سال سوم از تقویم دوازده گانه حیوانی، سال «بارس» است. بارس حیوانی بوده کوچکتر از پلنگ که برای شکار دست آموز می شد. بدن این حیوان مانند ببر راه راه بود. بارس ببر نیست بلکه از آن کوچکتر است.
در تاریخ ترکان به نامهایی چون «اوغول بارس»، «ائل بارس»، «آی بارس»، «بارس اورونقو»، «بارس بوغا»،« بارس بیگ»، «بؤرو بارس»، «بیگ بارس» و .. برای نامگذاری پسران برخورد می شود. «بیگ بارس» یا «بیبرس» یکی از پادشاهان دلاور مملوکان مصر بود. ترکان ببر را «بؤبور» یا «بابور» می نامیدند. «بابور» نام بنیانگذار سلسلة گورکانیان هند است. از نظر ترکان سال بارس سال متوسطی است یعنی خوبی و بدی در آن برابر است. این معنا برگرفته از شکل راه راه و تساوی رنگهای سیاه و سفید در بدن بارس است.
وقتی ترکان این تقویم را با خود به ایران آوردند، مردمان فارس زبان در این تقویم تغییراتی دادند. مثلاً سال «بارس» را به «پلنگ» برگرداندند در حالی که بدن پلنگ خالدار است و اصلاً معنای اصلی را نمی رساند. یا سال «تویوق»(مرغ) را به «خروس» تغییر دادند.
نام ماههای سال در لهجه های مختلف زبان ترکی:
1) فروردين: آغلار گولر، ائركك قاراجا، اوْغلاق قيران، باش آي، بايراق آيي، چالقان قوران، ياز اولدوز. بيردين. كؤروك. قانق. توْتورنو. كرك. توتار.
2) ارديبهشت: گولن آي. اولوق آي. چين قوران. كؤكك. آن آي. قوسقار. قيچاوبان. ناميس. اؤرتنگ. شين آي. اوستار.
3) خرداد: قيزاران، قان اوْيانان، موْز آيي. مامير. پس آي. سيلكر. لوكور. دارتچان. قزل. شابين. لويام.
4) تير: قوْرا پيشن. اوْتامالي. اؤلن آي. چولوق. يايني. پار آي. اوْلان آي. اوْداق آي.
5) مرداد: قويروق دوْغان، وارتاوار. شيلده. پيچن. توْز آي. قيرقار. وْوت آي.
6) شهريور: زومار. تاميز. اوْرقاق. كيسچن. قيرقاووز. اوْت آي. چيزيق آي. آتيرداق.
7) مهر: خزل آيي. قيركويك. اورتون. گوزنو. آلچان. تايقا. بالاغان.
8) آبان: قيروْو آيي. دوْغوزدون. قازان. قورتوياق. كيچكرك. قاچني. چاريس. آلتينلي.
9) آذر: اوْخ آتان. چؤمچه قوروتماز. قاراشا. قيرلاش. سوْخ آي. ائنديره ووك. قيرلاس. آخسينلي.
10) دي: چيلله. قارا قيش. قار باسان. آراليق. جالتوْخسان. كيچيك. آلاي. باشيل. كيتيك. بيليده.
11) بهمن: دوْندوران. قوران. كؤچورگن. قانتار. جل آي. كورگن آي. چيل آي. باييچا. كوزر. توْخسونلو.
12) اسفند: بايرام آيي. بوْز آي. قيش قيران. بوْغاي. بيردين. جَملَه. سيغين. قيشقي قوران. آلاچيلله. آلاچاپوْ. آقپان. آزيق. پوْزوق. آووزنو. قيرا. آرقان. چاسقي. اوْلونلو.
پرویز شاهمرسی
