دموکراسی مان در آینده به چه شکلی خواهد بود؟
(تکنگاری* تجربه تمرین دموکراسی در یک سازمان مردم نهاد)
پس از یکسال اعتراض و فشار مستمر اعضای یک ان.جی.او به عدم برگزاری مجمع عمومی پس از ۶ سال، مدیریت آن مجبور به برگزاری مجمع عمومی شد. بنابر مشاهدات نزدیکم که حاصل حضور بیش از ۶ ساله در آن سازمان است، علل عدم برگزاری مجمع عمومی در این سازمان موارد زیر می باشد:
۱- عدم وجود فشار از سوی اعضای ان.جی.او به مدیر سازمان جهت برگزاری انتخابات
۲- عضوگیری و جذب اعضا با معیارهای ایدئولوژیک. این عضوگیری نه بصورت انتخابی بلکه به نحوی بود که اکثر افرادی که تضادهای ایدئولوژیک با مدیریت داشتند بنابر علل زیر از ادامه همکاری با آن منصرف میگردیدند:
۲-۱-وجود جوّ سنگین ایدئولوژیک در سازمان. از نمودهای این جو سنگین ایدئولوژیک:
-گفتگوی اعضا با ادبیات خاص که بسیاری از کلمات و لغات بلحاظ زبانشناختی قابل فهم برای اکثر اعضای جدید نبود.
-و وجود وابستگیهای سیاسی خاص که حاکم بر جوّ سازمان بود.
۳- عدم وجود اعتقاد به مبانی دموکراسی در سازمان در بین مدیر و اعضای دایمی آن.
۴- از نتایج عوامل ۲و۳: جمع شدن تعدادی از افراد حول محور ۱ الی۳ نفر در سازمان که گروههای مرید-مرادی را شکل دادهاند.
۵- ارتباطات خاص مدیر سازمان با افراد حاکمیتی در سازمانهای اداری مربوطه(مربوط به موضوع فعالیت سازمان) و نیز سازمانهای نامربوطه(!) که موجب برقراری نگرش و جو محافظهکارانه در ان.جی.او گردیده است. این رفتار محافظهکارانه، خود در راستای اهداف سازمانی نهادهای حاکمیتی است که بنظر میرسد در قبال قول رساندن منافع آنی و آتی و نیز تهدیدها و دستورات دیکتهشده آنها به مدیریت میباشد!
۶- و نبود علاقهمندی و تخصص در موضوع تخصصی ان.جی.او در مدیر و اعضای دایمی که مانع حضور افراد دغدغهمند در سازمان میشد.
این عوامل باعث عدم حضور افراد کثیری در سازمان شده که در نتیجه سازمان به جمع محدودی از اعضا که دغدغههای غیر تخصصی و غیر دموکراتیک دارند تبدیل شده است.
اما با حضور و تلاش افراد معدودی در این سازمان، بعد از ۶سال مراد و مریدان یادشده اقدام به برگزاری مجمع عمومی کردهاند. اما نحوه برگزاری این مجمع عمومی حاوی نکات عمیقی است که در ادامه اشاره میکنم:
بنابر مستندات موجود و اظهارات چندین باره مدیر سازمان در جمع اعضا، بیش از ۴۰۰ نفر فُرم عضویت را پُر کردهاند. اما بنابر دلایل ذکر شده در بالا، سازمان در نتیجه عملکرد مدیر و مریدان معدود وی توان نگاهداشت و به فعالیتگیری بسیاری از این افراد را در سازمان نداشته است.
در نتیجه عوامل و روند یاد شده، مدیر سازمان و مریدان وی در اعلامی رسمی دست به انتخاباتی فرمایشی و نمایشی زدهاند. قسمتی از این اعلام را باهم بخوانیم:
“اعضای دارای فرم عضویت، با تاریخ عضویت قبل از ۲۹ اسفند ۱۴۰۰، که در سال اخیر حداقلی از فعالیت را داشته و حداقلی از کمک مالی به جمعیت نمودهاند، حق انتخاب شدن و انتخاب کردن خواهند داشت و دعوتنامه رسمی به ایشان فرستاده خواهد شد.”
در این اعلام رسمی، مدیریت سازمان، خود تشخیص میدهد که اعضای دارای فرم عضویت که حداقلی از فعالیت را داشته باشند و نیز حداقلی از کمک مالی را پرداخت کنند، حق انتخاب شدن و انتخاب کردن را در آن سازمان دارند؛ بدون تعریف فعالیت و حداقل آن و یا حداقل کمک مالی و آنهم فقط در یکسال گذشته. که البته در ادامه بیان خواهم داشت که این تعاریف خود منتج از چه نگرشی است. در نتیجه تعاریف فوق، از بیش از ۴۰۰ نفر عضو مجمع که حق حضور در مجمع عمومی را دارند، تنها از حدود ۴۰-۵۰ نفر دعوت بعمل آمده است.
تعاریف دارای ابهام، جداسازی افراد گروه(و جامعه) به طیفهای مختلف(فعال-غیرفعال، خودی-غیرخودی و…)، جسارت در تشخیص و اعطای حق به افراد جهت انتخاب کردن و یا انتخاب شدن، از ویژگیهای مشخص سیستمهای استبدادی است.
آنچه که از واکاوی مباحث فوق منتج میگردد اینکه چرخه موجود استبدادی که بسیاری از نهادها و شئونات زندگی را در جامعه ما در نوردیده، در سازمان فوق در حال چرخیدن است. نظریه پرداز توسعه، عجماوغلو و همکارش اسم این چرخه را چرخه شوم گذاردهاند. بنظر میرسد که این چرخه شوم در بسیاری از سازمانها و گروههای برخاسته از مردم جریان دارد. جایی که نخبگان باصطلاح مردمی(که بلحاظ تعداد و تُن صدا در اکثریتند) در آن دم از دموکراسی و آرمانهای بشری میزنند ولی در عمل در نفی دموکراسی، از حاکمان نیز سبقت میگیرند. نکته هولناک مسئله نیز این میباشد که این نخبگان داعیه تغییر و برقراری سیستم دموکراسی در آینده را برایمان دارند!
*تک نگاری: مطالعه یک امر اجتماعی،نهاد،جمعیت،جامعه،گروه یا سازمان معینی است که با شناسایی دقیق آن میتوانیم به یک سری قواعد کلی که احتمالا در موارد مشابه دیگر نیز برقرار است برسیم.
دموکراسی مان در آینده به چه شکلی خواهد بود؟
حسین ادیبان