ایران درگیر بحران است و پیشنهاد مذاکره ترامپ آن را تسهیل نخواهد کرد
در حالی که سیاست داخلی ایران در سال‌های اخیر به بی‌ثبات‌ترین وضعیت خود رسیده است، خطر تشدید تنش‌ها افزایش می‌یابد.
رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، در نامه‌ای به رهبری ایران پیشنهاد از سرگیری مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای این کشور را ارائه کرده است. این پیشنهاد در زمانی مطرح شده که سیاست داخلی ایران در یکی از ناپایدارترین دوره‌های خود قرار دارد.
ماه گذشته، پارلمان ایران که تحت سلطه محافظه‌کاران است، وزیر اقتصاد باسابقه، عبدالناصر همتی، را استیضاح و برکنار کرد. این اقدام همچنین باعث حذف محمدجواد ظریف، معاون رئیس‌جمهور و یکی از برجسته‌ترین چهره‌های اصلاح‌طلب شد.
هر دو اقدام در تضاد آشکار با خواسته‌های رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان بود، اما تحت فشار تحریم‌های اقتصادی آمریکا و بحران اقتصادی، رهبر ۸۵ ساله ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، تصمیم گرفت از پزشکیان حمایت کند.
پارلمان، که اکنون احساس قدرت بیشتری می‌کند، ۱۱ وزیر دیگر را برای پاسخگویی به ۴۹ سؤال در مورد اقدامات خود احضار کرده است. این اقدام به عنوان تلاشی برای تضعیف و کنترل بیشتر دولت پزشکیان تلقی می‌شود.
شایعاتی درباره استعفای قریب‌الوقوع پزشکیان منتشر شده است. استعفای او تأیید خواهد کرد که «دولت پنهان» در ایران حاضر به پذیرش تغییرات قدرت نیست.
در یک سخنرانی صریح، پزشکیان تأکید کرد که او طرفدار مذاکره با غرب بوده، اما رهبر عالی ایران این گزینه را رد کرده است.
او گفت: «موضع من همیشه حمایت از مذاکرات بوده و خواهد ماند، اما اکنون باید از چارچوبی که رهبر تعیین کرده پیروی کنیم. ما باید راهی برای تطبیق خود با این شرایط پیدا کنیم.»
پزشکیان همچنین از مشکلات اقتصادی ایران سخن گفت: «از زمانی که دولت را در دست گرفته‌ایم، با کمبود انرژی، مشکلات در بخش کشاورزی، بدهی‌های زیاد به بخش‌های بهداشت و درمان، حقوق بازنشستگی و غیره روبه‌رو بوده‌ایم.»
علاوه بر این، او تأکید کرد که تلاش‌هایش برای کاهش فشار بر زنان در مورد حجاب با مخالفت‌های شدید روبه‌رو شده است. روز شنبه، او بار دیگر به دلیل مشکلات در تأمین انرژی از مردم عذرخواهی کرد.
نگرانی‌های امنیتی در منطقه
نخست‌وزیر قطر، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، هشدار داده است که هرگونه حمله به نیروگاه هسته‌ای بوشهر ممکن است منجر به بحران در تأمین آب منطقه شود. وی در مصاحبه‌ای گفت که در صورت نشت مواد رادیواکتیو از این نیروگاه، طی سه روز، کل منطقه خلیج فارس با بحران آب آشامیدنی روبه‌رو خواهد شد، زیرا تمام کشورهای منطقه به سیستم‌های نمک‌زدایی آب وابسته هستند.
وی هشدار داد که این وضعیت نه‌تنها زندگی دریایی، بلکه حیات تمام منطقه را تهدید خواهد کرد.
نگاه ایران به پیشنهاد ترامپ
محافظه‌کاران ایران مدت‌هاست که معتقدند ترامپ و متحدش اسرائیل غیرقابل اعتمادند و به دنبال تغییر رژیم در ایران هستند.
پزشکیان در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری ادعا کرده بود که ایران می‌تواند بدون رویارویی با غرب، استقلال خود را حفظ کند. اما اگر پیشنهاد ترامپ شامل شروط سخت‌گیرانه‌ای باشد، محافظه‌کاران آن را دلیلی بر اثبات مواضع خود خواهند دانست.
در صورت رد پیشنهاد ترامپ، احتمال حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران افزایش خواهد یافت. در این سناریو، بزرگ‌ترین مانع ایران برای پاسخ نظامی، تهدیدات متعدد اسرائیل مبنی بر نابودی سیستم دفاع هوایی تهران خواهد بود.
در عین حال، دیپلمات‌های ایران به‌طور حرفه‌ای اعلام کرده‌اند که حاضر به مذاکره مستقیم با آمریکا نیستند. این موضع امکان مذاکرات غیرمستقیم، مشابه گفت‌وگوهای بی‌نتیجه‌ای که در دوران دولت بایدن با میانجی‌گری روسیه در وین انجام شد، را باز نگه می‌دارد. این روند می‌تواند برای ایران فرصتی برای خرید زمان فراهم کند.
در داخل ایران، اجماع بر این است که نامه ترامپ بخشی از یک جنگ روانی است که هدف آن ایجاد اختلافات داخلی در ایران و تشدید بحران میان تهران و غرب است.
درک آنچه در حال وقوع است و آنچه در آینده رخ خواهد داد، مهم‌تر از همیشه شده است.
پاتریک وینتور / سردبیر دیپلماسی بی بی سی انگلیسی
ترجمه از : آذتورک خبر