخته‌ام
تا بسوزد دلت از درد دل سوخته‌ام.

شعر «آذربایجان» آن شاعر دل سوخته، گزارشی تاریخی از بلاهایی است که در آن دوره بر سر آذربایجان رفته است:

بود اگر تهران دَمی در یاد آذربایجان
بر فلک میرفت کی؟ فریاد آذربایجان

خاکِ خودخواهِ خطرخیزِ ریِ بی‌آبروی
داد بر باد فنا، بنیاد آذربایجان

یکسر از بی‌اعتنایی‌های تهران شد خراب
خطه‌ی مینووشِ آباد آذربایجان

از فشار خارج و داخل زمانی شاد نیست
خاطر غمدیده‌ی ناشاد آذربایجان

مُکری و سُلدوز و سلماس و خوی و ساوُجبُلاغ
سربه‌سر پامال شد ز اکراد آذربایجان

از اورمی بانگ «هَل مِن ناصر و یَنصُر» بلند
کو معینی تا کند امداد آذربایجان؟

خصم خیره، بخت تیره، والی از اهمال سست
سخت اندر زحمتند افراد آذربایجان

نیست رسم داد، کز بیدادِ شخصِ خودپرست
کر شود گوش فلک از داد آذربایجان

کی روا باشد به بند بندگی گردد اسیر!
ملت باغیرت و آزاد آذربایجان

ابراهیم رشیدی

” اوشودوم ها اوشودوم ” قرن ها قبل در آذربایجان ( محتملاً در سمت اردبیل) سروده شده است. در مطلب سروده شده مکان سیر واقعه را حدوداً راه سمت ماکو – اردبیل در آذربایجان به سمت گیلان نشان داده شده است آنجا که پس از گذر از پیچ و خم های گردنه حیران به آستارا متصل می شود که در آن زمان پوشیده از جنگل های انبوه بوده و در داخل آن ها میمون (طعمهً مخصوص ببر) وجود داشته است که به ظّن یقین طعمه ببران و گرگان شده و نسلشان بر افتاده است.
میدانیم اکنون در هیچ نقطه از جنگل های شمال ایران میمون مشاهده نمی شود و نسل این جاندار باهوش بر اثر شکار حیوانات درنده و عوامل نامساعد محیطی بطور کلی در این مناطق از بین رفته است.بعضی از ابیات این شعر توسط مردمان نواحی مختلف دخل و تصرف شده و بنا به سلایق آنها تغییر داده شده است….

اوشودوم! ها اوشودوم !
داغـــدان آلما داشیدیم

آلمـاجیغیمی آلدیـلار
منه ظـولوم سالدیلار

من ظولومدان بئزمیشم
دریــن قـویی قـازمیشام

درین قــویی بئـش گئچی
هــــانی بــــونون ائركجی؟

ائركج قــــــازاند قـاینار
قنبر یـانینــــــدا اوینــار

قنبـر گئتـدی اودونـا
قارغی باتدی بودونا

قـــــارغی دَگیـل قَمیشدی
بئـش بارمـاقی گوموشدی

گـوموشی وئـردیم تاتا
تـات منـه داری وئردی

دارینی سَپـــــدیم قوشا
قـوش منه قانات وئردی

قـاناتلاندیــــم اوچمـــاغا
حاق قـاپوسین آچمـــاغا

حاق قـاپوسو كلیـددی
كلیــد دَه‌وَه بوینــوندا
دَه وَه گیـلان یولوندا

گیـلان یولــــو بیز باغلار
دؤره ســی یارپیز باغلار

او یارپیـزدان اوزئیـــــدیم
بویـون باغی دوزئیـــــدیم

قارداشیمیـن تویــــوندا
بیرجـه دابان سوزئیدیم

گیلان یولی سَر به سَر
ایچینـده میمون گَـزَر

میمـونون بـالالاری
منی گؤردی آغلادی
تومـانینا قیغـــلادی

تومانی بولوک بولوک
آفتـابا دلیک دلیــــــک

آفتابـانی حـــــــــاقلادیق
حسـن بیَ یه سـاخلادیق

حسن بَئییـن نه یی وار؟
طـوله دَه بیـر آتی وار

آتینــــــــا آرپا ایســــــــــتر
آرپــانی کیملـــر ســـــــاتار؟
خـان قیزی خـانلار سـاتار!

حسن بَئیــــــن نه یـی وار؟
یــازی یــــازان اوغلــو وار
ایپـــک تیکــــن قیـزی وار

حسن به بَئیــــن گـــــؤی آتی
او دَره دَه کیشنــــــــه ییــــر

باجیــــسی کیلیــــم توخویور
ایچینــــــده بولبـول اوخویور

بوغاناق (مولفی مرحوم محمد_ملک‌نژاد) رومانی، رومانین ایلکینده باش اوبرازینی بوغاناغا، بورولغانا سالدیغی کیمی ائله ایلک آندان دا سیرلی تحکیه‌سی ایله، سئحیرلی ایفاده اوسلوبو ایله اوخوجوسونو دا بورولغانا سالیر. بورولغان اوخوجونو اؤز ایچینه چکیر عینی ایله باش اوبرازینی اؤز ایچینه چکدییی کیمی.
بوغاناق رومانیندا تحکیه‌چی (راوی)، زامان ماشینی کیمی‌دیر. زاماندان زامانا درحال سیاحته چیخان بیر تحکیه‌چی گئدیب چاتدیغی زامان کسیمینده اؤزونو چوخ راحات حیس ائدیر.

اوچ نسلین تحکیه (روایت) موضوعسو اولان بوغاناق رومانی، اؤزونون تحکیه‌چیسینی ایکینجی نسیلده یعنی اورتا نسیلده احاطه ائدیر. تحکیه‌چی مصطفی یا ماتانین دیلی ایله دئسک میسدانا اثرین باش‌قهرمانی اولاراق اثرین ایچینده اشتراک ائدیر. بئله تحکیه‌چییه، قهرمان تحکیه‌چی (راوی قهرمان) دئییلیر. قهرمان تحکیه‌چییه، مداخیله‌چی تحکیه‌چی(راوی مداخله‌گر) ده دئییلیر. یعنی بوتون سوژئت بویو، یا دقیق دئسک تحکیه بویو، تحکیه ماجرالاریندا اؤزو ده اثرین قهرمانی یا کاراکتئری اولاراق اشتراک ائدن کاراکتئره مداخیله‌چی قهرمان دئییلیر. مداخیله‌چی قهرمان، یازارین یئرینه اوتوراراق اونون یئرینه سوژئت‌لری سؤیله‌ییر.
اثرین بوتون بؤلومونده، اصیل یازیچی تحکیه‌ چرچیوه‌سیندن کناردا قالاراق اونون رولونو «من‌تحکیه‌چی» (راوی اول شخص) اولان باش قهرمان یئرینه یئتیریر. بو تحکیه واسیطه‌سی ایله اوخوجو، مؤلفی اونودور. بونون باشقا کاراکتئرلرده، من‌تحکیه‌چی بئینینده آخان دیلی ایله تانیش اولور. روماندا بیر یئرده مؤلفین تحکیه‌ده اولان حضورونو بیلیریک: او دا رومانین سون بؤلومودور. بو بؤلومده مؤلف، اؤزونون اساس کاراکتئری اولان «من‌تحکیه‌چی مصطفی»نی، اونون ساییقلاماقدا اولماسینی، یوخو ایله کابوسلار گؤردویونو، روحی سارسینتی‌لارینی اوخوجو ایله بؤلوشدویو حالدا، بو کاراکتئر حاقدا باخیش بوجاغی بیلدیردییی زاماندا گؤروروک. بو بؤلوم ایسه اوچونجو شخص دیلی ایله سؤیله‌نیلن بیر بؤلومدور.

بئله‌لیکله اثرده اوچ باخیش_بوجاغیندان (زاویه دید) استفاده ائدن یازیچی اونون تحکیه اوسلوبوندا باجاریقلی بیر یازیچی اولماسیندان خبر وئریر. اثرده باخیش بوجاغی اوچ‌لشیر:

الف) واسیطه‌سیز ایچ‌مونولوق (تک‌گویی درونی مستقیم)

ب) واسیطه‌لی ایچ‌مونولوق (تک‌گویی درونی غیرمستقیم)

ج) اوچونجو شخص دیلی

رومانین اساس بؤلومو بیرینجی_باخیش_بوجاغی ایله سؤیله‌نیلیر. اصلینده بوغاناقدا اولان مونولوق حادثه‌لر، سوژئت‌لر باش اوبرازین (من‌تحکیه‌چی‌نین) ایچ دانیشیقلاری واسیطه‌سی ایله اوخوجویا چاتدیریلیر. بو ایچ دانیشیقلار بعضا همان آندا یعنی روایت زامانیندا اولایلاشان حادثه و یا داورانیشلار اوزرینده‌دیر. اؤرنک اوچون تحکیه‌چی اؤز حیات یولداشینی خسته‌خانادا یانیندا گؤره‌رکن ایچینده دانیشدیغی سؤزلر همان لحظه‌یه عایددیر. آنجاق بو آنا عاید اولان دانیشیقدا بیردن بیره کئچمیشی ده بو سوژئت‌لره قاتدیقدا اونون مونولوقو خاطیره سایاغی اولور. چونکی کئچمیشه قاییدیر. بعضی حاللاردا ایسه اونون دانیشیق و مونولوقونون زامانی بللی دئییل. عمومیتله مونولوق چوخ شاخه‌لی بیر باخیش بوجاغی‌دیر. اونون ایچینده هر ایش گؤرمک اولار. کیچیک بیر ائپیزودیک دانیشیقلا باخیش بوجاغینی دییشدیرمک اولار. ائلاستیک بیر ماهیتی وار. بوغاناق بوتون بو باخیش بوجاقلارینی سیناییر. اونون مونولوق‌لاری واسیطه‌سیزدیر. بونا گؤره ده بیرینجی شخص دیلی ایله سؤیله‌نیلیر؛ و بوتون بو سبب‌لره گؤره، اثرین « شعور_آخینی» (جریان سیال ذهن) اوسلوبوندا یازیلماسینا چوخلو شاهیدلر گتیرمک اولار. یازیچی بو اوسلوبدان استفاده ائدرکن نئچه مقصدی قارشیسینا قویور:

1. رومان، شعور آخینی اوسلوبا مخصوص اولان بیرینجی شخص دیلی ایله سؤیله‌نیله‌رک یازیچی بونونلا دا ایچ‌مونولوقلو اوبرازلار یاراتماغا جان آتیر. بونونلا او متن‌آلتی دیالوقلار یاراتماقدا دا اوغورلو گؤرونور.

2. یوخاریدا دئدییمیزه اساسلاناراق یازیچی بو اوسلوبو سئچمکله، باش قهرمان و کاراکتئرین داخیلی توققوشمالارینی، خاراکتئرینی، ایچ‌چالخینتی‌لارینی، روحی سارسینتی‌لارینی اورتایا قویور.

3. بو اوسلوب واسیطه‌سی ایله زامان، خطی‌لیکدن چیخیر. اثری بیر غیرخطی تحکیه اوسلوبو ایله ایزله‌ییریک.

4. ایچ‌مونولوقدا بیز کاراکتئرین شعور آخینیندا چات (گسست) گؤروروک. اونلارین چوخو بیر بیری‌نین آردی آردینا گلمیر ظاهرا ییغجام اولمایان جومله‌لر ایشله‌نیلیر. کلمه‌لر بیر چوخ حالدا یاری ایشله‌نیر. یا جومله‌لر کامیل اولمادان یاریدا بوراخیلیر. (بونلارین هامیسینا بو روماندا نمونه‌لر وار).
5. شعور آخینی اوسلوبونون باشقا بیر اؤزللییی اولان #شعرسل نثردیر. بو اثرین ایلک بؤلومونده اولان شعرسل و بدیعی نثر بونا شاهیددیر. بوندان علاوه، یازیچی #من‌تحکیه‌چی دیلی ایله نقل ائتدییی سوژئت‌لرین بیر چوخ بؤلومونده ده بو نوع نثردن استفاده ائدیر.

سوندا دئمه‌لییم کی بوغاناق رومانی‌نین اورتالاماسی یوخدور. بو کیتابی اوخویان اوخوجو یا حدسیز درجه‌ده سئوه بیلر؛ یا دا اثری آنلامسیز بیر اثر ساناراق اونو سئومه‌یه‌جکدیر. بو کیتابی، اوخوجوسو ایله دیرلندیرمک اولار. پروفسیونال اوخوجو اوندا اوسلوبون پروفسیونال‌لیغینی تاپدیقدا حدسیز درجه‌ده سئویملی بیر رومان کیمی دیرلندیره‌جکدیر. بونون عکسینی دوشونن‌لر، رومانین تحکیه اوسلوبونون قاتیشیق‌لیغیندا ایتیب قالان اوخوجو ایسه بو کیتابی بلکه ده اوخومادان یاریدا کنارا قویا بیلر.

همت شهبازی

هر ملتی برای خود دارای فرهنگ، زبان، ادبیات و تمدن خاصی می باشد که از ویژگی های اصلی آن ملت محسوب می شود. ما ترکان درخراسان بزرگ نیز دارای فرهنگ، آداب و رسوم سنتی مخصوص خودمان می باشیم که باید قدر آن را بدانیم. فرهنگ ما، در واقع سند هستی و هویت ما محسوب می شود و هر یک از ما به اندازه فعالیت خود در هر چه غنی تر شدن آن سهمی را دارا هستیم و در قبال آن تعهداتی به عهده داریم. بایستی در شناختن، شناساندن و احیای ارزش های فرهنگی و سنتی نهفته در این منطقه از کشورمان قدم برداریم که وظیفه ایست همگانی!
فرهنگ عمومی، میراث غیرمادی ملت هاست و یکی از ویژگی های آن، تکرارپذیری و قابلیت انتقال آن به نسل های آینده است. از این رو می توان فرهنگ عمومی ترکان در منطقه خراسان بزرگ را مجموعه ای از رفتارها، گفتارها، پوشش ها، آداب، رسوم و عاداتی دانست که ترکان این منطقه آن ها از گذشتگان و نیاکان خود به ارث برده اند. عاداتی که شاید از ابتدای بشریت آغاز شده و یا لااقل مربوط به دوره های بسیار باستانی می باشند؛ به عبارت کلی تر می توان فولکلور را میراث قومی و معنوی ترکان در این منطقه دانست.
هر چند فرهنگ عمومی ترکی، میراث پیشینیان است، اما در حال حاضر و در بطن زندگی امروزی ترکان نیز وجود دارد و هنوز هم زنده، پویا، جذاب و با صلابت بر پای ایستاده است. ترکان در خراسان بزرگ، در حال حاضر نیز با مجموعه دانسته هایی از گذشته های دور و از نسل های گذشته به جا مانده و سینه به سینه جا عوض کرده و به آن ها رسیده است زندگی می کنند. در حقیقت همین فرهنگ است که تا حد زیادی به زندگی آن ها معنا و مفهوم می بخشد. آن ها را به ادامه زندگی دلگرم می سازد. در واقع، اگر فرهنگ ترکان را از آن ها بگیریم، تمام هویت آن ها را گرفته ایم که بدون آن زندگی غیرممکن خواهد بود.
هر چند در برخی موارد فرهنگ حاکم بر زندگی امروزی ترکان، با فرهنگی که پیشینیان ما با آن زندگی می کرده اند متفاوت است؛ اما به هر حال، بخشی از میراث گذشتگان ماست که بنا به مقتضیات زمان و شرایط امروز، تغییراتی در آن بوجود آمده است و به شکل قابل استفاده برای زندگی امروز ما تبدیل گرده است.
به علت گستردگی موضوع فرهنگ، تنوع بسیار زیاد آن و با توجه به اینکه هر منطقه، شهر و روستا علاوه بر آثار فرهنگی مشترک، آثار مخصوص به خود را نیز دارا می باشد و نیز جمع آوری تمامی آثار فرهنگی منطقه مورد نظر، آن هم با وارینت های مختلف، کاری ناممکن است؛ اما تلاش های بسیاری در حوزه جمع آوری فرهنگ منطقه خراسان انجام گرفته است.
در گردآوری این مجموعه سعی بر آن شده که با ترکان هر محل و به خصوص با بزرگان و افرادی که بیشتر در روستا و شهرها قابل اعتماد هستند، هم صحبت شده و پس از آشنایی با فرهنگ، آداب و رسوم مردم، آن ها را به رشته تحریر در آوریم تا خوانندگان نیز با آن آشنا شوند و با تلاش چندین ساله و بدون برداشت های شخصی و دور از واقعیت، مطالب و یافته های خود را به طور ساده و قابل فهم مکتوب کنیم تا گذشت زمان باعث پاک شدن آن ها از خاطره ها نشود.
هر چند متن ها و ادبیات ترکی در هر یک از موارد فوق از شهر یا منطقه خاصی جمع آوری شده اند، ولی تقریبا در بین تمامی ترکان خراسان و حتی دیگر ترکان در شهرهای ایران با اندکی تفاوت یافت می شوند. جهت حفظ اثر معنوی و شفاهی، آن ها را با ذکر راوی و منبع آورده ایم، بدینوسیله از همکاری تک تک همه عزیزان قدردانی و تشکر می نماییم.
امیدواریم این خدمت فرهنگی و ادبی که اغلب عبارات ترکی در آن، جهت سهولت درک معنایی، تصحیح و به فارسی نیز ترجمه شده اند، مورد قبول تمامی عزیزانی که عشق به زبان مادری، فرهنگ، هویت و وطن خود دارند، قرار گیرد و بتواند به صورت یک الگوی راه گشا و زمینه ساز پژوهش، مورد توجه کسانی که به گردآوری سنت های شفاهی منطقه خود علاقه دارند؛ واقع شود.

معرفی و شناساندن فولکلور (فرهنگ عامه) در مقام شاخص مهم فرهنگی در هر منطقه پیوندهای عمیق بین نسل امروز و پیشینه فرهنگی خود برقرار می سازد و منبع مناسبی برای معرفی داشته ها و ظرفیت های فرهنگی منطقه است که نویسنده در این کتاب تلاش کرده است با استفاده از منابع موجود و تحقیقات میدانی، فرهنگ عامه ترکان خراسان را به دوستداران و علاقمندان به فرهنگ و کتاب معرفی نماید.
کتاب ” نگاهی به فرهنگ ترکان خراسان” نوشته اسماعیل سالاریان شامل 31 فصل است که بخش های مهمی از فرهنگ ترکان خراسان از جمله آداب و رسوم، باورها، رقص ها، بازی ها، طبابت سنتی، لباس های سنتی، غذاهای بومی و فصولی از ادبیات شفاهی و … را در بردارد.

اسماعیل سالاریان

 

آذربایجان ادبیاتی تاریخینه آلماس ایلدیریم کیمی داخیل اولموش شاعیرین اصل آدی عبدالحسن‌دیر. آنجاق اوشاقلیقدان اونو آتاسی‌نین آدی ایله آلماس چاغیریردیلار. شعرلرینی آلماس ایلدیریم امضاسیله درج ائتدیییندن بو آدلا دا تانینمیش و مشهورلاشمیشدیر.
آلماس ایلدیریم 1907- جی ایل مارس آیی‌نین 25- ده باکی‌نین قالا کندینده آنادان اولموشدور. آذربایجاندا ساوئت حاکمیتی قورولدوقدان سونرا آلماس ایلدیریمین بئی نسلینه اونو ساوئت توتالیتار رئژیمی طرفیندن حیاتا کئچیریلن جزا تدبیرلری‌نین هدفینه چئویریر. وارلی تاجیر اوغلو اولدوغونا گؤره او، آذربایجان دؤلت یونیوئرسیته‌سی‌نین شرق ادبیاتی فاکولته‌سیندن خارج ائدیلمیشدیر.
1926- جی ایلده شاعیر سلیمان رستم ایله بیرلیکده (دون- بوگون) آدلی شعر مجموعه‌سی‌نین مؤلفی اولور.
1928- ده شعرلرینده ایفاده اولونان #میللتچی ساولارینا گؤره، ساوئت حاکمیتی طرفیندن داغیستانا سورگون ائدیلیر.
سورگونده «داغلاردان خاطیره‌لر» ، «کیریمه‌ده آخشام‌لار»، «سلیمخان» و «گوناه کیمده دیر؟» آدلی شعرلرینی یازیر. 1930- جی ایلده باکی‌یا قاییدیب «داغلار سسله‌نرکن» شعرلر مجموعه‌سینی نشر ائتدیریر. آنجاق کتاب سانسوردان کئچمه‌ییب شاعیرین آذربایجان یازیچی‌لار بیرلیییندن قووولماسینا سبب اولور.
بو دفعه او #ترکمنستانا سورگون ائدیلیر. اورادا بیر مدّت مکتب باشچیسی وظیفه‌سینده چالیشیر. آذربایجاندان عشق‌آبادا گؤندریلن QPU تشکیلاتی‌نین باشچیسی یعنی اکبر روحی اؤز مشاهده‌لری اساسیندا بئله نتیجه‌یه گلمیشدیرکی:
«آلماس ایلدیریم ایدئولوژیمیز اوچون ضررلی بیر انسان دیر…»
بوندان سونرا تورکمنیستاندا قالماق آلماس ایلدیریم اوچون تهلوکه‌لی ایدی و 1933- جی ایلین ژوئن آییندا او یئنیجه ائولندییی زیور خانیمی و اوچ آیلیق کؤرپه‌سی آزری ده گؤتوروب ایرانا دوغرو استقامت آلان قاچاقچی بیر دوه کاروانینا قوشولور.
سرحد گؤزتچی‌لرینین و گؤمروک مأمورلاری‌نین گؤزونه گؤرونمه‌مک اوچون ان چتین جیغیرلارلا سیلدیریم قایالار اؤتوب، اوجا داغلار آشدیقدان سونرا بؤیوک مشقت‌له ایران تورپاغینا چاتیرلار.
ایلدیریم درحال حبس اولونور. 25 گون دوستاقدا قالیر. اونو بولشئویک جاسوسو حئساب ائده‌رک شکنجه وئریلیر. ایسته‌دیک‌لری معلوماتی قوپارماق اوچون سینه‌سینه قدر سویوق سویون ایچریسینده ساخلاییرلار. بو شکنجه شاعیرین ساغلاملیغینا دَرین ایزلر قویور. او ساغالماز بؤیرک خسته‌لییینه مبتلا اولور. نهایت آزاد ائدیلیب مشهد شهرینه گؤنده‌ریلیر. بوردا اوره‌یینجه ایش تاپا بیلمه‌ین آلماس ایلدیریم چوخ یوخسول، آجیناجاقلی حیات سورور. نهایتده ایراندان تورکیه اؤلکه‌سینه یول دؤیور و یانوارین 14- جی گونونده، ائل آغزی منطقه‌سینده دونیادان کؤچور. مزارینا نور یاغسین.

شاهین مرادی

ساعت ۱۶:۳۲دقیقه شنبه ۲۵دی زلزله ای به بزرگی ۴/۳ درجه منطقه عمومی اورمیه را لرزاند. کانون این زلزله در منطقه مرزی سرو sero محاسبه شده است.
وقوع فعالیتهای اخیر در غرب ایران که ناشی از فشردگی فلات ایران مابین صفحات عربستان و توران می باشد سبب فعال شدن گسلهای محلی آذربایجان در مناطق استان آذربایجان غربی شده است که بسیار طبیعی است. زلزله های کوچک اورمیه نیز از این جمله می باشد.
شکستگی های زمین از جنوب وان وارد استان آذربایجان غربی شده و پس از عبور از مرز ایران با ترکیه به گسل سیلوانا مشهور می باشد. اين گسل در واقع از شمال و جنوب روستاي سيلوانا عبور مي كند. گسل شمالي از شمالغرب روستاي بند شروع و تا شمالشرق روستاي هلوري به پايان ميرسد. گسل جنوبي نيز از شمالغرب روستاي كوسه سو شروع و در حالي كه در حدود 3 كيلومتر به موازات گسل شمالي پيش مي ايد به طرف جنوب محرف شده و در نزديكي روستاي راژان به پايان ميرسد. گسل دیگر نيز به طول تقریب ۲۳ كيلومتر از جنوب روستاي انبي شروع شده و بعد در قستهاي جنوبي كوه سه گوشه به پايان مي رسد. اين گسل نسبت به گسل سيلوان بزرگتر و اصلي است. ادامه اين گسل در جنوب انبي به گسل شمالي سيلوانا مي رسد. گسل مهم دیگر اورمیه گسل بدكار می باشد که داراي شاخه هاي فرعي تر بسيار زيادي مي باشدطول اين گسل نيز در حدود 28 كيلو متر مي باشد.كه در قسمتهاي شمالي و جنوبي روستاي جرمي و بدكار به موازات همدي گر هستند. راستاي اين گسل خمدار N-S مي باشد .گسل دیگر منطقه گسل دیلزی می باشد که طول آن بالغ بر 45 كيلومتر است . داراي راستاي شمالي جنوبي و توان لرزه زائي آن نسبت به ديگر گسل هاي محلي زياد مي باشد.
با توجه به طول کم این گسلها و فاصله از شهر و احتمال شکستگی حداکثر نصف این گسلها در اثر فشارهای تکتونیکی زلزله بزرگ برای منطقه اورمیه متصور نمی باشد و شهر اورمیه از نقطه نظر زلزله خیری دارای درجه متوسط می باشد. این تنشها در منطقه به صورت ریز زلزله در مناطق خوی و سلماس و حتی مناطق پسوه اشنویه نمود پیدا خواهد کرد. با اینحال زلزله بزرگتری برای منطقه اورمیه متصور نمی‌گردد.
علی‌ایحال با توجه به عدم توانایی تکنولوژی فعلی بشری برای پیشبینی زلزله لزوم توجه به موارد ایمنی شرط احتیاط می‌باشد و لازم است همشهریان عزیز موارد قبل و حین زلزله را با هماهنگی مراجع ذیصلاح از جمله ستاد بحران و هلال احمر رعایت نمایند.

دکتر توحید ملک زاده

شخصیت اصلی داستان «قاراجا قیز» نوشته سلیمان ثانی، دختری به نام توتو است که مادرش همیشه او را قاراجا قیز صدا میکرد. خانواده قاراجا قیز برای لقمه نانی از موطن خودشان در جنوب ارس به مناطق شمالی آن رود سفر کرده بودند و مرگ والدین باعث شد که در ادامه داستان، دخترک برای لقمه نانی به رقاصی و آوازخوانی در یک گروه سیرک روی آورد.

اکثر داستانهای سلیمان ثانی ریشه در واقعیت داشتند و انتخاب دختری از اهالی جنوب ارس برای شخصیت اصلی این داستان، نشانگر آنست که در آن دوره خیلی‌ها برای گذران زندگی دست به چنین کاری زده‌اند و فاطما مختاراووا یکی از آنها بوده است.

فاطما ششم فروردین 1272 در اورمیه بدنیا آمده در دو سالگی به همراه خانواده به روسیه رفت و یکسال بعد پدرش را از دست داد. او برای لقمه نانی به آوازخوانی در کوچه و بازار پترزبورگ روی آورده با پیوستن به یک گروه سیرک خواننده و تکنواز قارمون آن گروه شد. صدای ملیح و دلنشین او چنان شهرتی به هم رساند که دانشکده موسیقی پترزبورگ از او خواست تا جهت تحصیل در رشته موسیقی وارد آن دانشگاه شود و این آغاز راه زنی شد که از او به عنوان اولین خواننده زن اوپرای آذربایجان یاد میشود.

بعد از تحصیل و در فاصله سال‌های 1917 تا 1938 سالن‌های کنسرت اکثر شهرهای روسیه مانند قازان، پترزبورگ، کیئف، خارکوف، اودسا و تفلیس شاهد هنرنمایی قاراجا قیزی شد که بجای داستانهای سلیمان ثانی از شهر اورمیه آمده، با کلی شهرت در 45 سالگی وارد باکو شد. فاطما پانزده سال خواننده اوپرای باکو شده و برای همیشه در آنجا ماندگار شد. او 23 فوریه 1940 نشان خالق آرتیستی را دریافت کرده و 22 مهر 1351 شمسی در خیابان فخری آن شهر به خواب ابدی رفت.

موسیقی ضمیمه شده، قطعه‌ای از اوپرای حکیم نظامی با نویسندگی و آهنگسازی افراسیاب بدل‌بَیلی و اجرای فاطما مختاراووا است.

ابراهیم رشیدی

ما متعلق و منتصب به هویت جمعی خود هستیم؛ پلمپ مرکز بوم گردی آنام زنجان به جرم همکاری در تهیه موزیک تورکی و سپس فشار جامعه مدنی و بازگشایی آن مسئله ای نیست که به راحتی از کنار آن گذشت میان این پلمپ و آن بازگشایی سیاست و تاریخی نهفته است.

سیاستی که سرمایه کلانی برای آسمیله کردن زنجان خرج شده است و می شود. تاریخی که در زمانه فرقه دموکرات و در بحث ولایت خمسه میتینگ پنجاه هزار نفری مردم زنجان در اعتراض به اینکه از حیث کلیه ی خصایص ملی یعنی زبان و آداب و رسوم زنجان جز لاینفک آذربایجان است.

“مامی کلارک” در تعریف هویت جمعی قضییه ی عروسک های کودکان سیاهپوست پیش می کشد و می گوید: کودکان از عروسک های شبیه خودشان متنفر بودند و عروسک هایی را ترجیح می دادند که پوست روشن و چهره ای شبیه سفید پوستان دارند. هویتی به مانند: هویت زبانی، قومی، دینی و ملی است که فرد خود را متعلق و منتصب و مدیون آن می داند. اما بازتابی که جامعه از این هویت جمعی فرد، به او می دهد بسیار در احترام به خویشتن و احساس تکلیف در برابر هویت جمعی موثر است.

سالهاست نهادهایی که نبض آنها در دست دولت حاکم است مانند تلویزیون،‌ مدرسه، کتابها، رسانه ها چنان بازتابی از هویت جمعی ما ارائه داده اند تا نسل های جدید عدم احترام به خویشتن و فرار از هویت را بیاموزند. ولی مدت مدیدی است که این اقدامات دیگر کارساز نیست و ما نسلی از آگاهی در راه داریم، نسل آگاهی که نه تاریخ در مقابل آنان مجبور به تکرار است، نه ما محکوم به تکرار.

در کلیپی که مشاهده شده است نسلی جدید و مدرن با آهنگ ترکی ست که نوید بخش این است که ما سوار کاروان مدنیت و مدرنیت به سوی فردایی که “خود پنداری” و “احترام به خویشتن” از شاخصه های بارز هویت جمعی باشد رهسپاریم.

نویسنده: مهراب مقصودزاده

• زبان و فرهنگ ایل قشقایی و رابطهٔ آن با زبان مادری
• ملی گرایی خصوصا کشورهای جهان سومی اهرمی برای استقلال طلبی و رهایی از استعمار