پیش از این گفته شد که ادّعای محقّقان معاصر شعوبیّه در بارۀ علل تدوین کتبی در موضوعات مورد علاقۀ شعوبیان در سرآغاز حکومت صفویه، نظر صائب و متّکی بر اسناد غیر قابل انکار نیست. آنها بی توجّهی بنیانگذاران این سلسله به زبان فارسی یا توجّه افزون تر به ترکی و عربی را عامل رفتن شاعران و نویسندگان ایرانی به عثمانی و هند در عهد صفوی دانسته اند و علاوه بر آن رویکرد صفویان را عامل بیداری احساس غریزۀ ملّی ایرانی و خلق کتاب هایی با موضوع شعوبی فرض کرده اند!
مشهور است که شاهان صفوی به شعر مدحی روی خوش نشان ندادند و با کساد شدن بازار شعر مدحی و از آن سو رونق داشتن این بازار در هند و عثمانی، زمینۀ چنین مسافرت ها و مهاجرت هایی فراهم گشت. برای تأیید این نظر دو قرینه در اختیار داریم.
قرینۀ نخست اوضاع ادبی رایج در عصر تیموری و آق قویونلوها می باشد. در عصر مورد اشاره با شاعران ستایشگر پرشماری مواجه می شویم که با وجود داشتن تألیف و تصنیف، متشرّع بودن و حتّی تمایلات صوفیانه داشتن، از ستایش شاهان و وزرا و سرداران و دیگر اعیان رویگردان نیستند.
این گروه از شاعران در شرق فلات ایران، شاهرخ و الغ بیگ و بایسنقرمیرزا و بایقرا و امیرعلیشیر نوایی و خیل کثیری از شاهزادگان تیموری را می ستایند و در غرب فلات ایران؛ در آذربایجان اوزون حسن و سلطان یعقوب را با اشعار ستایشی خود به عرش اعلی می رسانند و صله های چربی هم دریافت می دارند.
این اوضاع با روی کار آمدن صفویان دگرگون می شود. شاه صفوی به شعر و ادب و تصنیف توجّه دارد و فقط شعر با درون مایۀ ستایشی را نمی پذیرد و شاعران مدّاح با سرمایه ای راکد مواجه می گردند و در کنار این بی مشتری بودن، شنیدن وجود مشتری های دست و دل باز در هند و عثمانی ایشان را به سفر برای تجارت مدح و تملّق ترغیب می کند.
قرینۀ دوم در خود ایران رخ می نماید و نشان می دهد با وجود جرح و تعدیل در رفتار ادبی دیگر شاهان صفوی، جریان این مسافرت ها و جستجوی مشتری تملّق ها و ستایش ها متوقّف نمی گردد و معلوم می دارد این کار که از گذشته سابقه داشته و دعوت حافظ به هند از سوی شاه بهمنی دکن در قرن هشتم را هم در کارنامۀ خود دارد؛ به صورت یک سنّت رایج درآمده است و دخل چندانی به بی توجّهی شاه صفوی به فارسی یا توجّه به ترکی و عربی ندارد.شووینیسم

شووینیسم شووینیسم فارسی و سرچشمه های آن/16علی بابازاده

شخصیت اصلی داستان «قاراجا قیز» نوشته سلیمان ثانی، دختری به نام توتو است که مادرش همیشه او را قاراجا قیز صدا میکرد. خانواده قاراجا قیز برای لقمه نانی از موطن خودشان در جنوب ارس به مناطق شمالی آن رود سفر کرده بودند و مرگ والدین باعث شد که در ادامه داستان، دخترک برای لقمه نانی به رقاصی و آوازخوانی در یک گروه سیرک روی آورد.

اکثر داستانهای سلیمان ثانی ریشه در واقعیت داشتند و انتخاب دختری از اهالی جنوب ارس برای شخصیت اصلی این داستان، نشانگر آنست که در آن دوره خیلی‌ها برای گذران زندگی دست به چنین کاری زده‌اند و فاطما مختاراووا یکی از آنها بوده است.

فاطما ششم فروردین 1272 در اورمیه بدنیا آمده در دو سالگی به همراه خانواده به روسیه رفت و یکسال بعد پدرش را از دست داد. او برای لقمه نانی به آوازخوانی در کوچه و بازار پترزبورگ روی آورده با پیوستن به یک گروه سیرک خواننده و تکنواز قارمون آن گروه شد. صدای ملیح و دلنشین او چنان شهرتی به هم رساند که دانشکده موسیقی پترزبورگ از او خواست تا جهت تحصیل در رشته موسیقی وارد آن دانشگاه شود و این آغاز راه زنی شد که از او به عنوان اولین خواننده زن اوپرای آذربایجان یاد میشود.

بعد از تحصیل و در فاصله سال‌های 1917 تا 1938 سالن‌های کنسرت اکثر شهرهای روسیه مانند قازان، پترزبورگ، کیئف، خارکوف، اودسا و تفلیس شاهد هنرنمایی قاراجا قیزی شد که بجای داستانهای سلیمان ثانی از شهر اورمیه آمده، با کلی شهرت در 45 سالگی وارد باکو شد. فاطما پانزده سال خواننده اوپرای باکو شده و برای همیشه در آنجا ماندگار شد. او 23 فوریه 1940 نشان خالق آرتیستی را دریافت کرده و 22 مهر 1351 شمسی در خیابان فخری آن شهر به خواب ابدی رفت.

موسیقی ضمیمه شده، قطعه‌ای از اوپرای حکیم نظامی با نویسندگی و آهنگسازی افراسیاب بدل‌بَیلی و اجرای فاطما مختاراووا است.

ابراهیم رشیدی

شعوبیه/ رسالۀ «مزیّه اللسان الفارسی علی سائر الالسنه ماخلا العربیّه» (برتری زبان فارسی بر دیگر زبان ها به جز زبان عربی)

از مقطع تاریخی آغاز کار صفویان رساله ای در دست است، که در آن کوشش شده زبان فارسی در فصاحت و بلاغت هماورد زبان عربی و برتر از دیگر زبان ها معرّفی گردد. محتوای این رساله نیز چیزی جز میراث تاریخی شعوبیّه نیست و عنوان آن هم با محتوا سازگاری ندارد و با وجود اینکه عنوان نوشته بر برتری زبان فارسی بر دیگر زبان ها به جز عربی، تأکید دارد، محتوای رساله بر برابری و هماوردی فارسی نسبت به عربی نیز تصریح می کند.
این رساله به زبان عربی نوشته شده و نویسندۀ آن فردی ترک، ولی دوستدار زبان فارسی معرّفی شده است. در این رساله به روایات تاریخی ساخته و پرداختۀ شعوبیّه و نیز عرب گرایان قرون اوّلیۀ هجری استناد شده، تا آنجا که می توان رساله را نوشتۀ شعوبیّۀ مسلمان ایرانی آن عصر دانست.
صاحب نظران شعوبی گری اعتقاد دارند به احتمال قریب به یقین این رسالۀ توسّط یک ایرانی و به عبارت بهتر یک فارس زبان دارای تمایلات شعوبی نوشته شده و به مؤلّف ترک نسبت داده شده تا به صورت توامان برتری فارسی بر عربی و ترکی را اثبات کرده است. (رک. شعوبیّه ناسیونالیسم ایرانی، ص 362)
رسالۀ مذکور در قرن ده پدید آمده و در باب نویسندۀ آن از شخصیّت نامداری به نام «شمس الدّین احمد بن سلیمان بن کمال پاشا» از علمای عثمانی در قرن دهم سخن رفته است. کمال پاشا ملقّب به مفتی الثّقلین، حنفی مذهب، لغوی، ادیب، فقیه و شاعر بوده و دارای تألیفات بسیار به زبان های عربی، ترکی و فارسی می باشد. در گذشت کمال پاشا در سال 940 هجری قمری اتّفاق افتاده و دوران مفید نویسندگی وی با ایّام پادشاهی شاه اسماعیل صفوی مقارن بوده است.
محقّقان معاصر شعوبیّه علّت پیدایی چنین رساله ای در سرآغاز حکومت صفویان را بی توجّهی بنیانگذاران این سلسله به زبان فارسی و توجّه افزون تر به ترکی و عربی قلمداد کرده و رفتن شاعران و نویسندگان ایرانی به عثمانی و هند در عهد صفوی را نشانۀ این بی توجّهی تلقّی نموده اند. از نظر این گروه همین بی توجّهی به فارسی موجب بیداری احساس غریزۀ ملّی ایرانی گشته است! این نگاه به صواب مقرون نیست و رفتن ادیبان ایرانی به هند یا عثمانی موجبات دیگری داشته است.

شعوبیه و رساله برتری زبان فارسی بر دیگر زبان ها به جز زبان عربی/علی بابازاده

امروز مصادف است با 26 دی ماه یعنی خروج محمدرضاشاه از ایران. همگان این سخنرانی معروفِ او را به شنیده اند که میگوید «صدای انقلاب شما را شنیدم»…
چهار سال قبل، در اوجِ نخوت و غرور بود و برخی، متملقانه به او لقب «ژنرال دوگل» و برخی «اسکندر کبیر» داده بودند! حتی نلسون راکفلر گفته بود:
«باید اعلیحضرت را برای دوسالی به آمریکا ببریم تا نحوه مملکتداری را به ما بیاموزد»!
در همین سالهای غرور، در اسفند 53 بود که شستهای دو دستش را توی جیب جلیقه اش کرده تشکیل آن حزبِ مسخره رستاخیز را اعلام کرده و گفت:
«هر کس نمیخواهد عضو آن بشود گذرنامه اش را بگیرد و به هر بهشت یا جهنمی که میخواهد برود»

اما اینک در زمان سخنرانی«صدای انقلاب شما را شنیدم» صدایش از ته چاه می آمد و سوگند میخورد که« در آینده بر اساس قانون اساسی، عدالت اجتماعی و اراده ملی و بدور از استبداد و ظلم و فساد حکومت خواهد بود».
دکتر امیر اصلان خان افشار که در سالهای انقلاب، رئیس تشریفات دربار بود در خاطراتش میگوید وقتی هنوز انقلاب شروع نشده و شاه در اوج قدرت بود، همگان حتی روسای کشورها برای دیدار و شرفیابی حضور شاه سر و دست میشکستند اما انقلاب که شروع شد و قدرت شاه در حال ترک برداشتن بود دیگر تعداد کسانی که برای دیدن شاه بحضورش شرفیاب میشدند روز به روز کمتر شد…
یک روز خود شاه هم متوجه شده وقتی آخرین نفر را بحضور پذیرفت از امیراصلان میپرسد دیگر کسی برای حضور نمانده؟ رئیس تشریفات در جواب میگوید: دیگر کسی برای شرفیابی به حضور نمانده…
شاه با تاثر در جواب میگوید پس من چکار کنم؟…
امیراصلان(رئیس تشریفات) مجبور میشود از دوستان نزدیک خود مانند سیروس فرمانفرمائیان، علی اصغر امیرانی، عبدالله انتظام و دیگران بخواهد که ظاهرا، بوسیله او تقاضای شرفیابی کنند تا روحیه اعلیحضرت تقویت شود….! (خاطرات امیراصلان…ص451)

وقتی پس از انقلاب، دربدری هایش آغاز شد دعوت نامه ای از ملک حسن دوم پادشاه مراکش دريافت کرد اما با ورود به مراکش شرايط تغيير کرد ملک حسن که به طمع ثروت 50 ميلياردی شاه او را به مراکش دعوت کرده بود با اين پاسخ شاه روبرو شد که تمام ثروت او به صد ميليون هم نمیرسد ملک حسن از دعوت خود پشيمان شد و محترمانه عذر او را خواست…
این گروه آواره! در طول ماه مارس 1979 (دهم اسفند تا دهم فروردين ) در تکاپوي يافتن مامنی تازه شد کشورهایی اروپايی مانند سوئيس و انگلستان را اصلا حرفش را نزن! اما او از بودن در آفريقا هم نگران بود و احساس ناخوشايندی داشت زيرا تجربه تلخ تبعيد پدر را به ياد او می آورد، سرانجام دوستان آمريکايی راکفلر و کيسينجر توانستند جزاير باهاما واقع در غرب اقيانوس اطلس برای اقامتش پيدا کنند.
اما در اوايل ژوئن (اواسط خرداد 1358 )دولت باهاما از تمديد ويزای اقامت او در آن کشور خودداری کرد. برای يافتن پناهگاهی به دوستان آمريکايی متوسل شد.
سرانجام کارتر تحت فشار اطرافيانش مجبور شد روز 21 اکتبر ( 29 مهر 1358 ) اجازه مسافرت شاه و همسرش را به آمريکا البته با ويزاي توريستی صادر کند.

شاه در این زمان، علیرغم ميل باطنی خود انتخابی جز پاناما را پيش رو نميديد و دولتمردان آمريکايی هم با فرستادن نمايندگانی، شاه را وادار به اين سفر کردند یعنی دک کردند.
اما ميزبان شاه و صادر کننده ويزای او رهبر نظامی پاناما عمر توريخوس بود شبیه یکی از صدها نظامی اش در ساواک و کمیته مشترک ضد خرابکاری که پوست زندانیان را میکَندند!. پس از آنکه شاه وارد کانتادورا در پاناما شد به محض اين که چشم ژنرال توريخوس به شاه افتاد از سرهنگ جهانبينی که همراه شاه بود آهسته پرسيد: «ببينم اين شاه، شاه که اين همه ميگويند فقط همين است… »
اقامت در پاناما را ميتوان تلخترین ایام آوارگی شاه ناميد عمر توريخوس آدم بسيار بی ادبی بود و آداب گفتگوی ديپلماتيک را رعايت نميکرد وقتی آوارگی شاه و اطرافیانش را می بیبند جمله ای بدین مضمون میگوید:
از کل عظمت2500 ساله شاهنشاهي ايران و زرق و برق خاندان پهلوی تنها دوازده نفر، چند چمدان و دو سگ مانده است!!!

او در خارج در آوارگی مُرد همچنانکه قبل از او پدرش(رضاشاه) و قبل از او احمدشاه و قبل از او محمدعلی شاه در خارج مرده بودند، انگار پس از نسیم مشروطیت، دیگر هیچ شاهی حق مردن هم در سرزمین خود نداشته …!
امروزه که فساد و مخصوصا مشکلات اقتصادی امانِ مردم را بریده گاهگاهی از زبان معترضینِ رضاشاه روحت شاد، شنیده میشود، معترضین تاریخ نخوان…
براستی، ایرانیانِ کتاب نخوان! مهارت عجیبی دارند در تراشیدن، پرستیدن و سپس شکستن و دوباره پرستیدن…!

علی مرادی مراغه ای

نخستین اشاره به نام شهر باکو به منابع سده های 5 تا 8 میلادی باز می گردد. نام اولیه این شهر «باگوان» بوده است. «باگ» در بسیاری از زبانهای آسیایی به معنای «نور»، «خورشید»، «خدا» و «بزرگ» است. بگفتة مؤرخان و به تأیید باستانشناسان، معابد آتش پرستی در این منطقه و بویژه در قسمت ایچری شهر باکو وجود داشته است.

مورخان باستان از جمله موسی خورنی و پژوهشگران معاصر از جمله سن مارتین، وجود ارتباط بین آتش پرستی و نام شهر باکو را تأیید می کنند. در سال 1191 میلادی شهر شماخی پایتخت دولت شیروانشاهان آذربایجان در اثر زلزله ویران شد و پایتخت به شهر باکو انتقال یافت. در آثار جغرافیدانان مسلمان نام این شهر به صورتهای «باکویه»، «باکوه» و «باکو» ثبت شده است.

مثلاً در کتیبه موجود در بنیان منارة مسجد جامع در شهر باکو که حاوی متن فرمان سلطان اولجایتو ایلخانی است، نام این شهر به صورت «بادکویه» آمده است. از قرن 16 میلادی در آثار کسانی مانند اسکندر منشی، میرزا مهدی خان استر آبادی و محمدحسن خان اعتمادالسلطنه نام این شهر بصورت «بادکوبه» ذکر شده است.
این تحریفی در نام این شهر است و معنای فارسی «محل کوبیدن باد» برای این شهر، هیچ مبنای تاریخی ندارد. در میان نظرات ارائه شده برای معنای نام این شهر، فعلاً نظریه ارتباط با آتش پرستی و معبد با معلومات تاریخی و باستان شناسی همخوانی دارد.

پرویز شاهمرسی

اهداف گروه خبری آذتورک خبرلری چیست؟

سرزمین آذربایجان همواره مورد چپاول رژیم جمهوری اسلامی و رژیم پهلوی قرار گرفته و منابع آن توسط هر دو رژیم به یغما برده شده است. با اینکه تورک ها خدمات بی پایانی به ایران کرده اند اما هم جمهوری اسلامی و هم رژیم پهلوی ملت تورک را به دلیل خواسته های مشروعشان بارها سرکوب کرده اند و این سرکوب ها همچنان ادامه دارد.

سایت آذتورک خبرلری به این تبعیض ها و سرکوب ها می پردازد و اخبار فعالین مدنی و حقوق بشری و مدافعان آزادی و دموکراسی ملت تورک که در رسانه ها و سایتهای دیگر کمتر به آنها اهمیت داده می شود را پوشش می دهد.

سرزمین آذربایجان متعلق به ملت آذربایجان است و سرنوشت آذربایجان را ملت آذربایجان تعیین خواهد کرد. حق تعیین سرنوشت از ارکان اساسی ملت هاست و آذربایجان هم از این قاعده مستثنی نیست.

این سایت و گردانندگانش به هیچ سازمان سیاسی و غیرسیاسی وابسته نیستند. از شما خواهشمندیم که در معرفی این سایت خبری ما را یاری نمایید و در ارسال فیلم و اخبار به ما کمک نمایید.

در قرون دهم و یازدهم آثاری چند در موضوع معتقدات شعوبیان به رشتۀ تحریر درمی آید. میدان دار این تحرّک جدید البتّه شعوبیان غیر مسلمان بودند، که با خلق برخی آثار نوشتاری، بیداری دوبارۀ شعوبی گری در ایران را اعلام داشتند.
الف ـ دساتیر آسمانی
این کتاب در قرن دهم به وسیلۀ «آذرکیوان» به رشتۀ تحریر درآمد. آذرکیوان از روحانیون زرتشتی شیراز یا حوالی آن بود، که با گروهی از مریدان خود به هندوستان رفت و آیینی مرکّب از ادیان زرتشتی، اسلام، برهمن و مسیحیّت پدید آورد.
موضوع کتاب «دساتیر» آسمانی شانزده نامۀ ساختگی است و هر نامه منسوب به یکی از پیامبران ساختگی ایرانی است، که با زبان و مضمونی جعلی به رشتۀ تحریر درآمده و شاهکاری از جعل و تحریف محسوب می گردد. نامه های این کتاب به زبانی خاص و مجعول تألیف شده و ترجمۀ فارسی نیز همراه آنها آمده و این ترجمه را مؤلّف به ساسان پنجم نسبت داده است. (رک. فرهنگ معین، دکتر محمّد معین، تهران، امیرکبیر، چاپ ششم، 1363، جلد 5، ص 529)
«دساتیر آسمانی» از همان آغاز، گروه بسیاری را فریفت و با نفوذ در ادبیّات فارسی و فرهنگ های لغت فارسی، تا اواسط عصر پهلوی در محافل فرهنگی و عامیانه نقل مجالس بود و گروه بسیاری از وفاداران به میراث های باستان آن را گنجینه ای سرشار از ادب و لغت پارسی کهن و میراثی تازه یاب و یادگاری از دوران باستان و برتر از اوستا پنداشتند.
«دساتیر» چهار صد سال توانست حضور خود در عرصۀ تاریخ، ادبیّات و فرهنگ ایران را حفظ کند و نمودی برجسته از نبوغ تاریخی شعوبیّه و نمونه ای از هزاران جعل ظریف آنها در عرصه های گوناگون عقاید، فرهنگ و تاریخ ایران باشد.
این کتاب به همراه چند اثر دیگر نوشته شده در قرون دهم و یازدهم به حلقۀ واسطی بین شعوبیان سنّتی با شعوبیان نوظهور عصر مدرن تبدیل شدند، تا در نهایت چراغ شعوبی گری به اتّکاء شووینیست هایی که از یک سو ریشه در تاریخ داشتند و از سوی دیگر از فرنگ الهام می گرفتند؛ فروغی دوباره از سر گیرد.

ب ـ شارستان چهارچمن

کتاب «شارستان چهارچمن» در قرن یازدهم هجری قمری به قلم «بهرام بن اسفندیار» پارسی، معروف به «فرزانه بهرام» تصنیف می شود. این کتاب کهن ترین منبعی است که از کتاب «دساتیر» نام برده است. در دیباچۀ کتاب، مؤلّف از شاگردان آذرکیوان معرّفی شده و طبق معمول شجره سازی تاریخی شعوبیّه، نسب بزرگوارش به حضرت وخشور ساسان پنجم می رسد.
کتاب «شارستان چهار چمن» معجونی است عامیانه از روایات کهن شعوبیّه، افسانه ها، روایات، اخبار و قطعات کلامی، تاریخی و سیاسی گذشته های دور و نزدیک که به تصریح کاتبان آن، مطالب چمن (بخش) چهارم (در ذکر فلک الافلاک) میراث قرون چهارم و پنجم و ششم معرّفی شده است.
مؤلّف کتاب یک شعوبی افراطیِ رندِ وفادار به سنن منسوخ باستان بوده و کوشیده تا میراث عامیانۀ شفاهی و کتبی شعوبیّه را یک جا گردآورده و تدوین نماید و خود نیز در دفاع از میراث کهن و طعنه به دین تازی بر آنها بیفزاید. ابراهیم پورداود که از شناخت ماهیّت مؤلّف و محتوای کتاب و اهداف آن عاجز بوده، در کمال درماندگی، متحیّرانه می نویسد:
« سراسر کتاب با آیات قرآن و احادیث و مسائل فلسفی و تصوّف و عرفان آراسته است. گویا نویسنده خواسته است میان اسلام و مزدیسنا سازشی بدهد. شاید مقصود دیگری هم داشته که من درنیافتم. روی هم رفته کتاب شگفت آمیزی است. » (شعوبیّه ناسیونالیسم ایرانی، ص 342)
دکترمحمّد معین هم یا بر اساس برداشت و شناخت خود، یا بر پایۀ گفتار پورداود می نویسد:
« ظاهراً نویسنده در این کتاب خواسته است میان اسلام و آیین زردشتی سازشی دهد. » (فرهنگ معین، ج 5، ص 860)
کتاب «شارستان چهارچمن» حاوی تمامی شعارهای تاریخی شعوبیّه است و قصد آن عبارت از تبرئه، تطهیر و تعظیم مطلق پادشاهان اساطیری و تاریخی و عقاید و آرای ایران باستان می باشد، که با سبکی برتری جویانه نسبت به شعائر و عقاید اسلامی مطرح می گردد.

علی بابازاده

حماسه گیلگامیش متعلق به سومریان و مربوط به ماجراها و حماسه های گیلگامش پادشاه شهر اوروک می باشد. این حماسه متعلق به 6 هزار سال قبل هست . در این حماسه حداقل بیش از یکصد لغت اعم از اسامی اشخاص، توپونیم ها، الهه ها و… را می توان دید که ریشه ای کاملا تورکی دارند که مربوط به اقوام پروتوتورک منجمله سومریان می باشد. در اینجا به عنوان نمونه به سه لغت “آگ آلمه”، ” سوموکان” و “آتانا” اشاره می شود.

آگ آلمهAg Alme – آق_آلما:

” آگالمه” قصری بزرگ و متعلق به الهه ی بزرگ “نینه سون” مادر گیلگمیش در شهر اوروک بود؛ در داستان مربوط به آماده شدن گیلگمیش و انکیدو برای رفتن به کوهستان جنگلی سدرsadera گیلگمیش به انکیدو می گوید:” آیا باید باقی عمر خود را در خانه بنشینیم؟ آن گاه گیلگمیش زبان به سخن گشود و به انکیدو گفت:” دوست من، بگذار به قصر بزرگ ” آگالمه ” برویم و در برابر ملکه ی “نینه سون” بایستیم. نینه سون خردمند است و دانش بسیار دارد” به نزد ملکه ی بزرگ نین سون / نینه سون(مادر گیلگمیش) رفتند و…”( حماسه گیلگامیش اثر ساندارز، ترجمه فلزی، 1395: 115)

شواهد درون متنی ترجمه الوح حماسه مانند: قصر و خانه بودن آن مکان، مجلل و زیبا بودن قصر،ارتباط هویت تورکی بسیاری از لغات درون حماسه با یکدیگر که به صورت مراعات النظیر در بطن و متن اصلی حماسه به کار رفته اند مانند آنا، آنو، آننا،نینه سون، اوتوناپیشتیم،سایاد،هوم بابا،مشو( نام کوهی میان تبریز و اورمیه)،آتانا، آراتا،اوتو،آرشین،تقدس عدد هفت و …ذهن مخاطب را می تواند مجاب کند که در اینجا لغت ترکیب ” اگ + آلمه” همان “آق + آلما” ی تورکی باشد. این قرائت با قرائت تورکی و معنای موجود آن بیشتر با لغات زبان تورکی شباهت دارد تا اینکه با زبان های دیگر؛ چراکه لغت ترکیبی ” آگالمه” درقالب هر زبانی به غیر از زبان تورکی به بی معنایی و بی هویتی خواهد انجامید.

سوموکان – سوموخان Sumukan ( الهه ی آب و کشتزارها ):

سومریان دارای الهه های متعددی بودند که الهه ی بزرگ “آنو / آنا/ مادر تمام الهه های آنان بود یکی از این الهه ها، الهه ی “سوموخان ” معروف به الهه ی “آب و آبیاری و کشتزارها ” بود؛ ترکیب سوموکان مرکب از لغات “سو +مو+کان” به معنای الهه ی آب و کشتزار می باشد:
سو: آب
مو:؟ آب،دریاچه؟ عنصر “مو” را در توپونیم ” اور+مو =اورمو ” و همچنین ترکیب ” مو +سو = موسو/ موسی” به معنای ” از آب گرفته شده هم می توان دید.
کان: خان،بزرگ،خدا،سرور، آقا
نظر برخی از اتیمولوژیست بر این است که کلمه “سومر” مرکب از سو+ ار و یا حتی سوبار یا سوبیر می باشد.

آتانا

آتانا: خدای افسانه ای کیش که پس از طوفان معروف به نوح (اوتوناپیشتیم) حکمروایی کرد. در حماسه ای که از او نام برده شده او را سوار بر عقابی به آسمان بردند. در خصوص قصر “ایرکالا- ایرکارا-یئرکارا” که از زبان انکیدو و گیلگمیش در حماسه توصیف می شود به لغت “آتانا” و “سوموکان”نیز اشاره شده است:” در خانه ی غبار و تاریکی که بدان وارد شدم. روحانیون بزرگ و خدمتکاران مذهبی، کاهنان جادو و خلسه بودند. خادمان معبد بودند. و “آتاناAtana” بود. پادشاه کیش که در روزگاران گذشته عقابی او را به آسمان آورده بود. هم چنین سوموکان/سوموخان ( خدای آبها و آبیاری و خدای کشتزارها) را دیدم و آرش کیگال(ملکه ی جهان زیرزمین در آنجا بود(حماسه گیلگامیش اثر ساندارز، ترجمه فلزی،1395: 131)

لغات تورکی حماسه ی گیل گامیش/خلیل مختاری نیا

منبع:
ساندارز / ن./ ک، حماسه ی گیلگامیش ، ترجمه دکتر محمد اسماعیل فلزی ، تهران،نشر هیرمند ، 1395

اورمولو جمشید خان افشار بکشلی ، آیدین دوشونجه لی، اورمونون جسارتلی حربی سی،دؤولت لی ، سییاستچی، آذربایجانین وارلی و بؤیوک اینسانلاریندان بیریسی،آذربایجان میللی حرکتینین ایلک باشچیلاریندان دیر.

اورمولو مجد السلطنه افشار آذربایجاندا میللی تورک اؤزونو تانیتماق دؤورونون ظوهوروندا ایلک آددیم آتان کاراکتئرلردن بیریسی،حتی قاجار ممالک محروسه‌سینین(کی بو زاماندا ایران آدلی اؤلکه ایله تانینیر)ایمپئراتورلوغونوندا ، تورک میللی دموکراتیک حرکتین ایلک اؤندری ساییلیر. اورمولو مجدالسلطنه افشار ، ایییرمینجی یوز ایلین باشلانغیجیندا “تقی رفعت”ین یولداشلیغیلا، گونئی آذربایجانین یاری موستقیل حاکیمییتی عثمانی حوکومتینین حیمایه سی ایله(حکومت اتحاد)بیرینجی دونیا ساواشین(۱۹۱۸)سون چاغلاریندا ،آذربایجانین قاباقجیل ایلک گؤرکملی ایکی چؤهره سی تانینیرلار.

مجدالسلطنه بیر مقاله ده اؤزونون دوغوم یئرین “اورمو” تورک لرین مین ایللیک یوردو یازیر.

او قاجار ممالک محروسه ایمپئراتورلوغو و آذربایجاندا آزدان – چوخدان ائله همن او رولو اویناییردی کی “محمد امین رسولزاده” آرازین قوزئیینده بوینونا آلان رول اولموشدو ، بو تفاووتلا کی اورمولو مجد السلطنه سییاستچی لیکدن علاوه ، ضییالی ، قلم صاحیبی و ژورنالیست اولماق و رسولزاده تکین نیظامیچیلیغی باجارماقلا ، الینده کی سیلاحلا دؤنه لرجه تورک خالقینین حاقلارین مودافیعه چیسی ایدی و وطنین روس،کورد ، آسوری و ارمنی ایشغالچیلارینین قارشیسیندا قورویوردو.

مجد السلطنه افشار ، اورمو حوکومتینین ناییبی و بوندان اؤنجه خوی شهرینین حاکیمی اولان زامان سیاسی و نیظامی تدبیرلرینی آلماقلا، سرکئش و شوریشچی کوردلر کی باتی آذرباجاندا شهرلر و کندلره دؤنه لرجه هجوم ائدیب و چاپیردیلار هامیسینی موطیع ائدیب و الده ساخلادی.

“سولو تپه” اوپئراسییونو-نون سونوجوندا، گرچی سولو تپه دؤیوشو اورک یاندیران و آجیناجاقلی گؤرونتولری واریدی آنجاق باتی آذربایجانین خالقینین تاریخی حافیظه سینده بیر اینتیقام شکیلینده قالارغی اولموشدو. بیر اینتیقام کی۱۸۰مین آدامدان چوخ اورمو ، سالماس،خوی،ماکی،قوشچو،کؤهنه شهر ،سولدوز و باشقا شهرلرینده خیریستییانلی داشناک،و جیلولولار الیله شهید اولموشدولار.

جاماعات اینامیندان دولایی مجدالسلطنه اؤز شهر داش لارینین قیصاصین اؤزللیکله اورمو خالقینین ایکی دهشتلی سویقیریمی جیلولو و داشناک(۲۲فوریه/۲ آوگوست۱۹۱۸)قوشونلارینین توسطیله،جیلولو و داشناک لاردان آلدی و ائلیه بیلدی مال-وارلاریندان بیر بؤلومون کی داشناک و جیلولولار توسطیله چاپیلیب و اوغورلانمیشدی اونلاری قایتارسین.

آنجاق اصلینده مجدالسلطنه حربی استراتژیک عنوانیلا ، سولو تپه اوپئراسیونون گؤرمک له سیلاحلی داشناک و جیلولو قوشونلارینا سون ووروشو ووردو و اونلاری گئرییه یورومک مجبورییتینده قویدو و بو قاچیشلار تاکتیکلی گئرییه یورولمه و گلجکده اونلاری تکراری یوروشلری نین قاباغینی آلدی و نهایت قاچماق سئچه نه یینده اونلارا آغیر هزینه لی ائله دی.

گونئی آذربایجان سولو تپه دؤیوشودندن سونرا گئنیش ابعاد دا هئچ واخت ارمنی – آسوری لر هوجوموندا قرار تاپمادی.

اصلینده ژنرال “دنسترویل” ون یازیلاری اساسیندا اینگیلیزلر خیریستییانلیلارا امر ائتمیشدیلر کی عثمانلی قوشونلارین گؤلون گونئیینده یاریب اؤزلرین سایین قالایا یئتیریب و بتقاللی ، هیندلی و اینگیلیزلی لر کی اوردا یئرلشمیشدیلر اونلاردان سیلاح و مهمات الده ائدیب و یئنه ده اورمویا موراجیعت ائتسینلر تا باتی آذربایجاندا عثمانلیلارین قارشیسیندا دورسونلار.

بئله لیکله بوتون همدان و اورمو خطی اینگیلیزلیلرین الینه دوشسون بو گئدیشاتلا آذربایجانی ایکی پارچایا بؤلوب و عثمانلیلارین تبریزله باغلیلیقلارین کسسینلر و هر نه کی اؤنجه دن عثمانلیلار دوشونموشدولر بو ساده لیکله اله گتیرسینلر آنجاق سولو تپه اوپئراسیونو مجدالسلطنه باشچیلیغیلا اونلارین بوتون توخودوقلاری خریطه لرین پانبیق ائتدی.

مجدالسلطنه مقاله سینین باشلانغیجیندا خاطیرلاییر صیرف او اعتیبارلی شاعیرلره ایشاره ائده جک کی شعر و دیوانلارینی اؤزو یاخیندان گوروب اوخویوب و اونلارین اوز احوالاتلاریندان خبردار دیر همچنین تورک شاعیرلریندن یاد ائدنده (مولانا، لطفی، آصفی، آللهوئردی، امیرعلیشیر نوایی، سلطان حسین باهادیرخان ، قوسی ، طرزی و …) بو شاعیرلریده قئید ائدیر‌ مجدالسلطنه نین تانینمیش کیتابخاناسی کی تاپیلمایان سندلر، نسخه لر ، و درگیرلردن عیبارت دیر اشیا کلکسیونو و عتیقه لری سونرالار روس ایشغالچیلار توسطیله یاغمایا گئتدی .

مجدالسلطنه ایکی قاجارلی مظفرالدین شاه-ین دیققت و حیمایه سیندن تورک شاعیرلرینه(رشید افشار اورمولو، لعلی) سؤز آچیر، بو برکیتمه مظفرالدین شاهین تورکچولویوندن اویغونلا شابیلر . قاجارلی مظفرالدین شاه مجدالسلطنه افشار اورمولو تکین قاجار ممالک محروسه و آذربایجان اینپئراتورلولوغوندا ایلک تورکچو نخبه سویلاریندان ساییلیر.

اورمولو جمشید خان افشار بکشلی-علی عزیزی

• اعدام افسران وفادار قاجار توسط انگلستان قبل از کودتای رضاخان

دیگر مشکلات ذکر شده از جانب نوشعوبیان وطنی علیه صفویان هم خالی از عیب و نکته نیست. ایشان صفویان را به منافق بودن متّهم می دارند. آنها می توانند منافق بودن صفویان را به اخلاص زندیان یا پهلویان ببخشند. یقیناً مضار و رذایل موجود در زمان این دو سلسله هم پروندۀ قطوری را تشکیل می دهد.
نوشعوبیان می توانند رونق ادبیّات عامیانۀ مذهبی و نه ادبیّات فاخر در زمان صفویان را با رونق ادبیّات ماندگار فارسی در روزگار معاصر به تعبیر خودشان «یئر به یئر» کنند!! تحت فشار بودن ادیان و مذاهب در زمان صفویان را هم به آزادی مذهبی عصر کریم خانی یا آزادی فکری دوران معاصر عفو نمایند.
محدود ماندن موسیقی و هنر یا مظلومیّت سنن ملّی در عهد صفوی را هم چون می دانند دروغ می گویند، لازم نیست به چیزی ببخشند. با فرض صحّت دستکاری کتب پیشین در عصر صفوی هم باید گفت: جعل کتب و اسناد یا دستکاری آثار قبلی در این سرزمین چیز تازه و منحصر به صفویان نیست و دیده ایم؛ نویسندگان قدیم برای رعایت میل خلفا، شاهان و صاحبان قدرت چه نسبت هایی ناروایی به مخالفان حکومت ها داده اند، یا شخصیّت های دانشمند و متمدّن معاصر چه دماری از آثار نوشتاری و باستانی این کشور درآورده و چه دستکاری های وحشتناکی در کتب پیشین، کتیبه های تاریخی و ترجمۀ آثار غیر فارسی به راه انداخته اند.
تظاهر به سیادت و تشیّع از سوی صفویان هم اگر راست باشد، چیز قابلی نیست. روزگاری شیعیان در ایران در اقلیّت مطلق بودند و بعدها بیشتر شدند. این بیشتر شدن نتیجۀ زاد و ولد تنها نبود و گرویدن گروهی از مردم ایران به تشیّع به میل یا به عنف؛ نقش اساسی تری در غلبۀ تشیّع در این سرزمین داشت و من هیچ اشکالی نمی بینم که اجداد احتمالاً شافعی مذهب صفویان از مذهب خود دست برداشته و مذهب حقۀ جعفری را برگزینند.
نوع مواجهۀ نویسندگان معاصر ایرانی با سلسلۀ صفوی میزان خوبی برای شناخت نگرش، انصاف و قدرشناسی این گروه در اختیار ما می گذارد و نشان می دهد آنها در کنار بی توجّهی به اخلاقیات؛ هنگام گفتگو از سلسله های ترک اصول کار علمی و مستند را هم کنار می گذارند و کوبیدن و محکوم کردن به مهم ترین ابزار آنها برای شرح و تحلیل وقایع تاریخی تبدیل می گردد.
آنچه در مذمّت سلسلۀ صفوی در بخش های قبلی آمد، نکاتی بود که از نوشته های یک نویسنده دیندار و نسبتاً منصف جمع آوری گشته بود و نویسندۀ مذکور کتاب خود را با دیدی انتقادی نسبت به جریان شعوبیه به رشتۀ تحریر درآورده بود. با این وجود نگرش و نوشته های او در برابر ترک و سلسله های ترک تفاوت معناداری با نویسندگان فوق شووینیست و منتسب به تاریکخانه های ماسونی نداشت.

در قرون دهم و یازدهم آثاری چند در موضوع معتقدات شعوبیان به رشتۀ تحریر درمی آید. میدان دار این تحرّک جدید البتّه شعوبیان غیر مسلمان بودند، که با خلق برخی آثار نوشتاری، بیداری دوبارۀ شعوبی گری در ایران را اعلام داشتند.
الف ـ دساتیر آسمانی
این کتاب در قرن دهم به وسیلۀ «آذرکیوان» به رشتۀ تحریر درآمد. آذرکیوان از روحانیون زرتشتی شیراز یا حوالی آن بود، که با گروهی از مریدان خود به هندوستان رفت و آیینی مرکّب از ادیان زرتشتی، اسلام، برهمن و مسیحیّت پدید آورد.
موضوع کتاب «دساتیر» آسمانی شانزده نامۀ ساختگی است و هر نامه منسوب به یکی از پیامبران ساختگی ایرانی است، که با زبان و مضمونی جعلی به رشتۀ تحریر درآمده و شاهکاری از جعل و تحریف محسوب می گردد. نامه های این کتاب به زبانی خاص و مجعول تألیف شده و ترجمۀ فارسی نیز همراه آنها آمده و این ترجمه را مؤلّف به ساسان پنجم نسبت داده است. (رک. فرهنگ معین، دکتر محمّد معین، تهران، امیرکبیر، چاپ ششم، 1363، جلد 5، ص 529)
«دساتیر آسمانی» از همان آغاز، گروه بسیاری را فریفت و با نفوذ در ادبیّات فارسی و فرهنگ های لغت فارسی، تا اواسط عصر پهلوی در محافل فرهنگی و عامیانه نقل مجالس بود و گروه بسیاری از وفاداران به میراث های باستان آن را گنجینه ای سرشار از ادب و لغت پارسی کهن و میراثی تازه یاب و یادگاری از دوران باستان و برتر از اوستا پنداشتند.
«دساتیر» چهار صد سال توانست حضور خود در عرصۀ تاریخ، ادبیّات و فرهنگ ایران را حفظ کند و نمودی برجسته از نبوغ تاریخی شعوبیّه و نمونه ای از هزاران جعل ظریف آنها در عرصه های گوناگون عقاید، فرهنگ و تاریخ ایران باشد.
این کتاب به همراه چند اثر دیگر نوشته شده در قرون دهم و یازدهم به حلقۀ واسطی بین شعوبیان سنّتی با شعوبیان نوظهور عصر مدرن تبدیل شدند، تا در نهایت چراغ شعوبی گری به اتّکاء شووینیست هایی که از یک سو ریشه در تاریخ داشتند و از سوی دیگر از فرنگ الهام می گرفتند؛ فروغی دوباره از سر گیرد. شووینیسم فارسی و سرچشمه های آن

شووینیسم فارسی و سرچشمه های آن/ علی بابازاده