هم‌زمانی سفر نتانیاهو و پزشکیان به باکو؛ تقابل نمادین یا بازی چندلایه در قفقاز؟
در حالی که رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، از تاریخ ۲۸ آوریل سفر رسمی خود را به جمهوری آذربایجان آغاز می‌کند، منابع عبری گزارش داده‌اند که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز در اوایل ماه مه راهی باکو خواهد شد. این تقارن زمانی، بیش از آن‌که یک تصادف دیپلماتیک باشد، حامل پیام‌هایی چندلایه در سطح منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای است.
بر اساس گزارش Ynetnews، محور اصلی دیدار نتانیاهو با الهام علی‌اف، گفت‌وگو درباره حضور نظامی ترکیه در سوریه اعلام شده است. اما منابع غیررسمی نزدیک به نهادهای امنیتی ایران بر این باورند که موضوعات مهم‌تری نظیر تلاش برای الحاق آذربایجان به توافقات ابراهیم، تعمیق روابط امنیتی با اسرائیل، و تقویت نفوذ باکو در آسیای مرکزی نیز در دستور کار قرار دارند.
این‌که چرا درست در زمانی که عالی‌ترین مقام اجرایی ایران در باکو حضور دارد، دعوت از یکی از خصمانه‌ترین چهره‌های سیاسی نسبت به تهران در دستور کار جمهوری آذربایجان قرار گرفته، پرسشی راهبردی است که نمی‌توان به‌سادگی از کنار آن گذشت.
سفر هم‌زمان نتانیاهو و پزشکیان به جمهوری آذربایجان را می‌توان از منظر «دیپلماسی پیام‌دار» بررسی کرد. با توجه به مواضع آشکار رهبر ایران در قبال اسرائیل و عادی‌سازی روابط با این رژیم، این تقارن زمانی می‌تواند از سوی تهران به‌عنوان نوعی «بی‌اعتنایی آشکار» از سوی باکو تلقی شود.
از سوی دیگر، اگرچه جمهوری آذربایجان رسماً عضوی از توافقات ابراهیم نیست، اما نزدیکی مستمر این کشور با اسرائیل – به‌ویژه در حوزه‌های امنیتی و نظامی – می‌تواند زنگ خطر جدی برای ایران باشد؛ به‌ویژه در شرایطی که منطقه قفقاز جنوبی بار دیگر به صحنه رقابت ژئوپولیتیکی میان بازیگران منطقه‌ای تبدیل شده است.
اشاره Ynetnews به این‌که ایالات متحده و اسرائیل، الهام علی‌اف را یکی از معدود رهبران منطقه‌ای می‌دانند که می‌تواند میان بازیگران اصلی «پل ارتباطی» ایجاد کند، حاکی از آن است که باکو تلاش دارد از موقعیت ژئوپولیتیک خود، نه صرفاً به‌عنوان مسیر ترانزیت انرژی یا تجارت، بلکه به‌مثابه بازیگری مستقل در معماری جدید امنیتی منطقه استفاده کند.
هم‌زمانی سفر نتانیاهو و پزشکیان به باکو را می‌توان به‌مثابه آزمون مهمی برای سیاست خارجی ایران در قبال همسایگان شمالی‌اش دانست. اگرچه از منظر دیپلماتیک، باکو ممکن است تلاش کند ظاهر بی‌طرفانه خود را حفظ کند، اما تحرکات اخیر نشانه‌هایی از چرخش آشکار این کشور به‌سوی بلوک غربی و اسرائیل دارد.
پرسش اصلی آن است که آیا تهران تنها نظاره‌گر این تحولات خواهد بود یا واکنشی معنادار در حوزه امنیتی، اقتصادی یا دیپلماتیک ارائه خواهد کرد؟
بخش سیاسی آذتورک خبر